Τέχνη του δρόμου
Σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι των τεχνών πρώτα διαπρέπουν ως σπουδαία πρόσωπα και έπειτα εκτιμάται η αξία των έργων τους, ο Banksy ανήκει στις εξαιρέσεις που κατάφερε να γίνει διάσημος χωρίς να έχει δει κανείς το πρόσωπό του. Ο Βρετανός Banksy είναι ένας καλλιτέχνης του δρόμου, από τους πλέον διάσημους σχεδιαστές γκράφιτι παγκοσμίως, που απέκτησε διεθνή φήμη χάρη στα σαρκαστικά του δημιουργήματα, που στο σύνολό τους αποτελούν αιχμηρότατα κοινωνικά σχόλια. Η τέχνη του γίνεται εργαλείο ασυγκράτητης καυστικής κριτικής απέναντι στο κατεστημένο, στην υποκρισία και στη βάρβαρη όψη της παγκοσμιοποίησης. Για τον εαυτό του δηλώνει: “Θα πω αυτά που πιστεύω οπότε δεν θα πάρει πολλή ώρα.
Ολόκληρο το Λονδίνο έρχεται καθημερινά σε επαφή με τα εκθέματά του, ακόμα και ο Τύπος και το διαδίκτυο δεν έχουν σταματήσει να ασχολούνται με τα προκλητικά του έργα αλλά και με τον ίδιο. Διευθετώντας το κενό παρεμβαίνει στη σύγχρονη αστική εικόνα και καυτηριάζει τους κανόνες που επιτρέπουν τα μεγαλύτερα εγκλήματα.
Τα έργα του είναι συχνά σατιρικά κομμάτια τέχνης που καλύπτουν θέματα από την πολιτική, τον πολιτισμό και την ηθική. Η τέχνη του δρόμου του, συνδυάζει τα γκράφιτι με την τεχνική των στένσιλ και εντοπίζεται κυρίως στο Λονδίνο αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές μεγαλουπόλεις, ενώ τελευταία έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο αριθμό τοιχογραφιών στο τείχος που κατασκευάζεται από την Ισραηλινή κυβέρνηση, για τον περιορισμό και τον έλεγχο των μετακινήσεων των Παλαιστινίων.
Στα μοτίβα του συγκαταλέγονται "µπάτσοι" πίθηκοι, ποντίκια, επιγραφές, σήματα κυκλοφορίας, εμβληματικές μορφές των εικαστικών και της ιστορίας, η Τζοκόντα, ο Σκεπτόμενος του Ροντέν, ο Τσε, το κορίτσι του Μάι Λάι, και καθημερινές φιγούρες τής πόλης, πάνω σε τοίχους του Σόχο του Σαν Φραντσίσκο, στο ισραηλινό τείχος της Παλαιστίνης αλλά και στο Λούβρο, στην Τέιτ γκάλερι ή πάνω σε ζωντανά γουρούνια και αγελάδες.
Το αισθητικό αποτέλεσμα απρόβλεπτο, άμεσο, αποκαλυπτικό, γι’ αυτό και επιθετικό. Όσον αφορά την τεχνική του έχει υιοθετήσει ένα ύφος γραφής λιτό, µε το ελάχιστο κατά το δυνατόν εικαστικό φορτίο. Ένα σπρέι και δύο-τρεις φιγούρες τού αρκούν για να εκφραστεί και να προστατευτεί από τα κυνηγητά, το αυτόφωρο και τις διώξεις. Η επιλογή αυτή επιβάλλει πριν από κάθε γκράφιτι σαφείς προσανατολισµούς και άρτια τεχνική προετοιµασία.
Τα στένσιλ, των οποίων ο Banksy έχει αναδειχτεί δεινός χειριστής, ως µέθοδος αποτύπωσης έρχονται από την Ανατολή. Είναι ηµιδιαφανείς πλαστικές λουρίδες µε εγκοπές που σχηµατίζουν ψηφία, σύµβολα κάθε είδους και διευκολύνουν µε τη βοήθεια µιας γραφίδας τη χάραξη καθαρών και ευανάγνωστων ιχνογραφηµάτων. Ο καλλιτέχνης που επιθυµεί να αποτυπώσει µε στένσιλ κάτι περισσότερο από σηµειώσεις, οφείλει να οργανώσει το κενό και το πλήρες µιας ενιαίας επιφάνειας.
“Χρησιμοποιώ ό,τι χρειάζεται. Μερικές φορές αυτό σημαίνει να ζωγραφίσω ένα μουστάκι στο πρόσωπο ενός κοριτσιού σε κάποιο πίνακα διαφημίσεων και άλλες φορές να περνάω ατελείωτες ώρες πάνω από έναν περίπλοκο σχέδιο. Η αποτελεσματικότητα είναι το κλειδί.”
