1
Greekfoot.com
Πέμπτη, 9 Μαίου 2024, 00:53:27
967434 Μηνύματα σε 76635 θέματα από 30261 μέλη. Τελευταίο μέλος: andrease
Εμφάνιση μηνυμάτων
Αυτό το τμήμα σας επιτρέπει να δείτε όλα τα μηνύματα που στάλθηκαν από αυτόν τον χρήστη. Σημειώστε ότι μπορείτε να δείτε μόνο μηνύματα που στάλθηκαν σε περιοχές που αυτήν την στιγμή έχετε πρόσβαση.
2
Kοινωνικά θέματα και αθλητισμός / Πρωταπριλιά!
« στις: Απριλίου 01, 2012, 03:21:49 μμ »
Πρωταπριλιά
Από τη Βικιπαίδεια
Κατά την 1η Απριλίου, συνηθίζεται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα λόγω εθίμου.
Αφετέρου, πρόκειται για επίσημη αργία της Κυπριακής Δημοκρατίας, που εορτάζει την έναρξη του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.
Προέλευση του Εθίμου
Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Από τους Κέλτες
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο "κώδικας δεοντολογίας" των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο.
Από τη Γαλλία
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η "1η Απριλίου". Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Το έθιμο στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.
Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο "ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή" όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα "αντίμετρα" (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη "ψευδολογία" παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Περιστατικά
Τον προηγούμενο αιώνα, η τεχνολογία βοήθησε κάποιους να ξεγελάσουν χιλιάδες άτομα την ημέρα αυτή. Για παράδειγμα μια Αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (στις αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιριών παρασκευής και διακίνησης οίνου, σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο.
Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας, είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.
Από τη Βικιπαίδεια
Κατά την 1η Απριλίου, συνηθίζεται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα λόγω εθίμου.
Αφετέρου, πρόκειται για επίσημη αργία της Κυπριακής Δημοκρατίας, που εορτάζει την έναρξη του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.
Προέλευση του Εθίμου
Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Από τους Κέλτες
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο "κώδικας δεοντολογίας" των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο.
Από τη Γαλλία
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η "1η Απριλίου". Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Το έθιμο στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.
Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο "ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή" όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα "αντίμετρα" (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη "ψευδολογία" παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Περιστατικά
Τον προηγούμενο αιώνα, η τεχνολογία βοήθησε κάποιους να ξεγελάσουν χιλιάδες άτομα την ημέρα αυτή. Για παράδειγμα μια Αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (στις αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιριών παρασκευής και διακίνησης οίνου, σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο.
Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας, είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.
3
Gay/Lesbian/Trans / Ερμαφροδιτισμός
« στις: Μαρτίου 31, 2012, 01:02:48 μμ »
Ερμαφροδιτισμός: η βασανιστική συνύπαρξη των ανθρώπινων φύλων
Είναι άνδρας ή γυναίκα; Αυτό το φαινομενικά απλό ερώτημα δεν επιδέχεται πάντα μια απλή απάντηση
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Συνήθως διακρίνουμε τα ανθρώπινα όντα σε αρσενικά και θηλυκά. Η διάκριση αυτή στηρίζεται σε πασιφανείς βιολογικές, ανατομικές, φυσιολογικές διαφορές. Ωστόσο, ανέκαθεν υπήρχαν άτομα που είτε δεν «χωρούσαν» είτε δεν «βολεύονταν» στην παραδοσιακή κατηγοριοποίηση σε ένα από τα δύο φύλα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η ταυτόχρονη παρουσία ανδρικών και θηλυκών γεννητικών οργάνων στο ίδιο άτομο καθιστά αδιανόητη την ένταξή του σε ένα από τα δύο φύλα. Γεγονός που δεν θέτει απλώς σε αμφισβήτηση τις καθιερωμένες φυλετικές ταξινομήσεις μας, αλλά και δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα κοινωνικής ένταξης ή αποδοχής αυτών των «μη φυσιολογικών» ατόμων.
Μόλις γεννιέται ένα παιδί, όλοι ρωτάμε: «Τι είναι; Αγόρι ή κορίτσι»; Το αθώο αυτό ερώτημα υποκρύπτει τη βαθύτερη αδυναμία μας ακόμη και να φανταστούμε ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένα ανθρώπινο πλάσμα που δεν εντάσσεται σαφώς σε μία από τις κυρίαρχες φυσιολογικές κατηγορίες του αρσενικού ή του θηλυκού. Και όμως, αυτή η απολύτως φυσιολογική διάκριση δεν είναι πάντα ούτε προφανής ούτε εφαρμόσιμη σε όλες τις περιπτώσεις.
Προφανώς δεν αναφερόμαστε στις περιπτώσεις των ομοφυλόφιλων ανδρών ή γυναικών, ούτε στις περιπτώσεις τρανσεξουαλικών ατόμων ή τραβεστί, καταστάσεις που συνήθως αντιμετωπίζονται από την κυρίαρχη ιδεολογία ως συνειδητές επιλογές, δηλαδή ως «εκ προθέσεως σεξουαλικές παρεκκλίσεις». Πολύ συνοπτικά, στα ομοφυλοφιλικά άτομα, για διάφορους λόγους, το σαφές βιολογικό τους φύλο δεν συμφωνεί ούτε με την προσωπική τους ταυτότητα ούτε με τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις.
Τι γίνεται όμως με τις σχετικά σπάνιες περιπτώσεις, όπου μας είναι αδύνατον να κατατάξουμε ένα άτομο σε μια από τις επικρατέστερες κοινωνικές κατηγορίες: στο ισχυρό φύλο (άνδρες), στο ασθενές φύλο (γυναίκες) ή έστω στο λεγόμενο τρίτο φύλο (γκέι); Μέχρι πρόσφατα αυτά τα άτομα περιγράφονταν ως «ερμαφρόδιτα» ή ως «ψευδο-ερμαφρόδιτα», άτομα δηλαδή στα οποία υπάρχει μια σαφής ασυμβατότητα ανάμεσα στα φυλετικά τους γονίδια (γονότυπος) και την εξωτερική τους εμφάνιση (φαινότυπος). Επομένως πρόκειται για «αρσενικούς» με θηλυκή εμφάνιση ή το αντίστροφο.
Η σεξουαλική απροσδιοριστία
Σήμερα οι περισσότεροι ειδικοί προτιμούν να περιγράφουν αυτές τις περιπτώσεις ως «διαταραχές της σεξουαλικής διαφοροποίησης» (Disorders of Sexual Differentiation - DSD). Η επιλογή αυτού του νέου όρου δικαιολογείται επαρκώς τόσο από την ευρύτητα των φαινομένων που επιθυμεί να περιγράψει επιστημονικά όσο και από το γεγονός ότι ο πανάρχαιος όρος «ερμαφροδιτισμός» θεωρείται πλέον κοινωνικά και ιδεολογικά βεβαρημένος.
Οι διαταραχές της σεξουαλικής διαφοροποίησης (DSD) εκδηλώνονται ποικιλοτρόπως και σε διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης ενός ατόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται για εμφανείς σε όλους ανωμαλίες στην ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων. Αλλοτε πάλι είναι πιο ανεπαίσθητες και για τη διάγνωσή τους απαιτούνται ειδικές κλινικές εξετάσεις.
Η ταυτόχρονη παρουσία αρσενικών και θηλυκών γεννητικών οργάνων, ό,τι στο παρελθόν περιέγραφαν ως «ερμαφροδιτισμό», διαπιστώθηκε ότι είναι μια σπάνια περίπτωση DSD. Η συνηθέστερη εκδήλωση αυτής της ανωμαλίας είναι ο «θηλυκός ψευδο-ερμαφροδιτισμός». Πρόκειται για θηλυκά, από γενετικής απόψεως, άτομα τα οποία αναπτύσσουν ασαφή γεννητικά όργανα εξαιτίας της αυξημένης παραγωγής ανδρικών ορμονών.
Αρκετά συχνά παρατηρείται και ο «ανδρικός ψευδο-ερμαφροδιτισμός». Στην περίπτωση αυτή τα εξωτερικά γεννητικά όργανα των ανδρών αναπτύσσονται ανεπαρκώς εξαιτίας της απουσίας τεστοστερόνης ή της δυσλειτουργίας αυτής της σημαντικής ορμόνης. Σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για εκδηλώσεις της δυσλειτουργίας συγκεκριμένων γονιδίων.
Ηδη από το 1990 ο Peter Goodfellow, στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ της Αγγλίας, έκανε μια θεμελιώδη ανακάλυψη: απομόνωσε το γονίδιο SRY (Sex Region of the Υ Chromosome), κατάφερε δηλαδή να ανακαλύψει το μοναδικό γονίδιο που βρίσκεται στο ανδρικό χρωμόσωμα Υ και το οποίο καθορίζει τη διαφοροποίηση του εμβρύου σε αρσενικό. Πράγματι, οι μεταλλάξεις του συγκεκριμένου γονιδίου οδηγούν στην εμφάνιση αρσενικών με έντονα θηλυκά χαρακτηριστικά μολονότι τα άτομα αυτά διαθέτουν τη σωστή ανδρική χρωμοσωμική «συνταγή», δηλαδή τα χρωμοσώματα ΧΥ.
Τα επόμενα χρόνια πλήθος ερευνητών επικεντρώθηκαν στη διερεύνηση των ανθρώπινων γονιδίων που εμπλέκονται ή καθορίζουν την ανάπτυξη των δύο φύλων. Ιδιαίτερα οι έρευνες του Eric Vilain, στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια των ΗΠΑ, τον οδήγησαν στον καθορισμό ενός μεγάλου αριθμού μοριακών μηχανισμών που ευθύνονται για την εμφάνιση διαταραχών στη σεξουαλική διαφοροποίηση. Κατάφερε μάλιστα να ταυτοποιήσει 50 διαφορετικά γονίδια που, με κάποιο τρόπο, εμπλέκονται στον καθορισμό της σεξουαλικής μας ταυτότητας. Πάντως, οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων ανέδειξαν την εξαιρετική πολυπλοκότητα αυτού του μυστηριώδους βιολογικού μηχανισμού.
Η αντιμετώπιση της ανδρογυνικής σύντηξης
Το ασυνήθιστο φαινόμενο του ερμαφροδιτισμού απασχολεί τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Κάποτε η σεξουαλική αμφισημία θεωρούνταν σημάδι «θεϊκό», μια υποκειμενική ιδιαιτερότητα που ασφαλώς έχρηζε αποδοχής και σεβασμού.
Ηδη ο Πλάτων, στον περίφημο διάλογο «Συμπόσιον», βάζει τον ποιητή Αριστοφάνη να διηγηθεί τον μύθο του «ανδρόγυνου». Στις απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας, διηγείται ο Αριστοφάνης, υπήρχε ένα είδος ανθρώπου όπου τα διακριτά σήμερα αρσενικά και τα θηλυκά χαρακτηριστικά ήταν ενοποιημένα σε ένα κυλινδρικό πλάσμα με τέσσερα χέρια, τέσσερα πόδια και δύο πρόσωπα που έβλεπαν περιμετρικά στις δύο αντίθετες πλευρές ενός κεφαλιού που στηριζόταν σε έναν λαιμό.
Αυτοί οι τερατώδεις πρωτοάνθρωποι ήταν εξαιρετικά δυνατοί και αυθαδίαζαν εναντίον των θεών, γι' αυτό και ο Δίας αποφάσισε να τους τιμωρήσει χωρίζοντάς τους για πάντα.
Ομως οι γενετικές δυσμορφίες και οι φυλετικοί υβριδισμοί εξακολουθούσαν να εμφανίζονται και έτσι οι αρχαίοι Ελληνες επινόησαν τον μύθο του Ερμαφρόδιτου. Γιος του Ερμή και της Αφροδίτης, ο οποίος ενώθηκε για πάντα με τη νύφη Σαλμάκη, η οποία επειδή τον ερωτεύθηκε τρελά ζήτησε από τους θεούς να γίνουν ένα τα σώματά τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί, της Αιγύπτου, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, θεωρούσαν τους ερμαφρόδιτους ιδιαίτερη και αξιοσέβαστη ανθρώπινη κατηγορία για την οποία έτρεφαν μεγάλο σεβασμό, αφού πίστευαν ότι αυτή η ενδιάμεση κατάσταση εκφράζει τη βαθύτερη ανάγκη όλων των ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, για ενοποίηση και αλληλοκατανόηση.
Αιώνες μετά, αυτή η φαινομενική «ανδρογυνική σύντηξη», την οποία οι ειδικοί περιγράφουν σήμερα ως «διαταραχή της σεξουαλικής διαφοροποίησης», καταφέρνει κατά περίεργο τρόπο να διατηρεί ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του πανάρχαιου ερμαφροδιτικού μύθου. Σήμερα οι εξελικτικοί βιολόγοι αναγνωρίζουν ότι το ανδρικό φύλο υπήρξε κάποτε μια παραλλαγή και μετεξέλιξη του βασικού και πρωταρχικού θηλυκού φύλου, από το οποίο και προέκυψε σταδιακά το ανδρικό φύλο ως προϋπόθεση για την εξέλιξη της σεξουαλικής αναπαραγωγής.
Μια αναπόφευκτη αρνητική συνέπεια της επικράτησης της σεξουαλικής αναπαραγωγής είναι και η ύπαρξη αυτών των φυλετικών διαταραχών. Και θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι ο ερμαφροδιτισμός είναι ένα ιδιαίτερα σπάνιο φαινόμενο: στον ανθρώπινο πληθυσμό περίπου ένα στα πέντε χιλιάδες παιδιά που γεννιούνται παρουσιάζει κάποια ερμαφροδιτική διαταραχή. Ομως, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν ελάχιστα εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα για τη μελέτη αυτών των διαταραχών. Οποιος γεννιέται με κάποια ανωμαλία τύπου DSD βρίσκεται αντιμέτωπος με σοβαρά και συχνά ανυπέρβλητα κοινωνικά προβλήματα. Προβλήματα που συχνά τον οδηγούν στην απόφαση να προβεί στη χειρουργική εξάλειψη του προβλήματος, δηλαδή στην οριστική αφαίρεση της σωματικής του «ανωμαλίας»!
Αν κατά την αρχαιότητα ο ερμαφροδιτισμός δεν αποτελούσε κοινωνικό ή ατομικό πρόβλημα, αλλά αντίθετα ήταν μια μάλλον αποδεκτή πραγματικότητα που αντιμετωπιζόταν με κατανόηση και σεβασμό, σήμερα έχει αναχθεί σε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, που υποτίθεται ότι χρήζει άμεσης και δραστικής θεραπευτικής αγωγής.
Στη νεότερη εποχή, η συστηματική απόκρυψη και η «εξομάλυνση» τέτοιων φυλετικών διαταραχών μέσω ευνουχιστικών χειρουργικών επεμβάσεων ήταν η κοινωνικά επιβεβλημένη πρακτική. Σήμερα, ευτυχώς, ελάχιστοι επιστήμονες δίνουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να αποφασίζει για το τι είναι «φυσιολογικό» και τι «ωφέλιμο» για ένα ερμαφρόδιτο άτομο. Ακόμη και αν η χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος αποδειχτεί επιτυχής, παραμένει πάντα το πρόβλημα της αντιμετώπισης των σοβαρών ψυχοσωματικών προβλημάτων που γεννά αυτή η επέμβαση. Εξάλλου θα έπρεπε να είναι σε όλους προφανές ότι η απόκτηση μιας νέας σεξουαλικής ταυτότητας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Και βέβαια, καμιά ευνουχιστική χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να θεραπεύσει τα τραυματικά ή και αυτοκαταστροφικά συναισθήματα που η ίδια δημιουργεί.
Ανδρας ή γυναίκα; Εξαρτάται από πλήθος παραγόντων
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Το φύλο ενός ατόμου, δηλαδή η ανδρική ή θηλυκή ταυτότητά του, καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, τόσο ενδογενείς όσο και εξωγενείς.
Ισως γι' αυτό και θα ήταν μάλλον σωστότερο να μιλάμε για διαφορετικά «φύλα». Οσο για τις ποικίλες φυλετικές διαταραχές, αυτές μπορεί να εκδηλώνονται είτε με εμφανείς εξωτερικές ανωμαλίες είτε με λιγότερο φανερά εσωτερικά προβλήματα. Ετσι, σύμφωνα με τα διαθέσιμα σήμερα επιστημονικά δεδομένα, μπορούμε να διακρίνουμε σαφώς πέντε διαφορετικές, αλλά αλληλεξαρτώμενες, εκδηλώσεις της φυλετικής διαφοροποίησης:
1) Γενετικό ή χρωμοσωμικό φύλο. Καθορίζεται κατά τη στιγμή της γονιμοποίησης από την παρουσία των φυλετικών χρωμοσωμάτων (ΧΧ για τη γυναίκα, ΧΥ για τον άνδρα). Τα γονίδια που βρίσκονται στο χρωμόσωμα Υ -κληρονομείται μόνο από τον πατέρα- επάγουν την ανάπτυξη των όρχεων και την αρρενοποίηση του εμβρύου. Αντίθετα, η εκθήλυνση του εμβρύου εξαρτάται άμεσα από την παρουσία των δύο χρωμοσωμάτων ΧΧ και εμμέσως από την απουσία του ανδρικού χρωμοσώματος Υ. Το πρώτο στάδιο αυτής της σημαντικής φυλετικής διαφοροποίησης συντελείται μετά τις πέντε πρώτες εβδομάδες της κύησης και οδηγεί στη διαφοροποίηση των γονάδων του εμβρύου είτε σε όρχεις είτε σε ωοθήκες. Ανωμαλίες ή δυσλειτουργίες οδηγούν πρόωρα στην ανάπτυξη θηλυκών με ανδρικά χρωμοσώματα (ΧΥ) ή αρσενικών με θηλυκά φυλετικά χρωμοσώματα (ΧΧ).