Ποιος είναι;
Ο γνωστός-άγνωστος Άγγλος καλλιτέχνης, πιθανότατα ονομάζεται Robert Banks, γεννήθηκε το 1974 και κατάγεται από το Yate, πόλη κοντά στο Bristol. Παρόλαυτα επικρατεί μια γενική αβεβαιότητα όσον αφορά την πραγματική του ταυτότητα και λεπτομέρειες για την ζωή του. Εντούτοις σύμφωνα με τον συγγραφέα Tristan Manco στο βιβλίο του Stencil Graffiti, γεννήθηκε το 1974 και μεγάλωσε στο Μπρίστολ της Αγγλίας. Είναι γιος ενός μηχανικού φωτοτυπικών μηχανημάτων, εκπαιδεύτηκε ως χασάπης αλλά γρήγορα αναμείχθηκε με την τέχνη των γκράφιτι την δεκαετία του ’80.
Ο Simon Hattenstone από την Guardian Unlimited είναι ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που τον έχει δει από κοντά και του έχει πάρει συνέντευξη. Τον περιγράφει ως ένα συνδυασμό του Jimmy Nail και του Βρετανού ράπερ Mike Skinner, “ένας 28χρονος άντρας που εμφανίστηκε φορώντας τζιν, με ένα ασημένιο δόντι μία ασημένια αλυσίδα και ένα ασημένιο σκουλαρίκι.” Οι γονείς του αγνοούν την πραγματική του ιδιότητα και πιστεύουν ότι είναι ζωγράφος και διακοσμητής.
Υπεύθυνος της ιστοσελίδας του Banksy και ατζέντης του, είναι ο φωτογράφος Steve Lazarides, στην γκαλερί του οποίου Laz Inc που βρίσκεται στο Soho του Λονδίνου μπορεί κάποιος ν’ αγοράσει αυθεντικά έργα του καλλιτέχνη.
Δράση και αντίδραση
Η φήμη του άρχισε να αποκτά μυθικές διαστάσεις όταν ξεκίνησε τις επιδρομές σε μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, στα οποία κρέμασε ανενόχλητος έργα του ανάμεσα στα εκθέματα και περίμενε να γίνουν αντιληπτά απ’ τους υπεύθυνους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων έπρεπε να αποκαλυφθεί η «απάτη» στο site του, για να το πάρουν είδηση. Ορισμένα μάλιστα πλαστά εκθέματα πέρασαν στη συνέχεια στην ιδιοκτησία του μουσείου και συνεχίζουν να εκτίθενται κανονικά!
Η προσέγγιση του στα σύγχρονα προβλήματα, το στυλ και η εξυπνάδα του τον κάνουν μοναδικό. Το Σεπτέμβριο του 2006 παρουσίασε μία έκθεση σε μία βιομηχανική αποθήκη στο Λος Άντζελες με τίτλο “Σχεδόν νόμιμο”(Barely Legal). Το κεντρικό έργο ήταν ένας ζωντανός ροζ ελέφαντας ζωγραφισμένος έτσι ώστε να μοιάζει με ταπετσαρία για να αναδείξει βαριά προβλήματα όπως την φτώχεια. Προβλήθηκε επίσης και ένα φιλμ με μία από τις πιο πρόσφατες “αταξίες” του, την τοποθέτηση ενός ομοιώματος σε φυσικό μέγεθος κρατούμενου στην βάση Γκουαντάναμο σε ένα τραινάκι στην Ντίσνεϊλαντ.
Τον Φεβρουάριο του 2007 σε δημοπρασία που έγινε στον Οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο, το έργο του “Bombing Middle England” πουλήθηκε για περισσότερο από 102.000 λίρες Αγγλίας, υψηλότερη τιμή που έχει δημοπρατηθεί ποτέ έργο του Banksy. Δύο ακόμη γκραφιτι του, Balloon Girl και Bomb Hugger στην ίδια δημοπρασία ξεπέρασαν τις προβλεπόμενες τιμές πώλησης. Ο ίδιος, βέβαια, περιορίζεται να σχολιάζει: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι αγοράζετε αυτές τις βλακείες».
Λιγότερο γνωστή, ωστόσο, είναι μία σειρά έργων του που αποτελούν αντιγραφή γνωστών ή λιγότερο γνωστών έργων ζωγραφικής, τροποποιημένων έτσι ώστε να προσθέτουν σχόλια του καλλιτέχνη ή να ειρωνεύονται την αισθητική ή την ιδεολογία του πρωτοτύπου. Ο ίδιος τα ονομάζει «Crude Oils» και έκανε μία ομώνυμη έκθεση με αυτά τα έργα το 2005 στο Λονδίνο.