2) Γοναδικό φύλο. Εξαρτάται από τη φυσιολογική διαφοροποίηση των αρχικά «ουδέτερων» γονάδων του εμβρύου είτε σε όρχεις είτε σε ωοθήκες που κατόπιν συνθέτουν τα οιστρογόνα που είναι απαραίτητα για την περαιτέρω εκθήλυνση. Οταν αυτή η διεργασία δεν συμφωνεί με το γενετικό φύλο, τότε το έμβρυο παρουσιάζει ανώμαλη φυλετική διαφοροποίηση.
3) Φαινοτυπικό φύλο. Καθορίζεται από τη φυσιολογική διαμόρφωση των έξω γεννητικών οργάνων του κάθε φύλου (πέος, όρχεις, αιδοίο, κλειτορίδα κ.ο.κ.). Σε ορισμένες περιπτώσεις διαταραχών της σεξουαλικής διαφοροποίησης η ανάπτυξη αυτών των γεννητικών οργάνων δεν αντιστοιχεί στο γοναδικό φύλο.
4) Παιδαγωγικό φύλο. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει κανείς συνδιαμορφώνει τη φυσιολογική ανάπτυξη και εκδήλωση των εγγενών φυλετικών του δυνατοτήτων. Με άλλα λόγια, το περιβάλλον επηρεάζει, είτε θετικά είτε αρνητικά, την σεξουαλική μας ταυτότητα, δηλαδή ό,τι συνήθως περιγράφουμε ως ψυχικό φύλο.
5) Νομικό φύλο. Είναι αυτό που αναγράφεται στη ληξιαρχική πράξη γέννησης που εκδίδεται από το Ληξιαρχείο. Μια γραφειοκρατική πράξη που επιβάλλεται ήδη από τις πρώτες ημέρες ζωής του παιδιού, πριν δηλαδή πραγματοποιηθούν οι σχετικές εργαστηριακές εξετάσεις που θα διευκρινίσουν την ακριβή φυλετική ταυτότητα του παιδιού!
Πηγή: www.enet.gr
Είναι άνδρας ή γυναίκα; Αυτό το φαινομενικά απλό ερώτημα δεν επιδέχεται πάντα μια απλή απάντηση
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Συνήθως διακρίνουμε τα ανθρώπινα όντα σε αρσενικά και θηλυκά. Η διάκριση αυτή στηρίζεται σε πασιφανείς βιολογικές, ανατομικές, φυσιολογικές διαφορές. Ωστόσο, ανέκαθεν υπήρχαν άτομα που είτε δεν «χωρούσαν» είτε δεν «βολεύονταν» στην παραδοσιακή κατηγοριοποίηση σε ένα από τα δύο φύλα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η ταυτόχρονη παρουσία ανδρικών και θηλυκών γεννητικών οργάνων στο ίδιο άτομο καθιστά αδιανόητη την ένταξή του σε ένα από τα δύο φύλα. Γεγονός που δεν θέτει απλώς σε αμφισβήτηση τις καθιερωμένες φυλετικές ταξινομήσεις μας, αλλά και δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα κοινωνικής ένταξης ή αποδοχής αυτών των «μη φυσιολογικών» ατόμων.
Μόλις γεννιέται ένα παιδί, όλοι ρωτάμε: «Τι είναι; Αγόρι ή κορίτσι»; Το αθώο αυτό ερώτημα υποκρύπτει τη βαθύτερη αδυναμία μας ακόμη και να φανταστούμε ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένα ανθρώπινο πλάσμα που δεν εντάσσεται σαφώς σε μία από τις κυρίαρχες φυσιολογικές κατηγορίες του αρσενικού ή του θηλυκού. Και όμως, αυτή η απολύτως φυσιολογική διάκριση δεν είναι πάντα ούτε προφανής ούτε εφαρμόσιμη σε όλες τις περιπτώσεις.
Προφανώς δεν αναφερόμαστε στις περιπτώσεις των ομοφυλόφιλων ανδρών ή γυναικών, ούτε στις περιπτώσεις τρανσεξουαλικών ατόμων ή τραβεστί, καταστάσεις που συνήθως αντιμετωπίζονται από την κυρίαρχη ιδεολογία ως συνειδητές επιλογές, δηλαδή ως «εκ προθέσεως σεξουαλικές παρεκκλίσεις». Πολύ συνοπτικά, στα ομοφυλοφιλικά άτομα, για διάφορους λόγους, το σαφές βιολογικό τους φύλο δεν συμφωνεί ούτε με την προσωπική τους ταυτότητα ούτε με τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις.
Τι γίνεται όμως με τις σχετικά σπάνιες περιπτώσεις, όπου μας είναι αδύνατον να κατατάξουμε ένα άτομο σε μια από τις επικρατέστερες κοινωνικές κατηγορίες: στο ισχυρό φύλο (άνδρες), στο ασθενές φύλο (γυναίκες) ή έστω στο λεγόμενο τρίτο φύλο (γκέι); Μέχρι πρόσφατα αυτά τα άτομα περιγράφονταν ως «ερμαφρόδιτα» ή ως «ψευδο-ερμαφρόδιτα», άτομα δηλαδή στα οποία υπάρχει μια σαφής ασυμβατότητα ανάμεσα στα φυλετικά τους γονίδια (γονότυπος) και την εξωτερική τους εμφάνιση (φαινότυπος). Επομένως πρόκειται για «αρσενικούς» με θηλυκή εμφάνιση ή το αντίστροφο.
Η σεξουαλική απροσδιοριστία
Σήμερα οι περισσότεροι ειδικοί προτιμούν να περιγράφουν αυτές τις περιπτώσεις ως «διαταραχές της σεξουαλικής διαφοροποίησης» (Disorders of Sexual Differentiation - DSD). Η επιλογή αυτού του νέου όρου δικαιολογείται επαρκώς τόσο από την ευρύτητα των φαινομένων που επιθυμεί να περιγράψει επιστημονικά όσο και από το γεγονός ότι ο πανάρχαιος όρος «ερμαφροδιτισμός» θεωρείται πλέον κοινωνικά και ιδεολογικά βεβαρημένος.
Οι διαταραχές της σεξουαλικής διαφοροποίησης (DSD) εκδηλώνονται ποικιλοτρόπως και σε διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης ενός ατόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται για εμφανείς σε όλους ανωμαλίες στην ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων. Αλλοτε πάλι είναι πιο ανεπαίσθητες και για τη διάγνωσή τους απαιτούνται ειδικές κλινικές εξετάσεις.
Η ταυτόχρονη παρουσία αρσενικών και θηλυκών γεννητικών οργάνων, ό,τι στο παρελθόν περιέγραφαν ως «ερμαφροδιτισμό», διαπιστώθηκε ότι είναι μια σπάνια περίπτωση DSD. Η συνηθέστερη εκδήλωση αυτής της ανωμαλίας είναι ο «θηλυκός ψευδο-ερμαφροδιτισμός». Πρόκειται για θηλυκά, από γενετικής απόψεως, άτομα τα οποία αναπτύσσουν ασαφή γεννητικά όργανα εξαιτίας της αυξημένης παραγωγής ανδρικών ορμονών.
Αρκετά συχνά παρατηρείται και ο «ανδρικός ψευδο-ερμαφροδιτισμός». Στην περίπτωση αυτή τα εξωτερικά γεννητικά όργανα των ανδρών αναπτύσσονται ανεπαρκώς εξαιτίας της απουσίας τεστοστερόνης ή της δυσλειτουργίας αυτής της σημαντικής ορμόνης. Σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για εκδηλώσεις της δυσλειτουργίας συγκεκριμένων γονιδίων.
Ηδη από το 1990 ο Peter Goodfellow, στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ της Αγγλίας, έκανε μια θεμελιώδη ανακάλυψη: απομόνωσε το γονίδιο SRY (Sex Region of the Υ Chromosome), κατάφερε δηλαδή να ανακαλύψει το μοναδικό γονίδιο που βρίσκεται στο ανδρικό χρωμόσωμα Υ και το οποίο καθορίζει τη διαφοροποίηση του εμβρύου σε αρσενικό. Πράγματι, οι μεταλλάξεις του συγκεκριμένου γονιδίου οδηγούν στην εμφάνιση αρσενικών με έντονα θηλυκά χαρακτηριστικά μολονότι τα άτομα αυτά διαθέτουν τη σωστή ανδρική χρωμοσωμική «συνταγή», δηλαδή τα χρωμοσώματα ΧΥ.
Τα επόμενα χρόνια πλήθος ερευνητών επικεντρώθηκαν στη διερεύνηση των ανθρώπινων γονιδίων που εμπλέκονται ή καθορίζουν την ανάπτυξη των δύο φύλων. Ιδιαίτερα οι έρευνες του Eric Vilain, στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια των ΗΠΑ, τον οδήγησαν στον καθορισμό ενός μεγάλου αριθμού μοριακών μηχανισμών που ευθύνονται για την εμφάνιση διαταραχών στη σεξουαλική διαφοροποίηση. Κατάφερε μάλιστα να ταυτοποιήσει 50 διαφορετικά γονίδια που, με κάποιο τρόπο, εμπλέκονται στον καθορισμό της σεξουαλικής μας ταυτότητας. Πάντως, οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων ανέδειξαν την εξαιρετική πολυπλοκότητα αυτού του μυστηριώδους βιολογικού μηχανισμού.
Η αντιμετώπιση της ανδρογυνικής σύντηξης
Το ασυνήθιστο φαινόμενο του ερμαφροδιτισμού απασχολεί τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Κάποτε η σεξουαλική αμφισημία θεωρούνταν σημάδι «θεϊκό», μια υποκειμενική ιδιαιτερότητα που ασφαλώς έχρηζε αποδοχής και σεβασμού.
Ηδη ο Πλάτων, στον περίφημο διάλογο «Συμπόσιον», βάζει τον ποιητή Αριστοφάνη να διηγηθεί τον μύθο του «ανδρόγυνου». Στις απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας, διηγείται ο Αριστοφάνης, υπήρχε ένα είδος ανθρώπου όπου τα διακριτά σήμερα αρσενικά και τα θηλυκά χαρακτηριστικά ήταν ενοποιημένα σε ένα κυλινδρικό πλάσμα με τέσσερα χέρια, τέσσερα πόδια και δύο πρόσωπα που έβλεπαν περιμετρικά στις δύο αντίθετες πλευρές ενός κεφαλιού που στηριζόταν σε έναν λαιμό.
Αυτοί οι τερατώδεις πρωτοάνθρωποι ήταν εξαιρετικά δυνατοί και αυθαδίαζαν εναντίον των θεών, γι' αυτό και ο Δίας αποφάσισε να τους τιμωρήσει χωρίζοντάς τους για πάντα.
Ομως οι γενετικές δυσμορφίες και οι φυλετικοί υβριδισμοί εξακολουθούσαν να εμφανίζονται και έτσι οι αρχαίοι Ελληνες επινόησαν τον μύθο του Ερμαφρόδιτου. Γιος του Ερμή και της Αφροδίτης, ο οποίος ενώθηκε για πάντα με τη νύφη Σαλμάκη, η οποία επειδή τον ερωτεύθηκε τρελά ζήτησε από τους θεούς να γίνουν ένα τα σώματά τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί, της Αιγύπτου, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, θεωρούσαν τους ερμαφρόδιτους ιδιαίτερη και αξιοσέβαστη ανθρώπινη κατηγορία για την οποία έτρεφαν μεγάλο σεβασμό, αφού πίστευαν ότι αυτή η ενδιάμεση κατάσταση εκφράζει τη βαθύτερη ανάγκη όλων των ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, για ενοποίηση και αλληλοκατανόηση.
Αιώνες μετά, αυτή η φαινομενική «ανδρογυνική σύντηξη», την οποία οι ειδικοί περιγράφουν σήμερα ως «διαταραχή της σεξουαλικής διαφοροποίησης», καταφέρνει κατά περίεργο τρόπο να διατηρεί ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του πανάρχαιου ερμαφροδιτικού μύθου. Σήμερα οι εξελικτικοί βιολόγοι αναγνωρίζουν ότι το ανδρικό φύλο υπήρξε κάποτε μια παραλλαγή και μετεξέλιξη του βασικού και πρωταρχικού θηλυκού φύλου, από το οποίο και προέκυψε σταδιακά το ανδρικό φύλο ως προϋπόθεση για την εξέλιξη της σεξουαλικής αναπαραγωγής.
Μια αναπόφευκτη αρνητική συνέπεια της επικράτησης της σεξουαλικής αναπαραγωγής είναι και η ύπαρξη αυτών των φυλετικών διαταραχών. Και θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι ο ερμαφροδιτισμός είναι ένα ιδιαίτερα σπάνιο φαινόμενο: στον ανθρώπινο πληθυσμό περίπου ένα στα πέντε χιλιάδες παιδιά που γεννιούνται παρουσιάζει κάποια ερμαφροδιτική διαταραχή. Ομως, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν ελάχιστα εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα για τη μελέτη αυτών των διαταραχών. Οποιος γεννιέται με κάποια ανωμαλία τύπου DSD βρίσκεται αντιμέτωπος με σοβαρά και συχνά ανυπέρβλητα κοινωνικά προβλήματα. Προβλήματα που συχνά τον οδηγούν στην απόφαση να προβεί στη χειρουργική εξάλειψη του προβλήματος, δηλαδή στην οριστική αφαίρεση της σωματικής του «ανωμαλίας»!
Αν κατά την αρχαιότητα ο ερμαφροδιτισμός δεν αποτελούσε κοινωνικό ή ατομικό πρόβλημα, αλλά αντίθετα ήταν μια μάλλον αποδεκτή πραγματικότητα που αντιμετωπιζόταν με κατανόηση και σεβασμό, σήμερα έχει αναχθεί σε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, που υποτίθεται ότι χρήζει άμεσης και δραστικής θεραπευτικής αγωγής.
Στη νεότερη εποχή, η συστηματική απόκρυψη και η «εξομάλυνση» τέτοιων φυλετικών διαταραχών μέσω ευνουχιστικών χειρουργικών επεμβάσεων ήταν η κοινωνικά επιβεβλημένη πρακτική. Σήμερα, ευτυχώς, ελάχιστοι επιστήμονες δίνουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να αποφασίζει για το τι είναι «φυσιολογικό» και τι «ωφέλιμο» για ένα ερμαφρόδιτο άτομο. Ακόμη και αν η χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος αποδειχτεί επιτυχής, παραμένει πάντα το πρόβλημα της αντιμετώπισης των σοβαρών ψυχοσωματικών προβλημάτων που γεννά αυτή η επέμβαση. Εξάλλου θα έπρεπε να είναι σε όλους προφανές ότι η απόκτηση μιας νέας σεξουαλικής ταυτότητας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Και βέβαια, καμιά ευνουχιστική χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να θεραπεύσει τα τραυματικά ή και αυτοκαταστροφικά συναισθήματα που η ίδια δημιουργεί.
Ανδρας ή γυναίκα; Εξαρτάται από πλήθος παραγόντων
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Το φύλο ενός ατόμου, δηλαδή η ανδρική ή θηλυκή ταυτότητά του, καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, τόσο ενδογενείς όσο και εξωγενείς.
Ισως γι' αυτό και θα ήταν μάλλον σωστότερο να μιλάμε για διαφορετικά «φύλα». Οσο για τις ποικίλες φυλετικές διαταραχές, αυτές μπορεί να εκδηλώνονται είτε με εμφανείς εξωτερικές ανωμαλίες είτε με λιγότερο φανερά εσωτερικά προβλήματα. Ετσι, σύμφωνα με τα διαθέσιμα σήμερα επιστημονικά δεδομένα, μπορούμε να διακρίνουμε σαφώς πέντε διαφορετικές, αλλά αλληλεξαρτώμενες, εκδηλώσεις της φυλετικής διαφοροποίησης:
1) Γενετικό ή χρωμοσωμικό φύλο. Καθορίζεται κατά τη στιγμή της γονιμοποίησης από την παρουσία των φυλετικών χρωμοσωμάτων (ΧΧ για τη γυναίκα, ΧΥ για τον άνδρα). Τα γονίδια που βρίσκονται στο χρωμόσωμα Υ -κληρονομείται μόνο από τον πατέρα- επάγουν την ανάπτυξη των όρχεων και την αρρενοποίηση του εμβρύου. Αντίθετα, η εκθήλυνση του εμβρύου εξαρτάται άμεσα από την παρουσία των δύο χρωμοσωμάτων ΧΧ και εμμέσως από την απουσία του ανδρικού χρωμοσώματος Υ. Το πρώτο στάδιο αυτής της σημαντικής φυλετικής διαφοροποίησης συντελείται μετά τις πέντε πρώτες εβδομάδες της κύησης και οδηγεί στη διαφοροποίηση των γονάδων του εμβρύου είτε σε όρχεις είτε σε ωοθήκες. Ανωμαλίες ή δυσλειτουργίες οδηγούν πρόωρα στην ανάπτυξη θηλυκών με ανδρικά χρωμοσώματα (ΧΥ) ή αρσενικών με θηλυκά φυλετικά χρωμοσώματα (ΧΧ).
2) Γοναδικό φύλο. Εξαρτάται από τη φυσιολογική διαφοροποίηση των αρχικά «ουδέτερων» γονάδων του εμβρύου είτε σε όρχεις είτε σε ωοθήκες που κατόπιν συνθέτουν τα οιστρογόνα που είναι απαραίτητα για την περαιτέρω εκθήλυνση. Οταν αυτή η διεργασία δεν συμφωνεί με το γενετικό φύλο, τότε το έμβρυο παρουσιάζει ανώμαλη φυλετική διαφοροποίηση.
3) Φαινοτυπικό φύλο. Καθορίζεται από τη φυσιολογική διαμόρφωση των έξω γεννητικών οργάνων του κάθε φύλου (πέος, όρχεις, αιδοίο, κλειτορίδα κ.ο.κ.). Σε ορισμένες περιπτώσεις διαταραχών της σεξουαλικής διαφοροποίησης η ανάπτυξη αυτών των γεννητικών οργάνων δεν αντιστοιχεί στο γοναδικό φύλο.
4) Παιδαγωγικό φύλο. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει κανείς συνδιαμορφώνει τη φυσιολογική ανάπτυξη και εκδήλωση των εγγενών φυλετικών του δυνατοτήτων. Με άλλα λόγια, το περιβάλλον επηρεάζει, είτε θετικά είτε αρνητικά, την σεξουαλική μας ταυτότητα, δηλαδή ό,τι συνήθως περιγράφουμε ως ψυχικό φύλο.
5) Νομικό φύλο. Είναι αυτό που αναγράφεται στη ληξιαρχική πράξη γέννησης που εκδίδεται από το Ληξιαρχείο. Μια γραφειοκρατική πράξη που επιβάλλεται ήδη από τις πρώτες ημέρες ζωής του παιδιού, πριν δηλαδή πραγματοποιηθούν οι σχετικές εργαστηριακές εξετάσεις που θα διευκρινίσουν την ακριβή φυλετική ταυτότητα του παιδιού!
Πηγή: www.enet.gr
4
Πώς η επιστήμη εξηγεί την εξαρτησιογόνο επίδραση του σεξ στον ανθρώπινο εγκέφαλο
Σεξομανία: η ερωτική επιθυμία ως ναρκωτικό
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Εκατομμύρια άνθρωποι νιώθουν την ανεξέλεγκτη επιθυμία να κάνουν αμέσως σεξ με κάθε άτομο που συναντούν και τους διεγείρει ερωτικά. Συνήθως οι ειδικοί επιστήμονες περιγράφουν αυτή την ψυχαναγκαστική σεξουαλική παρόρμηση ως ερωτομανία, υπερσεξουαλικότητα, δονζουανισμό, νυμφομανία, ενώ εξίσου απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς επιφυλάσσουν για τα θύματα αυτής της ερωτικής διαταραχής: σεξομανείς, εξαρτημένοι από το σεξ, ακόμη και ναρκομανείς του έρωτα. Οπως συμβαίνει με κάθε τοξικομανή, ο/η ερωτομανής εμφανίζει όλα τα τυπικά συμπτώματα της ψυχοσωματικής εξάρτησης από το... σεξ.
Πράγματι, η ζωή αυτών των ανδρών και γυναικών περιστρέφεται βασανιστικά γύρω από την ατελέσφορη αναζήτηση σεξουαλικής ικανοποίησης. Αναζήτηση μάταιη και δυστυχώς βλαπτική για τους ίδιους και για όσους σχετίζονται ερωτικά μαζί τους. Η συχνότητα εμφάνισης αυτής της ερωτικής διαταραχής είναι άκρως ανησυχητική: μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν πάνω από 20 εκατομμύρια σεξομανείς (περίπου το 11% του πληθυσμού), ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο Μάικλ Ντάγκλας, η Σάρον Στόουν, ο Μίκι Ρουρκ, ο Μπαρτ Ρέινολντς είναι μερικοί από τους πιο διάσημους αστέρες του Χόλιγουντ που έχουν δημόσια ομολογήσει ότι κάποτε υπέφεραν ή υποφέρουν ακόμη από σεξουαλική εξάρτηση (sexual addiction). Αν είναι αλήθεια ή αν πρόκειται απλώς για ακόμη ένα φτηνό μέσο αυτοδιαφήμισης, αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ. Το βέβαιο πάντως είναι ότι η συγκεκριμένη διαταραχή της ερωτικής συμπεριφοράς δεν πλήττει αποκλειστικά τις διασημότητες του Χόλιγουντ, αλλά και έναν διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό «κοινών θνητών».
Τα συμπτώματα αυτής της σκοτεινής ψυχοσωματικής ερωτικής δυσλειτουργίας ήταν γνωστά από αρχαιοτάτων χρόνων. Ωστόσο ο πρώτος που επιχείρησε να τα μελετήσει επιστημονικά, με τα πενιχρά μέσα της εποχής, ήταν ο Γερμανός ψυχίατρος Richard von Krafft-Ebing στα τέλη του 19ου αιώνα. Στο κλασικό εγκυκλοπαιδικό έργο του «Psychopathia Sexualis» ο πρωτοπόρος σεξολόγος περιέγραψε πρώτος το 1886 την ψυχοπαθολογική εμμονή κάποιων ασθενών του με το σεξ: γι' αυτούς η άμεση ικανοποίηση των «αφύσικων» και υπερβολικών ερωτικών επιθυμιών τους ήταν η απόλυτη προτεραιότητά τους, ακόμη και αν ήταν απολύτως σαφές ότι μπορούσε να τους καταστρέψει.
Από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει, όμως η παραπάνω περιγραφή, αν και αρκετά γενικόλογη, θεωρείται ακόμη έγκυρη. Σήμερα βέβαια οι ειδικοί για να καθορίσουν την παρουσία ή όχι σεξουαλικής εξάρτησης καταφεύγουν και σε άλλα κριτήρια: εκτός από την τυφλή εμμονή με το σεξ, όποιος υποφέρει από αυτή οφείλει επίσης να εμφανίζει μια αλλοτριωμένη εμπειρία και μια διαστρεβλωτική αντίληψη για τις συνέπειες των ίδιων του των πράξεων. Στην κλίμακα των προτεραιοτήτων του «σεξομανούς» ό,τι δεν συμβάλλει ή δεν ενισχύει την άμεση ικανοποίηση των σεξουαλικών του ορέξεων θεωρείται αυτομάτως απορριπτέο ή και εχθρικό. Επιπλέον, για να θεωρηθεί κάποιος ή κάποια σεξομανής οφείλει να εμφανίζει ακόμη δύο αποφασιστικά χαρακτηριστικά: εκτός από την ψυχαναγκαστική και μονότονη εμμονή του με το σεξ, θα πρέπει να έχει «εθισμό» και «σύνδρομο στέρησης» από το σεξ.
Πιο συγκεκριμένα, «εθισμό στο σεξ» παρουσιάζει εκείνος που ενώ κάνει έρωτα με το αντικείμενο του πόθου του, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί ερωτικά και συνεπώς αποζητεί νέες και πιο ακραίες ερωτικές εμπειρίες. Οσο για το «σύνδρομο στέρησης», αυτό εκδηλώνεται με τη νευρικότητα, την κακοδιαθεσία και ενίοτε με την εξαιρετικά βίαιη συμπεριφορά του ανικανοποίητου σεξομανούς.
Μολονότι δεν διαθέτουμε ακόμη έναν καθολικά αποδεκτό ορισμό τής μη φυσιολογικής εξάρτησης από το σεξ, είναι πλέον σαφές σχεδόν σε όλους τους ερευνητές ότι πρόκειται για μια συμπεριφορά που θυμίζει έντονα άλλες μορφές εξάρτησης, όπως π.χ. την εξάρτηση από τα ναρκωτικά. Αυτή η ομολογουμένως απρόσμενη συσχέτιση του σεξ με τις ναρκωτικές ουσίες ενδέχεται να εντυπωσιάσει ή και να ενοχλήσει πολλούς αναγνώστες. Πριν όμως σπεύσουν να απορρίψουν τέτοια «επιστημονικοφανή παραδοξολογήματα», καλό θα ήταν να αναλογιστούν ότι τόσο οι υπερρεαλιστικές εμπειρίες από τη χρήση ναρκωτικών όσο και οι πιο αιθέριες και ποιητικές ερωτικές εμπειρίες μας αναδύονται και βιώνονται από ένα κοινό σε όλους τους ανθρώπους βιολογικό υπόστρωμα: τον ανθρώπινο εγκέφαλο (βλ. Πλαίσιο).
Το προφίλ των σκλάβων του σεξ
Η Μ. είναι μια έξυπνη και γοητευτική τριαντάρα, που ωστόσο ταλαιπωρείται από μια έμμονη ιδέα: να κάνει σεξ συνεχώς όπου, όποτε και με όποιον επιθυμεί! Δεδομένων μάλιστα των σεξιστικών προκαταλήψεων σχετικά με τον ερωτικό ρόλο και την «καθώς πρέπει» συμπεριφορά των γυναικών, δεν της είναι καθόλου εύκολο να το παραδεχτεί. Ωστόσο, κάθε φορά που γνωρίζει έναν άντρα, η σκέψη να κάνει έρωτα μαζί του της έρχεται αυτόματα στο νου και δεν μπορεί να της αντισταθεί, μολονότι γνωρίζει καλά ότι η εκδήλωση αυτής της ακατανίκητης ερωτικής επιθυμίας θα της δημιουργήσει τελικά ουκ ολίγα κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα.
Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με τον Κ. Είναι είκοσι εννέα ετών και υποφέρει από μια σοβαρή ερωτική απογοήτευση που είχε πριν από τέσσερα χρόνια. Οταν η κοπέλα του αποφάσισε να χωρίσουν, αυτός κλείστηκε στον εαυτό του και έκτοτε αποζητεί κάθε βράδυ «παρηγοριά» στο πορνογραφικό σύμπαν του Διαδικτύου. Δύο ακραίες, αλλά όχι και τόσο σπάνιες, περιπτώσεις που ωστόσο έχουν έναν κοινό παρονομαστή: μια ισχυρή ερωτική προδιάθεση που εξαναγκάζει αυτόν που υποφέρει από σεξουαλική εξάρτηση να προχωρά σε ερωτικές ενέργειες, αδιαφορώντας για τις σοβαρές συνέπειες που ενδέχεται να έχουν στον ίδιο ή στους άλλους.
Πρόκειται, φαινομενικά, για απολύτως φυσιολογικά άτομα που βιώνουν μια ασυνήθιστα αυξημένη ερωτική επιθυμία, η οποία συνήθως, λόγω των εγγενών ψυχολογικών ή σωματικών δυσλειτουργιών, δεν καταφέρνει να εκφραστεί με φυσιολογικό τρόπο. Ακόμη και για τον έμπειρο ειδικό γιατρό (σεξολόγο) δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί αμέσως ότι πρόκειται για άτομα εξαρτημένα από το σεξ (sexual addict).
Οσο για τα πραγματικά βιοψυχολογικά αίτια της ψυχαναγκαστικής αναζήτησης σεξουαλικής ικανοποίησης, αυτά μπορούν κάλλιστα να αποδοθούν είτε σε ψυχολογικά τραύματα κατά την τρυφερή παιδική ηλικία είτε σε νευρολογικές ή ορμονικές δυσλειτουργίες. Πράγματι, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει, μέχρι στιγμής, αποφασίσει αν τα πρωταρχικά αίτια είναι αμιγώς ψυχολογικά-κοινωνικά ή αν, αντίθετα, όλα ανάγονται σε συγκεκριμένες ανωμαλίες στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου του ερωτομανούς.
Οπως μας διαβεβαιώνουν αρκετοί ειδικοί ψυχοθεραπευτές, από την ανάλυση των σεξομανών προκύπτει ότι αυτά τα άτομα συνήθως έχουν βιώσει διάφορες τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική τους ηλικία, τις οποίες αργότερα επιχείρησαν να «διαχειριστούν» μέσω κάποιας μορφής ψυχαναγκαστικής σεξουαλικής εξάρτησης. Οσο για τους κοινωνικούς ψυχολόγους, επιμένουν ότι η εμφάνιση και η έξαρση αυτών των φαινομένων επικαθορίζεται αποκλειστικά από κοινωνικούς παράγοντες. Πρωτίστως από το ταχύτατο πέρασμα από τη σεξοφοβική κουλτούρα, που επικρατούσε στον δυτικό κόσμο μέχρι τη δεκαετία του 1960, στη σεξοφιλική «ελευθεριακή» κουλτούρα της εποχής μας.
Και ασφαλώς έχουν δίκιο όσον αφορά τη σημαντική επιρροή που ασκούν τα κυρίαρχα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα στη διαμόρφωση της μεταμοντέρνας σεξουαλικής ελευθεριότητας: αν δεν έχεις τουλάχιστον επτά σεξουαλικές επαφές την εβδομάδα θεωρείσαι πλέον σχεδόν μη φυσιολογικός και ασφαλώς σεξουαλικά καταπιεσμένος! Το γεγονός, όμως, ότι αυτή η επιβεβλημένη και οργιαστική ερωτική δραστηριότητα έχει δημιουργήσει νέες διαταραχές, όπως π.χ. το μεγάλο άγχος για τη σχεδόν αθλητική υπέρβαση των σεξουαλικών μας επιδόσεων, δεν φαίνεται να απασχολεί σοβαρά τους όψιμους οπαδούς της σημερινής ερωτικής «ελευθερίας».
Οσον αφορά την παλιομοδίτικη έννοια του «μη φυσιολογικού» στις ερωτικές μας πρακτικές, αυτή εκ των πραγμάτων στερείται ουσιαστικού νοήματος σε μια εποχή όπου οι ερωτικές μας επιθυμίες χειραγωγούνται από τα ΜΜΕ και διαμεσολαβούνται από το Διαδίκτυο. Πράγματι, οι σημερινοί σκλάβοι του σεξ είδαν την είσοδο του Διαδικτύου στην ερωτική τους ζωή ως μια μεγάλη ανατροπή: απελευθερώνει την «προκάτ» ερωτική φαντασία τους και ικανοποιεί τις πιο ακραίες ερωτικές τους φαντασιώσεις!
Αυτό το πρωτόγνωρο φαινόμενο της Διαδικτυακής Σεξουαλικής Εξάρτησης (Internet Sexual Addiction) με την ανώνυμη, και άρα απενοχοποιητική, πρόσβαση στο «κυβερνοσέξ» αποτελεί για όλο και περισσότερα άτομα μια μορφή φυγής από τη συχνά γκρίζα και κοινότοπη ερωτική τους πραγματικότητα. Ατομα με απολύτως ανεπαρκή πραγματική ερωτική ζωή στρέφονται σήμερα στο Διαδίκτυο επιζητώντας να αναπληρώσουν «εικονικά» τις μέχρι σήμερα ανεκπλήρωτες σεξουαλικές τους ορέξεις. Με τον καιρό ο εθισμός στο εικονικό σεξ παραλύει τις όποιες δυνατότητες είχαν αυτά τα άτομα για πραγματικές ερωτικές επαφές, και ασφαλώς είναι απολύτως καταστροφικός όταν πρόκειται για άτομα νεαρής ηλικίας!
Από όσα αναφέραμε σχετικά με τους παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τη «σεξουαλική εξάρτηση» (βιολογικές προδιαθέσεις, ορμονικές-εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, παιδικά τραύματα, κατάρρευση των καθιερωμένων κοινωνικών προτύπων) ελπίζουμε να έγινε σαφές ότι τα αίτια αυτού του πολύπλοκου βιοψυχολογικού φαινομένου παραμένουν ανοιχτά, και επομένως το αίτημα μιας νέας κοινωνικής διευθέτησής του είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο όσο ποτέ.
Πηγή: www.enet.gr
Σεξομανία: η ερωτική επιθυμία ως ναρκωτικό
Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Εκατομμύρια άνθρωποι νιώθουν την ανεξέλεγκτη επιθυμία να κάνουν αμέσως σεξ με κάθε άτομο που συναντούν και τους διεγείρει ερωτικά. Συνήθως οι ειδικοί επιστήμονες περιγράφουν αυτή την ψυχαναγκαστική σεξουαλική παρόρμηση ως ερωτομανία, υπερσεξουαλικότητα, δονζουανισμό, νυμφομανία, ενώ εξίσου απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς επιφυλάσσουν για τα θύματα αυτής της ερωτικής διαταραχής: σεξομανείς, εξαρτημένοι από το σεξ, ακόμη και ναρκομανείς του έρωτα. Οπως συμβαίνει με κάθε τοξικομανή, ο/η ερωτομανής εμφανίζει όλα τα τυπικά συμπτώματα της ψυχοσωματικής εξάρτησης από το... σεξ.