Τον περασμένο Σεπτέμβρη παρουσιάστηκε η έκθεση «Warhol Vs Banksy» στο κέντρο Hospital του Λονδίνου. Δίπλα στα δημοφιλέστερα έργα του Γουόρχολ τοποθετήθηκαν αντίστοιχα έργα του Banksy που ο ίδιος κατασκέυασε με τα σπρέι και τα στένσιλ του. Δίπλα στη Μέριλιν του Γουόρχολ παρουσιάζεται η «Κέιτ Μος» του Banksy και πλάι στην κομψή «βασίλισσα Ελισάβετ» του πρώτου κρέμεται η εκδοχή του δεύτερου που την απεικονίζει ως πίθηκο.
Είπε, έγραψε
* Τα γκράφιτι δεν είναι η πιο ευτελής μορφή τέχνης. Παρόλο που αναγκάζεσαι να γλιστράς σαν φάντασμα μέσα στη νύχτα και να λες ψέματα στην μαμά σου, η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για το εντιμότερο είδος τέχνης. Τα γκράφιτι δεν απευθύνονται στην ελίτ ούτε περιπλανούν, εκτίθενται σε μερικούς από τους καλύτερους τοίχους της πόλης και κανείς δεν ξενερώνει με την τιμή του εισιτηρίου.
* Οι τοίχοι ήταν ανέκαθεν το καλύτερο μέρος για να δημοσιεύσεις την δουλεία σου.
* Οι άνθρωποι που κάνουν κουμάντο στις πόλεις μας δεν καταλαβαίνουν τα γκράφιτι, επειδή πιστεύουν πως τίποτα δεν έχει δικαίωμα ύπαρξης αν δεν αποφέρει κέρδος. Όμως αν το μοναδικό πράγμα που έχεις σε εκτίμηση είναι το χρήμα, τότε η γνώση σου δεν έχει καμία αξία.
* Λένε ότι τα γκράφιτι τρομάζουν τους ανθρώπους και αποτελούν δείγμα κοινωνικής παρακμής, όμως τα γκράφιτι κρύβουν κινδύνους μόνο για τους πολιτικούς τα στελέχη των διαφημιστικών και τους γκραφιτάδες.
* Αυτοί που ρυπαίνουν στ αλήθεια τις γειτονιές μας είναι οι διαφημιστικές εταιρείες που μουτζουρώνουν κτίρια και λεωφορεία με τα τεράστια σλόγκαν τους, προσπαθώντας να μας κάνουν να νιώθουμε ανεπαρκείς αν δεν αγοράσουμε τα προϊόντα τους. Επιδιώκουν να σου φωνάξουν κατάμουτρα το μήνυμά τους από οποιαδήποτε διαθέσιμη επιφάνεια, αλλά χωρίς να σου επιτρέπεται ν απαντήσεις. Ε, λοιπόν εκείνοι ξεκίνησαν τον πόλεμο και οι τοίχοι είναι το όπλο που διαλέξαμε για την αντεπίθεσή μας.
* Μερικοί άνθρωποι γίνονται αστυνομικοί επειδή θέλουν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Άλλοι γίνονται βάνδαλοι επειδή θέλουν να κάνουν τον κόσμο να δείχνει καλύτερος.
* Μου αρέσει να πιστεύω ότι έχω τα κότσια να υψώσω το ανάστημά μου σε μια δημοκρατία της Δύσης και να μιλήσω ανώνυμα για πράγματα στα οποία κανείς άλλος δεν πιστεύει- όπως η ειρήνη, η δικαιοσύνη και η ελευθερία.
* Μερικοί άνθρωποι εκπροσωπούν τις αρχές χωρίς να διαθέτουν ούτε μία.
* Δεν υπάρχει εξαίρεση στον κανόνα που λέει ότι όλοι πιστεύουν πως αποτελούν εξαιρέσεις στον κανόνα.
* Αν υπάρχει ένα άγαλμα στο κέντρο της πόλης, μπορείς να το προσπερνάς κάθε μέρα στο δρόμο πηγαίνοντας για το σχολείο χωρίς ποτέ να το παρατηρήσεις σωστά. Αλλά μόλις κάποιος τοποθετήσει έναν κώνο κυκλοφορίας στο κεφάλι του, έχεις δημιουργήσει το δικό σου γλυπτό.
* Όλοι οι καλλιτέχνες είναι διατεθειμένοι να υποφέρουν για το έργο τους, αλλά γιατί τόσοι λίγοι είναι διατεθειμένοι να μάθουν να ζωγραφίζουν;
* «Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρετε δήλωση από μας για να την χρησιμοποιήσετε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σας- δήλωση του Εκπρόσωπου Τύπου της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου που αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Banksy ραδιενεργά γκράφιτι» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχµιο» µε µετάφραση και επίµετρο του Αλέξη Καλοφωλιά.
Κείμενο: Νάντια Μπακοπούλου
Σε αυτό το link μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο έργο του...
http://rapidshare.com/files/23792228/Banksy_-_Wall_And_Piece_sunetesubsol.net.rar.html