Πράγματι, η ζωή αυτών των ανδρών και γυναικών περιστρέφεται βασανιστικά γύρω από την ατελέσφορη αναζήτηση σεξουαλικής ικανοποίησης. Αναζήτηση μάταιη και δυστυχώς βλαπτική για τους ίδιους και για όσους σχετίζονται ερωτικά μαζί τους. Η συχνότητα εμφάνισης αυτής της ερωτικής διαταραχής είναι άκρως ανησυχητική: μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν πάνω από 20 εκατομμύρια σεξομανείς (περίπου το 11% του πληθυσμού), ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο Μάικλ Ντάγκλας, η Σάρον Στόουν, ο Μίκι Ρουρκ, ο Μπαρτ Ρέινολντς είναι μερικοί από τους πιο διάσημους αστέρες του Χόλιγουντ που έχουν δημόσια ομολογήσει ότι κάποτε υπέφεραν ή υποφέρουν ακόμη από σεξουαλική εξάρτηση (sexual addiction). Αν είναι αλήθεια ή αν πρόκειται απλώς για ακόμη ένα φτηνό μέσο αυτοδιαφήμισης, αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ. Το βέβαιο πάντως είναι ότι η συγκεκριμένη διαταραχή της ερωτικής συμπεριφοράς δεν πλήττει αποκλειστικά τις διασημότητες του Χόλιγουντ, αλλά και έναν διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό «κοινών θνητών».
Τα συμπτώματα αυτής της σκοτεινής ψυχοσωματικής ερωτικής δυσλειτουργίας ήταν γνωστά από αρχαιοτάτων χρόνων. Ωστόσο ο πρώτος που επιχείρησε να τα μελετήσει επιστημονικά, με τα πενιχρά μέσα της εποχής, ήταν ο Γερμανός ψυχίατρος Richard von Krafft-Ebing στα τέλη του 19ου αιώνα. Στο κλασικό εγκυκλοπαιδικό έργο του «Psychopathia Sexualis» ο πρωτοπόρος σεξολόγος περιέγραψε πρώτος το 1886 την ψυχοπαθολογική εμμονή κάποιων ασθενών του με το σεξ: γι' αυτούς η άμεση ικανοποίηση των «αφύσικων» και υπερβολικών ερωτικών επιθυμιών τους ήταν η απόλυτη προτεραιότητά τους, ακόμη και αν ήταν απολύτως σαφές ότι μπορούσε να τους καταστρέψει.
Από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει, όμως η παραπάνω περιγραφή, αν και αρκετά γενικόλογη, θεωρείται ακόμη έγκυρη. Σήμερα βέβαια οι ειδικοί για να καθορίσουν την παρουσία ή όχι σεξουαλικής εξάρτησης καταφεύγουν και σε άλλα κριτήρια: εκτός από την τυφλή εμμονή με το σεξ, όποιος υποφέρει από αυτή οφείλει επίσης να εμφανίζει μια αλλοτριωμένη εμπειρία και μια διαστρεβλωτική αντίληψη για τις συνέπειες των ίδιων του των πράξεων. Στην κλίμακα των προτεραιοτήτων του «σεξομανούς» ό,τι δεν συμβάλλει ή δεν ενισχύει την άμεση ικανοποίηση των σεξουαλικών του ορέξεων θεωρείται αυτομάτως απορριπτέο ή και εχθρικό. Επιπλέον, για να θεωρηθεί κάποιος ή κάποια σεξομανής οφείλει να εμφανίζει ακόμη δύο αποφασιστικά χαρακτηριστικά: εκτός από την ψυχαναγκαστική και μονότονη εμμονή του με το σεξ, θα πρέπει να έχει «εθισμό» και «σύνδρομο στέρησης» από το σεξ.
Πιο συγκεκριμένα, «εθισμό στο σεξ» παρουσιάζει εκείνος που ενώ κάνει έρωτα με το αντικείμενο του πόθου του, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί ερωτικά και συνεπώς αποζητεί νέες και πιο ακραίες ερωτικές εμπειρίες. Οσο για το «σύνδρομο στέρησης», αυτό εκδηλώνεται με τη νευρικότητα, την κακοδιαθεσία και ενίοτε με την εξαιρετικά βίαιη συμπεριφορά του ανικανοποίητου σεξομανούς.
Μολονότι δεν διαθέτουμε ακόμη έναν καθολικά αποδεκτό ορισμό τής μη φυσιολογικής εξάρτησης από το σεξ, είναι πλέον σαφές σχεδόν σε όλους τους ερευνητές ότι πρόκειται για μια συμπεριφορά που θυμίζει έντονα άλλες μορφές εξάρτησης, όπως π.χ. την εξάρτηση από τα ναρκωτικά. Αυτή η ομολογουμένως απρόσμενη συσχέτιση του σεξ με τις ναρκωτικές ουσίες ενδέχεται να εντυπωσιάσει ή και να ενοχλήσει πολλούς αναγνώστες. Πριν όμως σπεύσουν να απορρίψουν τέτοια «επιστημονικοφανή παραδοξολογήματα», καλό θα ήταν να αναλογιστούν ότι τόσο οι υπερρεαλιστικές εμπειρίες από τη χρήση ναρκωτικών όσο και οι πιο αιθέριες και ποιητικές ερωτικές εμπειρίες μας αναδύονται και βιώνονται από ένα κοινό σε όλους τους ανθρώπους βιολογικό υπόστρωμα: τον ανθρώπινο εγκέφαλο (βλ. Πλαίσιο).
Το προφίλ των σκλάβων του σεξ
Η Μ. είναι μια έξυπνη και γοητευτική τριαντάρα, που ωστόσο ταλαιπωρείται από μια έμμονη ιδέα: να κάνει σεξ συνεχώς όπου, όποτε και με όποιον επιθυμεί! Δεδομένων μάλιστα των σεξιστικών προκαταλήψεων σχετικά με τον ερωτικό ρόλο και την «καθώς πρέπει» συμπεριφορά των γυναικών, δεν της είναι καθόλου εύκολο να το παραδεχτεί. Ωστόσο, κάθε φορά που γνωρίζει έναν άντρα, η σκέψη να κάνει έρωτα μαζί του της έρχεται αυτόματα στο νου και δεν μπορεί να της αντισταθεί, μολονότι γνωρίζει καλά ότι η εκδήλωση αυτής της ακατανίκητης ερωτικής επιθυμίας θα της δημιουργήσει τελικά ουκ ολίγα κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα.
Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με τον Κ. Είναι είκοσι εννέα ετών και υποφέρει από μια σοβαρή ερωτική απογοήτευση που είχε πριν από τέσσερα χρόνια. Οταν η κοπέλα του αποφάσισε να χωρίσουν, αυτός κλείστηκε στον εαυτό του και έκτοτε αποζητεί κάθε βράδυ «παρηγοριά» στο πορνογραφικό σύμπαν του Διαδικτύου. Δύο ακραίες, αλλά όχι και τόσο σπάνιες, περιπτώσεις που ωστόσο έχουν έναν κοινό παρονομαστή: μια ισχυρή ερωτική προδιάθεση που εξαναγκάζει αυτόν που υποφέρει από σεξουαλική εξάρτηση να προχωρά σε ερωτικές ενέργειες, αδιαφορώντας για τις σοβαρές συνέπειες που ενδέχεται να έχουν στον ίδιο ή στους άλλους.
Πρόκειται, φαινομενικά, για απολύτως φυσιολογικά άτομα που βιώνουν μια ασυνήθιστα αυξημένη ερωτική επιθυμία, η οποία συνήθως, λόγω των εγγενών ψυχολογικών ή σωματικών δυσλειτουργιών, δεν καταφέρνει να εκφραστεί με φυσιολογικό τρόπο. Ακόμη και για τον έμπειρο ειδικό γιατρό (σεξολόγο) δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί αμέσως ότι πρόκειται για άτομα εξαρτημένα από το σεξ (sexual addict).
Οσο για τα πραγματικά βιοψυχολογικά αίτια της ψυχαναγκαστικής αναζήτησης σεξουαλικής ικανοποίησης, αυτά μπορούν κάλλιστα να αποδοθούν είτε σε ψυχολογικά τραύματα κατά την τρυφερή παιδική ηλικία είτε σε νευρολογικές ή ορμονικές δυσλειτουργίες. Πράγματι, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει, μέχρι στιγμής, αποφασίσει αν τα πρωταρχικά αίτια είναι αμιγώς ψυχολογικά-κοινωνικά ή αν, αντίθετα, όλα ανάγονται σε συγκεκριμένες ανωμαλίες στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου του ερωτομανούς.
Οπως μας διαβεβαιώνουν αρκετοί ειδικοί ψυχοθεραπευτές, από την ανάλυση των σεξομανών προκύπτει ότι αυτά τα άτομα συνήθως έχουν βιώσει διάφορες τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική τους ηλικία, τις οποίες αργότερα επιχείρησαν να «διαχειριστούν» μέσω κάποιας μορφής ψυχαναγκαστικής σεξουαλικής εξάρτησης. Οσο για τους κοινωνικούς ψυχολόγους, επιμένουν ότι η εμφάνιση και η έξαρση αυτών των φαινομένων επικαθορίζεται αποκλειστικά από κοινωνικούς παράγοντες. Πρωτίστως από το ταχύτατο πέρασμα από τη σεξοφοβική κουλτούρα, που επικρατούσε στον δυτικό κόσμο μέχρι τη δεκαετία του 1960, στη σεξοφιλική «ελευθεριακή» κουλτούρα της εποχής μας.
Και ασφαλώς έχουν δίκιο όσον αφορά τη σημαντική επιρροή που ασκούν τα κυρίαρχα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα στη διαμόρφωση της μεταμοντέρνας σεξουαλικής ελευθεριότητας: αν δεν έχεις τουλάχιστον επτά σεξουαλικές επαφές την εβδομάδα θεωρείσαι πλέον σχεδόν μη φυσιολογικός και ασφαλώς σεξουαλικά καταπιεσμένος! Το γεγονός, όμως, ότι αυτή η επιβεβλημένη και οργιαστική ερωτική δραστηριότητα έχει δημιουργήσει νέες διαταραχές, όπως π.χ. το μεγάλο άγχος για τη σχεδόν αθλητική υπέρβαση των σεξουαλικών μας επιδόσεων, δεν φαίνεται να απασχολεί σοβαρά τους όψιμους οπαδούς της σημερινής ερωτικής «ελευθερίας».
Οσον αφορά την παλιομοδίτικη έννοια του «μη φυσιολογικού» στις ερωτικές μας πρακτικές, αυτή εκ των πραγμάτων στερείται ουσιαστικού νοήματος σε μια εποχή όπου οι ερωτικές μας επιθυμίες χειραγωγούνται από τα ΜΜΕ και διαμεσολαβούνται από το Διαδίκτυο. Πράγματι, οι σημερινοί σκλάβοι του σεξ είδαν την είσοδο του Διαδικτύου στην ερωτική τους ζωή ως μια μεγάλη ανατροπή: απελευθερώνει την «προκάτ» ερωτική φαντασία τους και ικανοποιεί τις πιο ακραίες ερωτικές τους φαντασιώσεις!
Αυτό το πρωτόγνωρο φαινόμενο της Διαδικτυακής Σεξουαλικής Εξάρτησης (Internet Sexual Addiction) με την ανώνυμη, και άρα απενοχοποιητική, πρόσβαση στο «κυβερνοσέξ» αποτελεί για όλο και περισσότερα άτομα μια μορφή φυγής από τη συχνά γκρίζα και κοινότοπη ερωτική τους πραγματικότητα. Ατομα με απολύτως ανεπαρκή πραγματική ερωτική ζωή στρέφονται σήμερα στο Διαδίκτυο επιζητώντας να αναπληρώσουν «εικονικά» τις μέχρι σήμερα ανεκπλήρωτες σεξουαλικές τους ορέξεις. Με τον καιρό ο εθισμός στο εικονικό σεξ παραλύει τις όποιες δυνατότητες είχαν αυτά τα άτομα για πραγματικές ερωτικές επαφές, και ασφαλώς είναι απολύτως καταστροφικός όταν πρόκειται για άτομα νεαρής ηλικίας!
Από όσα αναφέραμε σχετικά με τους παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τη «σεξουαλική εξάρτηση» (βιολογικές προδιαθέσεις, ορμονικές-εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, παιδικά τραύματα, κατάρρευση των καθιερωμένων κοινωνικών προτύπων) ελπίζουμε να έγινε σαφές ότι τα αίτια αυτού του πολύπλοκου βιοψυχολογικού φαινομένου παραμένουν ανοιχτά, και επομένως το αίτημα μιας νέας κοινωνικής διευθέτησής του είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο όσο ποτέ.
Πηγή: www.enet.gr
5
Kοινωνικά θέματα και αθλητισμός / Βασανιστής και θύμα
« στις: Μαρτίου 14, 2012, 02:27:36 πμ »
Του ψυχίατρου Μιχαήλ Π. Μουτούση, από το: www.eireni.gn.apc.org
Ψυχιατρικές παρατηρήσεις πάνω στην ιδιότητα του θυμάτος βασανιστηρίων
και αυτήν του βασανιστή
Βασανιστήριο είναι η πράξη ανθρώπου που κάνει το θύμα του, το οποίο βρίσκεται στην ουσία στη διάθεσή του, να υποφέρει σοβαρά. Η πράξη του βασανιστηρίου, σ' αντίθεση με άλλες μορφές κακομεταχείρησης, έχει σημαντική χρονική διάρκεια. Η διάρκεια αυτή κάνει το βασανιστήριο ιδιαίτερα δυσάρεστο για το θύμα και θα περιμέναμε να έδινε στον βασανιστή τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει την οδύνη του θύματός του. Το βασανιστήριο μπορεί να γίνει με την εξάσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας ή, συχνότατα, με συνδυασμό των δύο. Στην τελευταία περίπτωση ανήκει και ο σεξουαλικός βασανισμός. Ως βασανιστήριο συνήθως εννοούμε την σωματική κακοποίηση κρατουμένων, ιδίως πολιτικών. Η έννοια όμως περιλαμβάνει πολύ ευρύτερο φάσμα κακομεταχείρησης, όπως τον βασανισμό των ζώων, την επίμονη συναισθηματική & σωματική κακομεταχείρηση παιδιών απο μεγάλους, τους βασανισμούς μαθητών από ομάδες συμμαθητών τους όπως και στρατιωτών, κρατουμένων κλπ. από τρόφιμους και ανώτερους απ' τα αντίστοιχα ιδρύματα. Από ψυχολογική άποψη δεν είναι τέλος αμελητέα η θέση του βασανιστηρίου στο μύθο και την θρησκεία : π.χ. το "αιώνιον πύρ" της κόλασης που περιμένει παραδοσιακά τους αμετανόητους.
Ψυχιατρικές συνέπειες των βασανιστηρίων
Τα βασανιστήρια είναι ίσως το κατεξοχήν παράδειγμα εμπειρίας που μπορεί να τραυματίσει ψυχολογικά. Δεν προκαλούν μόνο τον πόνο κατά τη διάρκεια της ίδιας της πράξης αλλά αφήνουν οδυνηρά αποτυπώματα στην ψυχολογία του επιζώντος για μήνες ή χρόνια μετά. Σ' ένα προηγουμένως υγειές άτομο αυτά τα οδυνηρά αποτυπώματα παίρνουν συχνά τη μορφή της λεγόμενης διαταραχής μετατραυματικού συνδρόμου (ΔΜΤΣ / PTSD), που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως αρχή μιας διερεύνησης των ψυχολογικών επιπτώσεων των βασανιστηρίων. Ο άνθρωπος που υποφέρει από μετατραυματικό σύνδρομο έχει σημαντικές δυσκολίες να προσαρμοστεί και ν' αποδώσει κανονικά σε σημαντικούς τομείς της ζωής, για μήνες αφ' ότου έπαυσαν τα βασανιστήρια. Τέτοιοι τομείς είναι ο επαγγελματικός ή αυτός των κοινωνικών σχέσεων. Το ενδιαφέρον του βασανισμένου για τη ζωή και τους άλλους ανθρώπους είναι συχνά μειωμένο. Αισθάνεται να μην μπορεί πια νά νιώσει φυσιολογικά συναισθήματα, όπως η χαρά ή η αγάπη. Μπορεί να αισθάνεται απομακρυσμένος από εκείνους που προηγουμένως ήταν κοντά του. Δεν μπορεί να δει πιά για τον εαυτό του ένα ανθρώπινο, φυσιολογικό μέλλον.
Ο σοβαρά τραυματισμένος ψυχικά άνθρωπος βρίσκεται σε μιά κατάσταση συνεχούς διέγερσης, τού είναι δύσκολο δηλαδή να χαλαρώσει. Αυτό (μαζί με άλλα συμπτώματα) μπορεί να τον εμποδίζει να κοιμηθεί ή να συγκεντρωθεί στη δουλειά του. Η κατάσταση διέγερσης μπορεί να συνοδεύεται από μια υπερ-αγρύπνηση, μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο ξάφνιασμα και να κάνει τον επιζώντα ευερέθιστο. Ο άνθρωπος που έχει τραυματιστεί ψυχικά προσπαθεί επίμονα ν' αποφύγει σκέψεις, συζητήσεις, πρόσωπα, δραστηριότητες που του θυμίζουν τα βασανιστήρια.
Πολλά απ' τα παραπάνω ψυχικά συμπτώματα - μειωμένη απόδοση, απομάκρυνση απ' τους άλλους, δυσκολία χαλάρωσης, αποφυγή δυσάρεστων ενθυμήσεων - πολλοί τα έχουμε ζήσει σε κάποιο μικρό βαθμό και χωρίς να έχουμε τραυματιστεί σοβαρά. Αυτός όμως που υποφέρει από μετατραυματικό σύνδρομο, ξαναζεί πάλι και πάλι φοβερές στιγμές που έζησε γύρω απ' το βασανηστήριο. Παρά τις προσπάθειές του, του ξανάρχονται στο μυαλό σκηνές και αντιλήψεις απ’ αυτό. Η ελάχιστη νύξη επαναφέρει τραυματικές μνήμες. Οι εικόνες ή οι αντιλήψεις μπορεί να του έρχονται στο μυαλό αυθόρμητα, χωρίς προφανή λόγο. Μπορεί να βασανίζεται από εφιαλτικά όνειρα όπου ξαναζεί τα γεγονότα, ή και ξύπνιος ακόμα να αισθάνεται ότι πραγματικά ξανασυμβαίνει το βασανιστήριο, ότι πραγματικά ακούει ή βλέπει σκηνές απ' αυτό (ψευδαισθήσεις). Πολλοί επιζώντες κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας, με μέσα μάλιστα που παραπέμπουν στις μεθόδους με τις οποίες είχαν βασανιστεί.
Η απλή περιγραφή αυτή του μετατραυματικού συνδρόμου κάθε άλλο παρά εξαντλεί τα ψυχολογικά προβλήματα που εμφανίζουν οι βασανισμένοι. Είναι όμως μια καλά καθορισμένη επιστημονικώς οντότητα που αρχίζει να μας δίνει να καταλάβουμε τι μαρτύριο συνεχίζουν να ζούν πολλοί επιζώντες. Τα στοιχεία της διαρκούς επαναβίωσης, του να μην μπορεί κανείς καθόλου να ηρεμήσει, της μάταιης, συνεχούς προσπάθειας αποφυγής, μάς παραπέμπουν ίσως στους αρχαίους μύθους των ατέλειωτων βασανιστηρίων τιμωρίας, όπως αυτού του Προμηθέα.
Η δεύτερη συχνότερη ψυχιατρική πάθηση που παρουσιάζεται στους βασανισμένους είναι η κατάθλιψη. Αυτή χαρακτηρίζεται από κακή διάθεση, απώλεια ενδιαφέροντος, μειωμένη ικανότητα άντλησης ικανοποίησης, διαταραχές του ύπνου, της όρεξης και του σεξουαλικού ενδιαφέροντος και άλλα. Η σκέψη στην κατάθλιψη κυριαρχείται από απαισιοδοξία για το μέλλον και αρνητική εικόνα τόσο του εαυτού όσο και των άλλων ανθρώπων. Πραγματικά, το θύμα βασανιστηρίων έχει χάσει τόσα (αξιοπρέπεια, σωματική ακεραιότητα, κοινωνική και πολιτική θέση) κι έχει έρθει αντιμέτωπο με μια τόσο κακή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, που όλ' αυτά δεν εκπλήσσουν καθόλου. Ίσως να πρέπει να εκπλήξει, αντίθετα, ότι πολλά θύματα βασανιστηρίων δεν παρουσιάζουν κατάθλιψη.
Οι ψυχιατρικές αυτές οντότητες - μετατραυματική διαταραχή, κατάθλιψη αλλά και άλλες λιγότερο συνηθισμένες - δεν είναι απλώς αποτελέσματα των βασανιστηρίων. Η κοινωνική δομή όπου εντάσσεται το θύμα των βασανιστηρίων επίσης συνεισφέρει σημαντικά. Έτσι, οι ψυχιατρικές αυτές παθήσεις συναντιώνται συχνότερα όταν ο κοινωνικός ιστός στον οποίο ζεί ο βασανισμένος έχει κι αυτός διαρραγεί. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί ο βασανισμένος δραπετεύσε ως πρόσφυγας κι αφησε πίσω το κοινωνικό του περιβάλλον, είτε γιατί τα ίδια τα βασανιστήρια υπήρξαν σύμπτωμα μιάς κατάστασης (ιδίως ένοπλης βίας) που η ίδια κατέστρεψε τον κοινωνικό ιστό. Η ψυχολογική «ίαση» του βασανισμένου πολλές φορές (αλλά σίγουρα όχι πάντα) ακολουθεί την επανασυγκρότησή του ώς κοινωνικού όντος. Η επαναδόμηση της κοινωνικής ταυτότητας συχνά καθυστερεί για μήνες ή χρόνια απ' τις διακρίσεις και τις γραφειοκρατικές ταλαιπωρίες που συναντούν οι επιζώντες ως πρόσφυγες στην ξενιτιά. Αυτές οι διακρίσεις και καθυστερήσεις συνδυάζονται με το τραυματικό παρελθόν κι επαυξάνουν την πιθανότητα εμφανίσεως ψυχιατρικών παθήσεων όπως το μετατραυματικό σύνδρομο.
Η συστηματική κακοποίηση των παιδιών ως βασανιστήριο
Εδώ και αρκετά χρόνια ζούσε ένα μικρό αγοράκι από πολύ εύπορη οικογένεια, εδώ στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως, ήταν ανεπιθύμητος στους γονείς του. Έτσι, αυτοί τον πήραν και πήγαν να τον αφήσουν σε μιά ερημιά για να πεθάνει. Επειδή όμως ήθελαν να σιγουρευτούν ότι δεν θα πάει να βρεί κανέναν που να τον σώσει, κάρφωσαν το πόδι του στη γή μ' ένα παλούκι. Πέρασε όμως κάποιος και τον έσωσε. Οι άνθρωποι τον ονόμασαν Πρησμενοπόδαρο, μιας και φαίνεται πως το πόδι του πήρε πολύ καιρό να γιάνει. Στη γλώσσα τους, ο πρησμενοπόδαρος λεγόταν Οιδήπους. Η τραγικές συνέπειες της κακοποίησης του παιδιού καταγράφονται από εκεί και πέρα στο μύθο.
Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η συστηματική κακοποίηση των παιδιών είναι ίσως το πιό σημαντικό παράδειγμα βασανιστηρίου. Είναι βασανιστήριο, γιατί είναι συνειδητή επιβολή οδύνης πάνω σ' έναν άνθρωπο σε βάθος χρόνου - συνήθως με σκοπούς πολύ παρόμοιους με τ' άλλα βασανιστήρια : να τιμωρείται, να σιωπά, να λέει και να κάνει αυτό που του επιβάλλουν, να συνθλίβεται πνευματικά, να δίνει διέξοδο σ' ενορμήσεις κυριαρχίας και καταστροφής (ή και χειρότερα) των βασανιστών του. Υπάρχουν φυσικά σημαντικές διαφορές με τ' άλλα βασανιστήρια. Πρώτη και κύρια, ότι τα παιδιά μεγαλώνοντας διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους και επιρρεάζονται έτσι πιό άσχημα, πιό βαθειά. Δεύτερη, ανάμεσα σε πολλές άλλες, ότι σοβαρή κακομεταχείρηση για ένα παιδί είναι και η έλλειψη φροντίδας γι αυτό, πράξη που δεν εντάσσεται συνήθως στην συνειδητή επιβολή οδύνης. Σε πολλές περιπτώσεις σεξουαλικού ιδίως βασανισμού παιδιών, ο δράστης φαίνεται να μην έχει επίγνωση του πόνου που προκαλεί. Πρέπει όμως να ειπωθεί πάνω σ' αυτό, ότι η εθελοτυφλία, η άρνηση της συναισθηματικής πραγματικότητας όσο και η απόκρυψη απ' την κοινωνία χαρακτηρίζουν πολλά βασανιστήρια.
Οι πιό συχνές μορφές του προβλήματος είναι ο σωματικός βασανισμός (ξυλοδαρμοί, εγκαύματα, σπασμένα μέλη) και ο συναισθηματικός βασανισμός (άκρα λεκτική επιθετικότητα, απόρριψη, στέρηση προσοχής και εκδηλώσεων στοργής, απειλές και πράξεις εγκατάλειψης κ.α.). Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου είναι η ανάμιξή του σε σεξουαλικές πράξεις που δεν τις κατανοεί καλά, στις οποίες δεν μπορεί να συναινέσει και οι οποίες παραβιάζουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και τους ρόλους μέσα στην οικογένεια.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του βασανισμού των παιδιών έχουν μελετηθεί πολύ εκτεταμένα. Στον συναισθηματικό τομέα αυτά τα παιδιά δείχνουν πολλά αρνητικά συναισθήματα. Χαρακτηρίζονται από υπερδιέγερση και υπεραγρύπνιση. Παθολογικές συναισθηματικές καταστάσεις συμπεριλαμβάνουν κατάθλιψη, οργή και αποδιοργανωμένο παιχνίδι, ξαφνικές συναισθηματικές μεταπτώσεις κ.α. Τα κακοποιημένα παιδιά αυτά έχουν πολύ κακή εικόνα για τον ίδιο τους τον εαυτό και δυσκολεύονται να εκφράσουν τι νιώθουν - ιδίως τ' αρνητικά τους συναισθήματα. Παίζουν λιγότερο και το παιχνίδι τους είναι πιό μονότονο απ' των άλλων παιδιών. Καταλαβαίνουν λιγότερο τα συναισθήματα των άλλων, περιμένουν το χειρότερο απ' τους άλλους, τους εμπιστεύονται λιγότερο και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες. Με τους συνομήλικούς τους τα κακοποιημένα παιδιά έχουν μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες και εμφανίζουν αδικαιολόγητη επιθετικότητα σε φιλικές προσεγγίσεις των άλλων. Συχνά εμφανίζουν συνδυασμό επιθετικότητας και απόσυρσης απο τους άλλους, συμπεριφορά που οδηγεί τα άλλα παιδιά να τ' αποφεύγουν και να τ' απορρίπτουν.
Τόσο η σωματική όσο και η σεξουαλική κακοποίηση συχνά οδηγούν σε μετατραυματικές διαταραχές, όχι και τόσο διαφορετικές απ' των βασανισμένων ενηλίκων. Η σεξουαλική κακοποίηση οδηγεί σε βαθύτατη διατάραξη της ποιότητας των διαπροσωπικών σχέσεων του παιδιού και αργότερα του ενήλικα. Πολλά όμως κακοποιημένα παιδιά, ιδίως αγόρια, αναπτύσσουν βίαιους, οξύθυμους, αντικοινωνικούς χαρακτήρες. Περίπου το ένα τρίτο βασανισμένων αγοριών η κοριτσιών κακοποιούν κι αυτά τα παιδιά τους ώς ενήλικες.
Η ψυχαναλύτρια Μπέατρις Πατσαλίδη, που δούλεψε με ασθενείς που βασανίστηκαν, συνοψίζει : «μετά τα βασανιστήρια, η πίστη των επιζώντων στην βασική αγαθότητα του ανθρώπου έχει υπονομευτεί, η αίσθησή τους ότι ο κόσμος τους είναι ασφαλής έχει καταστραφεί, η εμπιστοσύνη τους έχει προδοθεί. Φορές φορές λένε ότι το συνηθισμένο τους ανθρώπινο σχήμα - αυτό που λέγεται η ταυτότητά τους - έχει παραμορφωθεί, έχει γίνει κάποιος άλλος, ξένος και παράξενος, κάποιος που ούτε αναγνωρίζουν ούτε μπορούν να εμπιστευτούν. Ένας επιζών περιέγραψε : ''Ο καθρέφτης μου, εκεί όπου έβλεπα τον εαυτό μου, έσπασε. Τώρα ζω χωρίς ψυχή. Όχι, δεν ζω, ο εαυτός μου πέθανε. Συνεχίζω, προσπαθώ να βρώ τα κομμάτια, να τα συναρμολογήσω. Δεν ξέρω άν θα με ξαναβρώ ποτέ.''».
Κάποιες όψεις της ψυχοπαθολογίας του βασανιστή
Αν είναι δύσκολο να προσεγγίσουμε, να καταλάβουμε την ψυχολογία του θύματος βασανιστηρίων, είναι πολύ πιό δύσκολο να κατανοήσουμε εκείνη των βασανιστών. Πρώτα, γιατί στις χώρες πού είναι αρκετά ελεύθερες για να ανοίξουν τόσο δύσκολα θέματα, δεν γίνονται - επισήμως πάντα - βασανιστήρια. Δεύτερον, γιατί η ψυχοπαθολογία των ανθρώπων των πιό επιρρεπών στα βασανιστήρια, εκείνων που τα εκτελούν πρόθυμα, τους αποτρέπει απ' το να ανοιχτούν στο ψυχολογικό βλέμμα. Τρίτον και κυριότερο, η δική μας αυτοπροστασία μας επιτρέπει μια πολύ επιφανειακή μόνο ματιά στον κόσμο του βασανιστή, μια τρομολάγνη ματιά, που αφού δεί τις πράξεις πλανάται για λίγο στο «μα πώς είναι δυνατόν να έκανε κάτι τέτοιο» και φεύγει.
Όπως είδαμε, η άκρα παραβίαση που αντιπροσωπεύει το βασανιστήριο, καταλύει για τον βασανισμένο, αλλά και για εκείνους που θα προσπαθήσουν να τον πλησιάσουν, κάθε εμπιστοσύνη στα «σύνορα» που ορίζουν τις βασικές εκείνες οντότητες στις οποίες καθημερινά στηριζόμαστε. Το ίδιο το δέρμα ως όριο και προστασία του σώματος, η σεξουαλική ταυτότητα, τα πιστεύω και οι αρχές του υποκειμένου, οι οικογενειακοί δεσμοί, παραβιάζονται. Η ίδια όμως η ακατανόητη, πέρα απο κάθε όριο φύση του βασανιστηρίου θέτει αμέσως το ερώτημα: τι ψυχισμός, ποιά συναισθήματα κρύβονται πίσω απ' το βασανιστήριο ως επικοινωνία, ως έκφραση; και σε ποιόν ανήκει αυτός ο ψυχισμός - στο βασανιστή μόνο, ή μήπως σ' ένα κοινωνικό σύνολο του οποίου ο βασανιστής είναι ο απρόσωπος «δήμιος»; Μπορούμε να αποπειραθούμε μιά προσέγγιση κάνοντας δύο υποθέσεις. Πρώτον, ότι τα βασανιστήρια δεν έχουν τυχαία μορφή, περιγραφή, τελετουργικό, αλλά ότι αυτά τα τελευταία παραπέμπουν σε ψυχολογικούς συμβολισμούς, στο νόημα αυτού που φαίνεται να μην είναι παρά ατέλειωτες, χωρίς νόημα παραλλαγές του «Κακού». Δεύτερη υπόθεση, ότι τα συναισθήματα και η καταστάσεις που δημιουργούν τα βασανιστήρια, πρώτα στα θύματα και μετά σ' εμάς που προσπαθούμε να καταλάβουμε, αποτελούν κι αυτά μέρος κάποιου πρωτόγονου μυνήματος απ' τον ψυχισμό των βασανιστών.
Βασανιστήρια συχνά εκτελούνται από παιδιά, με αντικείμενό τους κάποιο ζωάκι. Ένα αληθινό παράδειγμα είναι ένα δεκάχρονο παιδί που έψησε ζωντανή μιά σαύρα στο μάτι της κουζίνας. Ο Φρόυντ πίστευε κάποτε ότι όσον αφορά ορισμένα βασανιστήρια των παιδιών, το παιδί δεν είχε συναίσθηση ούτε αντλούσε ευχαρίστηση απ' τον πόνο που προκαλούσε - ήταν απλώς μιά άσκηση κυριαρχίας. Ας συμφωνήσουμε εν μέρει. Είναι δύσκολο να φέρουμε παράδειγμα βασανιστηρίου που δεν υπογραμμίζει την απόλυτη κυριαρχία του βασανιστή, κυριαρχία ζωής και θανάτου. Όμως τα βασανιστήρια ζώων (και παιδιών) από παιδιά αποτελούν χαρακτηριστικό της λεγόμενης «διαταραχής συμπεριφοράς» ως σύνδρομο. Στο σύνδρομο αυτό υπάρχουν πολλές εκδηλώσεις παραβίασης των αναγκών των άλλων, βίαιες πράξεις και χαρακτηριστικά κακή εικόνα του εαυτού. Από όλα τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού, εκείνο που στατιστικώς συχνότερα προβλέπει την εξέλιξη του παιδιού σε ενήλικα απάνθρωπου, ψυχοπαθητικού χαρακτήρα («αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας»), είναι τα βασανιστήρια ζώων. Το παιδί στο παράδειγμα με τη σαύρα δεν είχε σύνδρομο διαταραχής συμπεριφοράς. Είχε όμως ιστορικό σοβαρών εγκαυμάτων από ατύχημα στην ηλικία των πέντε περίπου ετών και πολλούς λόγους έκφρασης κυριαρχίας και επιβεβαίωσης. Ας προσέξουμε εδώ ότι συμβολικά η καιγόμενη σαύρα αντιπροσωπεύει το ίδιο το παιδί: στο βασανιστήριο αυτό το παιδί εκφράζει τον πόνο και τον τρόμο που ένιωσε, στο λογικό επίπεδο αποστασιοποιείται απ' τον πόνο, θριαμβεύει πάνω σ' αυτόν. Κάτω απ' την επιφάνεια έχει επαναλάβει όμως τον τραυματισμό του.
Τα παιδιά στο σχολείο, και ιδιαίτερα στη εφηβεία, περνούν από τον σωματικό βασανισμό ζώων στην ομαδική κακομεταχείρηση των συνομηλίκων τους. Αυτή συχνά συμπεριλαμβάνει σωματική βία, αν και πολύ σπάνια ακραίας μορφής. Περιλαμβάνει όμως πάντα τον εξευτελισμό, ιδίως της διαμορφωνόμενης ταυτότητας του παιδιού ως κορίτσι ή αγόρι. Είναι επαναλαμβανόμενος και περιλαμβάνει τον εξοστρακισμό απ' το κοινωνικό σύνολο. Συχνότατα, βιώνεται από τα θύματα ως πραγματικό βασανιστήριο - περισσότερο μάλιστα στις ψυχολογικές παρά στις σωματικές του μορφές. Οι μικροί «βασανιστές» διασκεδάζουν, αυτοεπιβεβαιώνονται, ξεφεύγουν απ' τις δικές τους δυσκολίες ταυτότητας (και σεξουαλικές). Το φαινόμενο είναι έντονα ομαδικό και κοινωνικό, με συγκεκριμένους ρόλους (βασανιστές/εξουσιαστές, βοηθοί τους, συμμετέχοντες θεατές, θύματα, αλλά και κάποιοι υπερασπιστές των τελευταίων). Παρ' όλο τον ομαδικό χαρακτήρα αυτών των «βασανιστηρίων» υπάρχει έντονη ατομική συνεισφορά. Στα «βασανιστήρια» εδώ διαπρέπουν τα πιό διαταραγμένα, με μεγαλύτερες ανάγκες αυτοεπιβεβαίωσης παιδιά. Έρευνες δείχνουν ότι είναι εκείνα που έχουν συναισθηματικά κακοποιηθεί στο σπίτι τους. Τέλος, τα «βασανιστήρια» αυτά των παιδιών συνήθως τα ανέχεται (συχνά εθελοτυφλώντας) η ιεραρχική δομή του σχολείου στην οποία ζούν. Κάθε σχεδόν στοιχείο αυτής της περιγραφής ταιριάζει - σε μεγέθυνση - στα βασανιστήρια των ενηλίκων.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του '67 το καθεστώς δημιούργησε σε απομακρυσμένες περιοχές μονάδες εκπαίδευσης ασφαλιτών. Ειδικά διαλεγμένοι στρατιώτες οδηγούνταν στις μονάδες αυτές όπου τους ξεγύμνωναν, τους ξύριζαν το κεφάλι και τους ανάγκαζαν να ουρήσουν πάνω σε φωτογραφίες αγαπημένων τους προσώπων. Στη συνέχεια τους κακομεταχειρίζονταν συστηματικά, ώστε να τους ετοιμάσουν να βασανίζουν κι εκείνοι άλλους. Η εκπαίδευση αυτή ήταν «επιτυχής» και συναντάται συχνά. Φτάνουμε εδώ στον κεντρικό ρόλο πού παίζει η ντροπή, ο εξευτελισμός, στην ψυχολογία του βασανιστή και βλέπουμε πόσο στενά είναι αυτή συνδεδεμένη με τον εξευτελισμό του θύματος. Στο παράδειγμα του εξευτελισμού των αγαπημένων προσώπων του βασανιστή, βλέπουμε επίσης πως η παραβίαση στοιχειωδών σχέσεων, ταμπού, ορίων, προσβάλλει την ίδια την οργάνωση του εσωτερικού κόσμου. Αυτό ισχύει τόσο για το βασανιστή όσο και, στη συνέχεια, για τα θύματα. Μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς αυτών που χρησιμοποιούν άκρα βία εξηγείται ώς προσπάθεια κυριαρχίας. Οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούν να κυριαρχήσουν πάνω στην εμπειρία ή στην απειλή της ντροπής και του εξευτελισμού, όπως έχει υποστηρίξει ο ψυχίατρος και διευθυντής του κέντρου για τη μελέτη της βίας στο Χάρβαρντ, Τζέιμς Γκίλιγκαν.
Ο βασανιστής βρίσκεται συνήθως σε στενότατη σχέση με το καθεστώς που υπηρετεί. Η ψυχοπαθολογία του καθεστώτος εκφράζεται και επαυξάνεται μεσ' απ' αυτήν του βασανιστή. Αν το βασανιστήριο εκφράζει την δίψα για απόλυτη κυριαρχία πάνω στο θύμα, η κυριαρχία αυτή προσπαθεί να εξουδετερώσει και μιά διαφορετικότητα που εκλαμβάνεται ως άκρως απειλητική. Ο βασανιζόμενος όχι μόνο εξαναγκάζεται να ομολογήσει, αλλά και, περισσότερο ίσως, να σιωπήσει. Για την κοινωνία που βασανίζει η έκφραση του άλλου (π.χ. του αντιφρονούντος ή του παραπτωματικού) αποτελεί θανάσιμη απειλή που μόνο με την βίαιη κυριαρχία μπορεί να εκκαθαρθεί.
Στις δημοκρατικές χώρες σωματικά βασανιστήρια δεν εξασκούνται με τον ίδιο οργανωμένο τρόπο απ' τις αρχές. Εξασκούνται όμως μέσα σε ορισμένα περιβάλλοντα όπως οι φυλακές. Είναι για παράδειγμα αποδεδειγμένο ότι ο επανειλλημένος βιασμός είναι συχνότατος στις αμερικανικές φυλακές (μιάς και εκεί έχουν γίνει οι έρευνες). Γίνεται από τούς πιό βίαιους κρατούμενους στους πιό αδύναμους. Οι δεσμοφύλακες ανταλλάσουν σιωπηλά την συνεργασία / υποταγή των πιό βίαιων κρατουμένων με την κυριαρχία των τελευταίων πάνω στους πιό αδύναμους. Ψυχολογικά το βασανιστήριο αυτό εξυπηρετεί (κατά ειρωνικά παράδοξο τρόπο) την αυτοεπιβεβαίωση του ανδρισμού των βιαστών - βασανιστών, ανδρισμού που έχει καταρακωθεί απ' το εξευτελιστικό περιβάλλον της φυλακής.
Στην εκτέλεση βασανιστηρίων συνεισφέρει, δυστυχώς, και η τάση του ανθρώπου να υποτάσσεται στις αρχές, ακόμα κι αν εκείνες δεν τον απειλούν προσωπικά. Πολλά κλασσικά πειράματα έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι υπακούουν σε διαταγές να προκαλέσουν πόνο σε άλλους, όταν αυτές δίνονται από ανθρώπους με την κατάλληλη κοινωνική θέση. Οι περισσότεροι που υπακούουν το κάνουν με έκδηλη εσωτερική ανησυχία και ένταση, και πέρα από κάποιο όριο σταματούν. Το όριο όμως αυτό είναι πολύ πέρα απ' ότι θα περίμενε κανείς. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η σταδιακή έκθεση ενός φυσιολογικού ανθρώπου σε βασανιστήρια τρίτων, υποστηριζόμενη από την κατάλληλη ιδεολογική προπαγάνδα, μπορεί να τον αναισθητοποιήσει ώστε να συνεργαστεί ουσιαστικά με το σύστημα.
Ενώ τα περισσότερα βασανιστήρια με τα οποία ασχοληθήκαμε είχαν ώς στόχο τους την συμβολική εκμηδένιση του θύματος (π.χ. ως αντιφρονούντος ή ως άνδρα), απ' την ιστορική σκοπιά τα περισσότερα βασανιστήρια προηγούνται της εκτέλεσης του θύματος. Στοχεύουν - όπως κατά βάθος οι περισσότερες μορφές βίας - στην αποκατάσταση της δικαιοσύνης στην κοσμοθεωρία αυτών που τα καθιερώνουν και που τα εξασκούν. Στο Χριστιανικό δράμα το βασανιστήριο παίζει σημαντικούς ρόλους. Η σταύρωση είναι βέβαια εκτέλεση δια βασανιστηρίου. Σε βασανιστήρια υποβάλλονται οι πρώτοι Χριστιανοί. Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη ο Θεός προσπαθεί να συνετήσει τους αμαρτωλούς επιτρέποντας σε τερατώδη όντα να τους βασανίσουν. Στό ίδιο βιβλίο τα αιώνια βασανιστήρια της κολάσεως περιμένουν τους αμετανόητους. Αιώνες αργότερα χριστιανοί πιστεύουν ότι η σωτηρία της ψυχής των μαγισσών μπορεί να επιτευχθεί με βασανιστηρία. Υπάρχει άραγε κάποια ψυχολογική συνέχεια σ' όλα αυτά; Ερωτήματα γεννιούνται, αλλά ας τ' αφήσουμε ανοιχτά - έχοντας φτάσει πιά στα όρια της δικής μας προβληματικής.
Επίλογος
Η ενασχόληση με την ψυχιατρική των βασανιστηρίων αγγίζει την εμπειρία του ίδιου του κακού. Μόλις περάσει η πρώτη μας περιέργεια, το άγγιγμα αυτό αποδεικνύεται ιδιαίτερα δυσάρεστο. Οι ψυχολογικές συνέπειες των βασανιστηρίων - εξευτελισμός, κατακερματισμός του προσωπικού και κοινωνικού κόσμου, κατάθλιψη, μετατραυματικό σύνδρομο - όχι μόνο περιγράφουν το τοπίο αυτό του κακού, αλλά και μας προϊδεάζουν για κάποια απ' τα χαρακτηριστικά προβλήματα των βασανιστών. Στρέφοντας το βλέμμα στους τελευταίους, βλέπουμε αποσπάσματα μιάς πραγματικής τραγωδίας, κοινωνικών και προσωπικών επαναλαμβανόμενων κύκλων βίας. Κύκλων που ίσως αποτελούν απελπισμένες, μάταιες απόπειρες επανάκτησης μιας αυτοπεποίθησης, σιγουριάς, αυτοσεβασμού που οι ίδιες αυτές οι απόπειρες αναιρούν.
Ψυχιατρικές παρατηρήσεις πάνω στην ιδιότητα του θυμάτος βασανιστηρίων
και αυτήν του βασανιστή
Βασανιστήριο είναι η πράξη ανθρώπου που κάνει το θύμα του, το οποίο βρίσκεται στην ουσία στη διάθεσή του, να υποφέρει σοβαρά. Η πράξη του βασανιστηρίου, σ' αντίθεση με άλλες μορφές κακομεταχείρησης, έχει σημαντική χρονική διάρκεια. Η διάρκεια αυτή κάνει το βασανιστήριο ιδιαίτερα δυσάρεστο για το θύμα και θα περιμέναμε να έδινε στον βασανιστή τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει την οδύνη του θύματός του. Το βασανιστήριο μπορεί να γίνει με την εξάσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας ή, συχνότατα, με συνδυασμό των δύο. Στην τελευταία περίπτωση ανήκει και ο σεξουαλικός βασανισμός. Ως βασανιστήριο συνήθως εννοούμε την σωματική κακοποίηση κρατουμένων, ιδίως πολιτικών. Η έννοια όμως περιλαμβάνει πολύ ευρύτερο φάσμα κακομεταχείρησης, όπως τον βασανισμό των ζώων, την επίμονη συναισθηματική & σωματική κακομεταχείρηση παιδιών απο μεγάλους, τους βασανισμούς μαθητών από ομάδες συμμαθητών τους όπως και στρατιωτών, κρατουμένων κλπ. από τρόφιμους και ανώτερους απ' τα αντίστοιχα ιδρύματα. Από ψυχολογική άποψη δεν είναι τέλος αμελητέα η θέση του βασανιστηρίου στο μύθο και την θρησκεία : π.χ. το "αιώνιον πύρ" της κόλασης που περιμένει παραδοσιακά τους αμετανόητους.
Ψυχιατρικές συνέπειες των βασανιστηρίων
Τα βασανιστήρια είναι ίσως το κατεξοχήν παράδειγμα εμπειρίας που μπορεί να τραυματίσει ψυχολογικά. Δεν προκαλούν μόνο τον πόνο κατά τη διάρκεια της ίδιας της πράξης αλλά αφήνουν οδυνηρά αποτυπώματα στην ψυχολογία του επιζώντος για μήνες ή χρόνια μετά. Σ' ένα προηγουμένως υγειές άτομο αυτά τα οδυνηρά αποτυπώματα παίρνουν συχνά τη μορφή της λεγόμενης διαταραχής μετατραυματικού συνδρόμου (ΔΜΤΣ / PTSD), που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως αρχή μιας διερεύνησης των ψυχολογικών επιπτώσεων των βασανιστηρίων. Ο άνθρωπος που υποφέρει από μετατραυματικό σύνδρομο έχει σημαντικές δυσκολίες να προσαρμοστεί και ν' αποδώσει κανονικά σε σημαντικούς τομείς της ζωής, για μήνες αφ' ότου έπαυσαν τα βασανιστήρια. Τέτοιοι τομείς είναι ο επαγγελματικός ή αυτός των κοινωνικών σχέσεων. Το ενδιαφέρον του βασανισμένου για τη ζωή και τους άλλους ανθρώπους είναι συχνά μειωμένο. Αισθάνεται να μην μπορεί πια νά νιώσει φυσιολογικά συναισθήματα, όπως η χαρά ή η αγάπη. Μπορεί να αισθάνεται απομακρυσμένος από εκείνους που προηγουμένως ήταν κοντά του. Δεν μπορεί να δει πιά για τον εαυτό του ένα ανθρώπινο, φυσιολογικό μέλλον.
Ο σοβαρά τραυματισμένος ψυχικά άνθρωπος βρίσκεται σε μιά κατάσταση συνεχούς διέγερσης, τού είναι δύσκολο δηλαδή να χαλαρώσει. Αυτό (μαζί με άλλα συμπτώματα) μπορεί να τον εμποδίζει να κοιμηθεί ή να συγκεντρωθεί στη δουλειά του. Η κατάσταση διέγερσης μπορεί να συνοδεύεται από μια υπερ-αγρύπνηση, μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο ξάφνιασμα και να κάνει τον επιζώντα ευερέθιστο. Ο άνθρωπος που έχει τραυματιστεί ψυχικά προσπαθεί επίμονα ν' αποφύγει σκέψεις, συζητήσεις, πρόσωπα, δραστηριότητες που του θυμίζουν τα βασανιστήρια.
Πολλά απ' τα παραπάνω ψυχικά συμπτώματα - μειωμένη απόδοση, απομάκρυνση απ' τους άλλους, δυσκολία χαλάρωσης, αποφυγή δυσάρεστων ενθυμήσεων - πολλοί τα έχουμε ζήσει σε κάποιο μικρό βαθμό και χωρίς να έχουμε τραυματιστεί σοβαρά. Αυτός όμως που υποφέρει από μετατραυματικό σύνδρομο, ξαναζεί πάλι και πάλι φοβερές στιγμές που έζησε γύρω απ' το βασανηστήριο. Παρά τις προσπάθειές του, του ξανάρχονται στο μυαλό σκηνές και αντιλήψεις απ’ αυτό. Η ελάχιστη νύξη επαναφέρει τραυματικές μνήμες. Οι εικόνες ή οι αντιλήψεις μπορεί να του έρχονται στο μυαλό αυθόρμητα, χωρίς προφανή λόγο. Μπορεί να βασανίζεται από εφιαλτικά όνειρα όπου ξαναζεί τα γεγονότα, ή και ξύπνιος ακόμα να αισθάνεται ότι πραγματικά ξανασυμβαίνει το βασανιστήριο, ότι πραγματικά ακούει ή βλέπει σκηνές απ' αυτό (ψευδαισθήσεις). Πολλοί επιζώντες κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας, με μέσα μάλιστα που παραπέμπουν στις μεθόδους με τις οποίες είχαν βασανιστεί.
Η απλή περιγραφή αυτή του μετατραυματικού συνδρόμου κάθε άλλο παρά εξαντλεί τα ψυχολογικά προβλήματα που εμφανίζουν οι βασανισμένοι. Είναι όμως μια καλά καθορισμένη επιστημονικώς οντότητα που αρχίζει να μας δίνει να καταλάβουμε τι μαρτύριο συνεχίζουν να ζούν πολλοί επιζώντες. Τα στοιχεία της διαρκούς επαναβίωσης, του να μην μπορεί κανείς καθόλου να ηρεμήσει, της μάταιης, συνεχούς προσπάθειας αποφυγής, μάς παραπέμπουν ίσως στους αρχαίους μύθους των ατέλειωτων βασανιστηρίων τιμωρίας, όπως αυτού του Προμηθέα.
Η δεύτερη συχνότερη ψυχιατρική πάθηση που παρουσιάζεται στους βασανισμένους είναι η κατάθλιψη. Αυτή χαρακτηρίζεται από κακή διάθεση, απώλεια ενδιαφέροντος, μειωμένη ικανότητα άντλησης ικανοποίησης, διαταραχές του ύπνου, της όρεξης και του σεξουαλικού ενδιαφέροντος και άλλα. Η σκέψη στην κατάθλιψη κυριαρχείται από απαισιοδοξία για το μέλλον και αρνητική εικόνα τόσο του εαυτού όσο και των άλλων ανθρώπων. Πραγματικά, το θύμα βασανιστηρίων έχει χάσει τόσα (αξιοπρέπεια, σωματική ακεραιότητα, κοινωνική και πολιτική θέση) κι έχει έρθει αντιμέτωπο με μια τόσο κακή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, που όλ' αυτά δεν εκπλήσσουν καθόλου. Ίσως να πρέπει να εκπλήξει, αντίθετα, ότι πολλά θύματα βασανιστηρίων δεν παρουσιάζουν κατάθλιψη.
Οι ψυχιατρικές αυτές οντότητες - μετατραυματική διαταραχή, κατάθλιψη αλλά και άλλες λιγότερο συνηθισμένες - δεν είναι απλώς αποτελέσματα των βασανιστηρίων. Η κοινωνική δομή όπου εντάσσεται το θύμα των βασανιστηρίων επίσης συνεισφέρει σημαντικά. Έτσι, οι ψυχιατρικές αυτές παθήσεις συναντιώνται συχνότερα όταν ο κοινωνικός ιστός στον οποίο ζεί ο βασανισμένος έχει κι αυτός διαρραγεί. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί ο βασανισμένος δραπετεύσε ως πρόσφυγας κι αφησε πίσω το κοινωνικό του περιβάλλον, είτε γιατί τα ίδια τα βασανιστήρια υπήρξαν σύμπτωμα μιάς κατάστασης (ιδίως ένοπλης βίας) που η ίδια κατέστρεψε τον κοινωνικό ιστό. Η ψυχολογική «ίαση» του βασανισμένου πολλές φορές (αλλά σίγουρα όχι πάντα) ακολουθεί την επανασυγκρότησή του ώς κοινωνικού όντος. Η επαναδόμηση της κοινωνικής ταυτότητας συχνά καθυστερεί για μήνες ή χρόνια απ' τις διακρίσεις και τις γραφειοκρατικές ταλαιπωρίες που συναντούν οι επιζώντες ως πρόσφυγες στην ξενιτιά. Αυτές οι διακρίσεις και καθυστερήσεις συνδυάζονται με το τραυματικό παρελθόν κι επαυξάνουν την πιθανότητα εμφανίσεως ψυχιατρικών παθήσεων όπως το μετατραυματικό σύνδρομο.
Η συστηματική κακοποίηση των παιδιών ως βασανιστήριο
Εδώ και αρκετά χρόνια ζούσε ένα μικρό αγοράκι από πολύ εύπορη οικογένεια, εδώ στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως, ήταν ανεπιθύμητος στους γονείς του. Έτσι, αυτοί τον πήραν και πήγαν να τον αφήσουν σε μιά ερημιά για να πεθάνει. Επειδή όμως ήθελαν να σιγουρευτούν ότι δεν θα πάει να βρεί κανέναν που να τον σώσει, κάρφωσαν το πόδι του στη γή μ' ένα παλούκι. Πέρασε όμως κάποιος και τον έσωσε. Οι άνθρωποι τον ονόμασαν Πρησμενοπόδαρο, μιας και φαίνεται πως το πόδι του πήρε πολύ καιρό να γιάνει. Στη γλώσσα τους, ο πρησμενοπόδαρος λεγόταν Οιδήπους. Η τραγικές συνέπειες της κακοποίησης του παιδιού καταγράφονται από εκεί και πέρα στο μύθο.
Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η συστηματική κακοποίηση των παιδιών είναι ίσως το πιό σημαντικό παράδειγμα βασανιστηρίου. Είναι βασανιστήριο, γιατί είναι συνειδητή επιβολή οδύνης πάνω σ' έναν άνθρωπο σε βάθος χρόνου - συνήθως με σκοπούς πολύ παρόμοιους με τ' άλλα βασανιστήρια : να τιμωρείται, να σιωπά, να λέει και να κάνει αυτό που του επιβάλλουν, να συνθλίβεται πνευματικά, να δίνει διέξοδο σ' ενορμήσεις κυριαρχίας και καταστροφής (ή και χειρότερα) των βασανιστών του. Υπάρχουν φυσικά σημαντικές διαφορές με τ' άλλα βασανιστήρια. Πρώτη και κύρια, ότι τα παιδιά μεγαλώνοντας διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους και επιρρεάζονται έτσι πιό άσχημα, πιό βαθειά. Δεύτερη, ανάμεσα σε πολλές άλλες, ότι σοβαρή κακομεταχείρηση για ένα παιδί είναι και η έλλειψη φροντίδας γι αυτό, πράξη που δεν εντάσσεται συνήθως στην συνειδητή επιβολή οδύνης. Σε πολλές περιπτώσεις σεξουαλικού ιδίως βασανισμού παιδιών, ο δράστης φαίνεται να μην έχει επίγνωση του πόνου που προκαλεί. Πρέπει όμως να ειπωθεί πάνω σ' αυτό, ότι η εθελοτυφλία, η άρνηση της συναισθηματικής πραγματικότητας όσο και η απόκρυψη απ' την κοινωνία χαρακτηρίζουν πολλά βασανιστήρια.
Οι πιό συχνές μορφές του προβλήματος είναι ο σωματικός βασανισμός (ξυλοδαρμοί, εγκαύματα, σπασμένα μέλη) και ο συναισθηματικός βασανισμός (άκρα λεκτική επιθετικότητα, απόρριψη, στέρηση προσοχής και εκδηλώσεων στοργής, απειλές και πράξεις εγκατάλειψης κ.α.). Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου είναι η ανάμιξή του σε σεξουαλικές πράξεις που δεν τις κατανοεί καλά, στις οποίες δεν μπορεί να συναινέσει και οι οποίες παραβιάζουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και τους ρόλους μέσα στην οικογένεια.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του βασανισμού των παιδιών έχουν μελετηθεί πολύ εκτεταμένα. Στον συναισθηματικό τομέα αυτά τα παιδιά δείχνουν πολλά αρνητικά συναισθήματα. Χαρακτηρίζονται από υπερδιέγερση και υπεραγρύπνιση. Παθολογικές συναισθηματικές καταστάσεις συμπεριλαμβάνουν κατάθλιψη, οργή και αποδιοργανωμένο παιχνίδι, ξαφνικές συναισθηματικές μεταπτώσεις κ.α. Τα κακοποιημένα παιδιά αυτά έχουν πολύ κακή εικόνα για τον ίδιο τους τον εαυτό και δυσκολεύονται να εκφράσουν τι νιώθουν - ιδίως τ' αρνητικά τους συναισθήματα. Παίζουν λιγότερο και το παιχνίδι τους είναι πιό μονότονο απ' των άλλων παιδιών. Καταλαβαίνουν λιγότερο τα συναισθήματα των άλλων, περιμένουν το χειρότερο απ' τους άλλους, τους εμπιστεύονται λιγότερο και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες. Με τους συνομήλικούς τους τα κακοποιημένα παιδιά έχουν μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες και εμφανίζουν αδικαιολόγητη επιθετικότητα σε φιλικές προσεγγίσεις των άλλων. Συχνά εμφανίζουν συνδυασμό επιθετικότητας και απόσυρσης απο τους άλλους, συμπεριφορά που οδηγεί τα άλλα παιδιά να τ' αποφεύγουν και να τ' απορρίπτουν.
Τόσο η σωματική όσο και η σεξουαλική κακοποίηση συχνά οδηγούν σε μετατραυματικές διαταραχές, όχι και τόσο διαφορετικές απ' των βασανισμένων ενηλίκων. Η σεξουαλική κακοποίηση οδηγεί σε βαθύτατη διατάραξη της ποιότητας των διαπροσωπικών σχέσεων του παιδιού και αργότερα του ενήλικα. Πολλά όμως κακοποιημένα παιδιά, ιδίως αγόρια, αναπτύσσουν βίαιους, οξύθυμους, αντικοινωνικούς χαρακτήρες. Περίπου το ένα τρίτο βασανισμένων αγοριών η κοριτσιών κακοποιούν κι αυτά τα παιδιά τους ώς ενήλικες.
Η ψυχαναλύτρια Μπέατρις Πατσαλίδη, που δούλεψε με ασθενείς που βασανίστηκαν, συνοψίζει : «μετά τα βασανιστήρια, η πίστη των επιζώντων στην βασική αγαθότητα του ανθρώπου έχει υπονομευτεί, η αίσθησή τους ότι ο κόσμος τους είναι ασφαλής έχει καταστραφεί, η εμπιστοσύνη τους έχει προδοθεί. Φορές φορές λένε ότι το συνηθισμένο τους ανθρώπινο σχήμα - αυτό που λέγεται η ταυτότητά τους - έχει παραμορφωθεί, έχει γίνει κάποιος άλλος, ξένος και παράξενος, κάποιος που ούτε αναγνωρίζουν ούτε μπορούν να εμπιστευτούν. Ένας επιζών περιέγραψε : ''Ο καθρέφτης μου, εκεί όπου έβλεπα τον εαυτό μου, έσπασε. Τώρα ζω χωρίς ψυχή. Όχι, δεν ζω, ο εαυτός μου πέθανε. Συνεχίζω, προσπαθώ να βρώ τα κομμάτια, να τα συναρμολογήσω. Δεν ξέρω άν θα με ξαναβρώ ποτέ.''».
Κάποιες όψεις της ψυχοπαθολογίας του βασανιστή
Αν είναι δύσκολο να προσεγγίσουμε, να καταλάβουμε την ψυχολογία του θύματος βασανιστηρίων, είναι πολύ πιό δύσκολο να κατανοήσουμε εκείνη των βασανιστών. Πρώτα, γιατί στις χώρες πού είναι αρκετά ελεύθερες για να ανοίξουν τόσο δύσκολα θέματα, δεν γίνονται - επισήμως πάντα - βασανιστήρια. Δεύτερον, γιατί η ψυχοπαθολογία των ανθρώπων των πιό επιρρεπών στα βασανιστήρια, εκείνων που τα εκτελούν πρόθυμα, τους αποτρέπει απ' το να ανοιχτούν στο ψυχολογικό βλέμμα. Τρίτον και κυριότερο, η δική μας αυτοπροστασία μας επιτρέπει μια πολύ επιφανειακή μόνο ματιά στον κόσμο του βασανιστή, μια τρομολάγνη ματιά, που αφού δεί τις πράξεις πλανάται για λίγο στο «μα πώς είναι δυνατόν να έκανε κάτι τέτοιο» και φεύγει.
Όπως είδαμε, η άκρα παραβίαση που αντιπροσωπεύει το βασανιστήριο, καταλύει για τον βασανισμένο, αλλά και για εκείνους που θα προσπαθήσουν να τον πλησιάσουν, κάθε εμπιστοσύνη στα «σύνορα» που ορίζουν τις βασικές εκείνες οντότητες στις οποίες καθημερινά στηριζόμαστε. Το ίδιο το δέρμα ως όριο και προστασία του σώματος, η σεξουαλική ταυτότητα, τα πιστεύω και οι αρχές του υποκειμένου, οι οικογενειακοί δεσμοί, παραβιάζονται. Η ίδια όμως η ακατανόητη, πέρα απο κάθε όριο φύση του βασανιστηρίου θέτει αμέσως το ερώτημα: τι ψυχισμός, ποιά συναισθήματα κρύβονται πίσω απ' το βασανιστήριο ως επικοινωνία, ως έκφραση; και σε ποιόν ανήκει αυτός ο ψυχισμός - στο βασανιστή μόνο, ή μήπως σ' ένα κοινωνικό σύνολο του οποίου ο βασανιστής είναι ο απρόσωπος «δήμιος»; Μπορούμε να αποπειραθούμε μιά προσέγγιση κάνοντας δύο υποθέσεις. Πρώτον, ότι τα βασανιστήρια δεν έχουν τυχαία μορφή, περιγραφή, τελετουργικό, αλλά ότι αυτά τα τελευταία παραπέμπουν σε ψυχολογικούς συμβολισμούς, στο νόημα αυτού που φαίνεται να μην είναι παρά ατέλειωτες, χωρίς νόημα παραλλαγές του «Κακού». Δεύτερη υπόθεση, ότι τα συναισθήματα και η καταστάσεις που δημιουργούν τα βασανιστήρια, πρώτα στα θύματα και μετά σ' εμάς που προσπαθούμε να καταλάβουμε, αποτελούν κι αυτά μέρος κάποιου πρωτόγονου μυνήματος απ' τον ψυχισμό των βασανιστών.
Βασανιστήρια συχνά εκτελούνται από παιδιά, με αντικείμενό τους κάποιο ζωάκι. Ένα αληθινό παράδειγμα είναι ένα δεκάχρονο παιδί που έψησε ζωντανή μιά σαύρα στο μάτι της κουζίνας. Ο Φρόυντ πίστευε κάποτε ότι όσον αφορά ορισμένα βασανιστήρια των παιδιών, το παιδί δεν είχε συναίσθηση ούτε αντλούσε ευχαρίστηση απ' τον πόνο που προκαλούσε - ήταν απλώς μιά άσκηση κυριαρχίας. Ας συμφωνήσουμε εν μέρει. Είναι δύσκολο να φέρουμε παράδειγμα βασανιστηρίου που δεν υπογραμμίζει την απόλυτη κυριαρχία του βασανιστή, κυριαρχία ζωής και θανάτου. Όμως τα βασανιστήρια ζώων (και παιδιών) από παιδιά αποτελούν χαρακτηριστικό της λεγόμενης «διαταραχής συμπεριφοράς» ως σύνδρομο. Στο σύνδρομο αυτό υπάρχουν πολλές εκδηλώσεις παραβίασης των αναγκών των άλλων, βίαιες πράξεις και χαρακτηριστικά κακή εικόνα του εαυτού. Από όλα τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού, εκείνο που στατιστικώς συχνότερα προβλέπει την εξέλιξη του παιδιού σε ενήλικα απάνθρωπου, ψυχοπαθητικού χαρακτήρα («αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας»), είναι τα βασανιστήρια ζώων. Το παιδί στο παράδειγμα με τη σαύρα δεν είχε σύνδρομο διαταραχής συμπεριφοράς. Είχε όμως ιστορικό σοβαρών εγκαυμάτων από ατύχημα στην ηλικία των πέντε περίπου ετών και πολλούς λόγους έκφρασης κυριαρχίας και επιβεβαίωσης. Ας προσέξουμε εδώ ότι συμβολικά η καιγόμενη σαύρα αντιπροσωπεύει το ίδιο το παιδί: στο βασανιστήριο αυτό το παιδί εκφράζει τον πόνο και τον τρόμο που ένιωσε, στο λογικό επίπεδο αποστασιοποιείται απ' τον πόνο, θριαμβεύει πάνω σ' αυτόν. Κάτω απ' την επιφάνεια έχει επαναλάβει όμως τον τραυματισμό του.
Τα παιδιά στο σχολείο, και ιδιαίτερα στη εφηβεία, περνούν από τον σωματικό βασανισμό ζώων στην ομαδική κακομεταχείρηση των συνομηλίκων τους. Αυτή συχνά συμπεριλαμβάνει σωματική βία, αν και πολύ σπάνια ακραίας μορφής. Περιλαμβάνει όμως πάντα τον εξευτελισμό, ιδίως της διαμορφωνόμενης ταυτότητας του παιδιού ως κορίτσι ή αγόρι. Είναι επαναλαμβανόμενος και περιλαμβάνει τον εξοστρακισμό απ' το κοινωνικό σύνολο. Συχνότατα, βιώνεται από τα θύματα ως πραγματικό βασανιστήριο - περισσότερο μάλιστα στις ψυχολογικές παρά στις σωματικές του μορφές. Οι μικροί «βασανιστές» διασκεδάζουν, αυτοεπιβεβαιώνονται, ξεφεύγουν απ' τις δικές τους δυσκολίες ταυτότητας (και σεξουαλικές). Το φαινόμενο είναι έντονα ομαδικό και κοινωνικό, με συγκεκριμένους ρόλους (βασανιστές/εξουσιαστές, βοηθοί τους, συμμετέχοντες θεατές, θύματα, αλλά και κάποιοι υπερασπιστές των τελευταίων). Παρ' όλο τον ομαδικό χαρακτήρα αυτών των «βασανιστηρίων» υπάρχει έντονη ατομική συνεισφορά. Στα «βασανιστήρια» εδώ διαπρέπουν τα πιό διαταραγμένα, με μεγαλύτερες ανάγκες αυτοεπιβεβαίωσης παιδιά. Έρευνες δείχνουν ότι είναι εκείνα που έχουν συναισθηματικά κακοποιηθεί στο σπίτι τους. Τέλος, τα «βασανιστήρια» αυτά των παιδιών συνήθως τα ανέχεται (συχνά εθελοτυφλώντας) η ιεραρχική δομή του σχολείου στην οποία ζούν. Κάθε σχεδόν στοιχείο αυτής της περιγραφής ταιριάζει - σε μεγέθυνση - στα βασανιστήρια των ενηλίκων.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του '67 το καθεστώς δημιούργησε σε απομακρυσμένες περιοχές μονάδες εκπαίδευσης ασφαλιτών. Ειδικά διαλεγμένοι στρατιώτες οδηγούνταν στις μονάδες αυτές όπου τους ξεγύμνωναν, τους ξύριζαν το κεφάλι και τους ανάγκαζαν να ουρήσουν πάνω σε φωτογραφίες αγαπημένων τους προσώπων. Στη συνέχεια τους κακομεταχειρίζονταν συστηματικά, ώστε να τους ετοιμάσουν να βασανίζουν κι εκείνοι άλλους. Η εκπαίδευση αυτή ήταν «επιτυχής» και συναντάται συχνά. Φτάνουμε εδώ στον κεντρικό ρόλο πού παίζει η ντροπή, ο εξευτελισμός, στην ψυχολογία του βασανιστή και βλέπουμε πόσο στενά είναι αυτή συνδεδεμένη με τον εξευτελισμό του θύματος. Στο παράδειγμα του εξευτελισμού των αγαπημένων προσώπων του βασανιστή, βλέπουμε επίσης πως η παραβίαση στοιχειωδών σχέσεων, ταμπού, ορίων, προσβάλλει την ίδια την οργάνωση του εσωτερικού κόσμου. Αυτό ισχύει τόσο για το βασανιστή όσο και, στη συνέχεια, για τα θύματα. Μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς αυτών που χρησιμοποιούν άκρα βία εξηγείται ώς προσπάθεια κυριαρχίας. Οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούν να κυριαρχήσουν πάνω στην εμπειρία ή στην απειλή της ντροπής και του εξευτελισμού, όπως έχει υποστηρίξει ο ψυχίατρος και διευθυντής του κέντρου για τη μελέτη της βίας στο Χάρβαρντ, Τζέιμς Γκίλιγκαν.
Ο βασανιστής βρίσκεται συνήθως σε στενότατη σχέση με το καθεστώς που υπηρετεί. Η ψυχοπαθολογία του καθεστώτος εκφράζεται και επαυξάνεται μεσ' απ' αυτήν του βασανιστή. Αν το βασανιστήριο εκφράζει την δίψα για απόλυτη κυριαρχία πάνω στο θύμα, η κυριαρχία αυτή προσπαθεί να εξουδετερώσει και μιά διαφορετικότητα που εκλαμβάνεται ως άκρως απειλητική. Ο βασανιζόμενος όχι μόνο εξαναγκάζεται να ομολογήσει, αλλά και, περισσότερο ίσως, να σιωπήσει. Για την κοινωνία που βασανίζει η έκφραση του άλλου (π.χ. του αντιφρονούντος ή του παραπτωματικού) αποτελεί θανάσιμη απειλή που μόνο με την βίαιη κυριαρχία μπορεί να εκκαθαρθεί.
Στις δημοκρατικές χώρες σωματικά βασανιστήρια δεν εξασκούνται με τον ίδιο οργανωμένο τρόπο απ' τις αρχές. Εξασκούνται όμως μέσα σε ορισμένα περιβάλλοντα όπως οι φυλακές. Είναι για παράδειγμα αποδεδειγμένο ότι ο επανειλλημένος βιασμός είναι συχνότατος στις αμερικανικές φυλακές (μιάς και εκεί έχουν γίνει οι έρευνες). Γίνεται από τούς πιό βίαιους κρατούμενους στους πιό αδύναμους. Οι δεσμοφύλακες ανταλλάσουν σιωπηλά την συνεργασία / υποταγή των πιό βίαιων κρατουμένων με την κυριαρχία των τελευταίων πάνω στους πιό αδύναμους. Ψυχολογικά το βασανιστήριο αυτό εξυπηρετεί (κατά ειρωνικά παράδοξο τρόπο) την αυτοεπιβεβαίωση του ανδρισμού των βιαστών - βασανιστών, ανδρισμού που έχει καταρακωθεί απ' το εξευτελιστικό περιβάλλον της φυλακής.
Στην εκτέλεση βασανιστηρίων συνεισφέρει, δυστυχώς, και η τάση του ανθρώπου να υποτάσσεται στις αρχές, ακόμα κι αν εκείνες δεν τον απειλούν προσωπικά. Πολλά κλασσικά πειράματα έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι υπακούουν σε διαταγές να προκαλέσουν πόνο σε άλλους, όταν αυτές δίνονται από ανθρώπους με την κατάλληλη κοινωνική θέση. Οι περισσότεροι που υπακούουν το κάνουν με έκδηλη εσωτερική ανησυχία και ένταση, και πέρα από κάποιο όριο σταματούν. Το όριο όμως αυτό είναι πολύ πέρα απ' ότι θα περίμενε κανείς. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η σταδιακή έκθεση ενός φυσιολογικού ανθρώπου σε βασανιστήρια τρίτων, υποστηριζόμενη από την κατάλληλη ιδεολογική προπαγάνδα, μπορεί να τον αναισθητοποιήσει ώστε να συνεργαστεί ουσιαστικά με το σύστημα.
Ενώ τα περισσότερα βασανιστήρια με τα οποία ασχοληθήκαμε είχαν ώς στόχο τους την συμβολική εκμηδένιση του θύματος (π.χ. ως αντιφρονούντος ή ως άνδρα), απ' την ιστορική σκοπιά τα περισσότερα βασανιστήρια προηγούνται της εκτέλεσης του θύματος. Στοχεύουν - όπως κατά βάθος οι περισσότερες μορφές βίας - στην αποκατάσταση της δικαιοσύνης στην κοσμοθεωρία αυτών που τα καθιερώνουν και που τα εξασκούν. Στο Χριστιανικό δράμα το βασανιστήριο παίζει σημαντικούς ρόλους. Η σταύρωση είναι βέβαια εκτέλεση δια βασανιστηρίου. Σε βασανιστήρια υποβάλλονται οι πρώτοι Χριστιανοί. Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη ο Θεός προσπαθεί να συνετήσει τους αμαρτωλούς επιτρέποντας σε τερατώδη όντα να τους βασανίσουν. Στό ίδιο βιβλίο τα αιώνια βασανιστήρια της κολάσεως περιμένουν τους αμετανόητους. Αιώνες αργότερα χριστιανοί πιστεύουν ότι η σωτηρία της ψυχής των μαγισσών μπορεί να επιτευχθεί με βασανιστηρία. Υπάρχει άραγε κάποια ψυχολογική συνέχεια σ' όλα αυτά; Ερωτήματα γεννιούνται, αλλά ας τ' αφήσουμε ανοιχτά - έχοντας φτάσει πιά στα όρια της δικής μας προβληματικής.
Επίλογος
Η ενασχόληση με την ψυχιατρική των βασανιστηρίων αγγίζει την εμπειρία του ίδιου του κακού. Μόλις περάσει η πρώτη μας περιέργεια, το άγγιγμα αυτό αποδεικνύεται ιδιαίτερα δυσάρεστο. Οι ψυχολογικές συνέπειες των βασανιστηρίων - εξευτελισμός, κατακερματισμός του προσωπικού και κοινωνικού κόσμου, κατάθλιψη, μετατραυματικό σύνδρομο - όχι μόνο περιγράφουν το τοπίο αυτό του κακού, αλλά και μας προϊδεάζουν για κάποια απ' τα χαρακτηριστικά προβλήματα των βασανιστών. Στρέφοντας το βλέμμα στους τελευταίους, βλέπουμε αποσπάσματα μιάς πραγματικής τραγωδίας, κοινωνικών και προσωπικών επαναλαμβανόμενων κύκλων βίας. Κύκλων που ίσως αποτελούν απελπισμένες, μάταιες απόπειρες επανάκτησης μιας αυτοπεποίθησης, σιγουριάς, αυτοσεβασμού που οι ίδιες αυτές οι απόπειρες αναιρούν.
6
Gay/Lesbian/Trans / Οι Ευνούχοι
« στις: Μαρτίου 05, 2012, 10:35:32 πμ »
Ευνούχοι
"Αναισθητοποιούμε με όπιο τον νεαρό και τον τοποθετούμε καθιστό μέσα σε μπανιέρα γεμάτη με καυτό νερό, ώσπου να περιπέσει σε κατάσταση πλήρους αναισθησίας. Κατόπιν ανοίγουμε το όσχεον και του αφαιρούμε τους όρχεις". Μ’ αυτά τα περιγραφικά λόγια η Πραγματεία περί Ευνούχων, γραμμένη το 1701, εξηγεί τη μέθοδο του ευνουχισμού που ακολουθούσαν τότε στην Ιταλία για να δημιουργήσουν τραγουδιστές της όπερας με εξαιρετικές φωνητικές ικανότητες. Ο ευνουχισμός όμως είναι πολύ αρχαιότερος από την Ιταλία του Διαφωτισμού. Διαδικασία ανέκαθεν επικίνδυνη -δύο στα τρία παιδιά που ευνουχίζονταν πέθαιναν κάποτε από μολύνσεις και αιμορραγία- και βαθιά συνδεδεμένη με τη θρησκεία, ο ευνουχισμός, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, δεν έχει ακόμα εκλείψει.
Αλλαγή φύλου
Η αφαίρεση των όρχεων στα παιδιά εμποδίζει τη διαφοροποίηση του αντρικού φύλου, που επέρχεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αυτό συμβαίνει γιατί εκλείπει η τεστοστερόνη, η ορμόνη που παράγουν οι όρχεις και η οποία προσδίδει τα λεγόμενα "αντρικά" χαρακτηριστικά. Αποτέλεσμα; Το πέος και ο προστάτης παραμένουν μικρά, η φωνή γίνεται ψιλή αντί να χοντρύνει, η τριχοφυΐα εξαφανίζεται και οι μύες ατροφούν. Και καθώς μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες της τεστοστερόνης είναι να διεγείρει την ερωτική επιθυμία, οι ευνούχοι δεν είναι μόνο στείροι, αλλά και ανίκανοι. Συμβαίνει ωστόσο συχνά άλλες ορμόνες επινεφρίδιας προέλευσης να υποκαταστήσουν μερικώς τη λειτουργία της τεστοστερόνης. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ευνούχους που μπορούν έως ένα βαθμό να έχουν φυσιολογικές σεξουαλικές σχέσεις. Αυτό που τους λείπει συνήθως είναι η επιθυμία και όχι η τεχνική ικανότητα. Λέγεται πως ο Φαρινέλι, διάσημος ευνούχος τραγουδιστής του 18ου αιώνα, πλάγιαζε με γυναίκες που ξετρελαίνονταν γι’ αυτόν, αλλά την κρίσιμη στιγμή επενέβαινε ο αδερφός του Ρικάρντο, ο οποίος κάθε άλλο παρά ευνούχος ήταν.
Εφεύρεση των Κινέζων
Αν και ευρύτατα διαδεδομένος στην Ευρώπη, ο ευνουχισμός είναι κινεζική εφεύρεση που χρονολογείται εδώ και 5.000 χρόνια. Στην Κίνα μόνο οι ευνούχοι μπορούσαν να μιλούν απευθείας με τον αυτοκράτορα - οι υπόλοιποι έπρεπε να του γράφουν. Η απόλυτη πίστη των Κινέζων ευνούχων προς τον κύριό τους αμειβόταν με τιμές και τίτλους ως φύλακες χαρεμιών ή ναών ή ως επικεφαλής σημαντικών θρησκευτικών τελετών, καθώς και με αξιοσέβαστες διοικητικές θέσεις. Ως αντάλλαγμα εκείνοι έχαναν τον ανδρισμό τους και τη δυνατότητα ανάπτυξης φυσιολογικών οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων. Η ψυχολογική τους κατάσταση κυμαινόταν ανάμεσα στο μίσος για τον εαυτό τους, στη μελαγχολία και στην απογοήτευση. Δεν τους έλειπε ωστόσο η επιθετικότητα. Η έλλειψη της τεστοστερόνης μπορεί να είχε σωματικές συνέπειες, αλλά σε ψυχολογικό επίπεδο οι επιπτώσεις της απώλειάς της ήταν αμελητέες. Ανάμεσα στο 1505 και στο 1510, ο ευνούχος Λιου Τσιν υπήρξε αντιβασιλέας του αυτοκράτορα Γουτσού. Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας του κατέπνιξε με βιαιότατο τρόπο μια εξέγερση αριστοκρατών, διέταξε τον αποκεφαλισμό πολλών απ’ αυτούς και τους αντικατέστησε με άλλους ευνούχους.
Όρχεις σε κουτί
Δεν ήταν λίγοι οι ευνούχοι που φυλούσαν ζηλότυπα τους όρχεις τους σε κάποιο κουτί, απαιτώντας να ταφούν μαζί τους ώστε να ολοκληρωθούν ως άντρες στον άλλο κόσμο. Από την Κίνα, η πρακτική του ευνουχισμού μεταφέρθηκε στη Δύση. Οι Ρωμαίοι εισήγαγαν από τους Χετταίους τη λατρεία της Κουμπάμπα, μιας θεότητας της γονιμότητας και της γης, την οποία μετονόμασαν σε Κυβέλη. Οι πιστοί της Κυβέλης όφειλαν να προσφέρουν στη θεά το πέος και τους όρχεις τους, κόβοντάς τα μόνοι τους μ’ ένα πέτρινο μαχαίρι κατά τη διάρκεια τελετουργικού οργίου που πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στις 24 Μαρτίου. Οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν κάποτε ότι οι ευνούχοι μπορούσαν να χρησιμεύσουν και σε πιο εγκόσμιες απολαύσεις, αφού η επιδερμίδα τους παρέμενε απαλή και άτριχη κάνοντας το σώμα τους να μοιάζει με το γυναικείο. Καθιέρωσαν έτσι δύο μεθόδους ευνουχισμού. Ο λεγόμενος "μαύρος ευνουχισμός" περιλάμβανε την αφαίρεση όχι μόνο των όρχεων αλλά και του πέους, καθιστώντας τους ευνούχους ακόμα περισσότερο όμοιους με τις γυναίκες. Στην περίπτωση του "λευκού ευνουχισμού" διατηρούσαν το πέος. Στα σκλαβοπάζαρα της Ρώμης οι ευνούχοι μοσχοπουλιόντουσαν, πιάνοντας τιμές μέχρι και 250 φορές υψηλότερες από εκείνες των κοινών σκλάβων, ανάλογα με την κατηγορία: υπήρχε ο semivir, ο κατά το ήμισυ άντρας, ο eviratus, ο εντελώς ευνουχισμένος, ο mollus, ο ελαφρά θηλυπρεπής και ο πιο θηλυπρεπής, ο οποίος είχε τόσο έντονα τα γυναικεία χαρακτηριστικά και τις κινήσεις, ώστε μπορούσαν να τον περάσουν για χορεύτρια.
Αλλεπάλληλοι ευνουχισμοί
Οι Άραβες καθυστέρησαν να μάθουν τη χρησιμότητα των ευνούχων γιατί ο Μωάμεθ είχε απαγορεύσει τον ευνουχισμό τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων. Τον ανακάλυψαν το 750 όταν κατέκτησαν την Περσία, στην οποία η συνήθεια αυτή είχε εισαχθεί πολύ νωρίτερα από την Κίνα. Οι Άραβες τότε ξέχασαν αμέσως την εντολή του Προφήτη, δεδομένου ότι οι ευνούχοι αποτελούσαν ιδανικούς φύλακες για τα χαρέμια. Στα χρόνια εκείνα, σκλάβοι από το Βυζάντιο, την Κίνα, τη Νουβία, την Αιθιοπία και την Ευρώπη μεταφέρονταν σε κέντρα ευνουχισμού που βρίσκονταν στη Σαμαρκάνδη, στην αιγυπτιακή πόλη Ασιούτ (αρχαία Λυκόπολις των Ελλήνων) και στην αρμενική Ντερμπέντ, για να ευνουχιστούν και να πουληθούν στη συνέχεια σε εμπόρους της Βαγδάτης ή του Καΐρου.
Υπάρχουν ακόμα;
Στην Ινδία ο νόμος απαγορεύει τον ευνουχισμό. Όσοι όμως επιθυμούν κάτι τέτοιο το κάνουν στα κρυφά. Οι Χίζρας, ένα εκατομμύριο πιστοί της θεάς Μπαχουχάρα Μάτα (Bahuchara Mata) , εξαιρούνται. Αυτοί είναι επίσημα και οι νόμιμοι ευνούχοι, αφού η λατρεία της θεάς τους επιβάλλει ν’ απαλλαγούν από κάθε ίχνος ανδρισμού. Συμμετέχουν σε τελετές γάμων και γεννήσεων, όπου ευλογούν την τύχη και την ευημερία. Η τελευταία μαρτυρία εμπορίου ευνούχων έγινε το 1995. Μια Αμερικανίδα δημοσιογράφος, η Τσία Τζάφρεϊ, διαπίστωσε τότε πως στην Γκόα, στα δυτικά παράλια της Ινδίας, γινόταν παράνομο εμπόριο ευνούχων σκλάβων, οι οποίοι πωλούνταν για να υπηρετήσουν στα χαρέμια της Μέσης Ανατολής. Μια παράδοση πέντε χιλιάδων χρόνων είναι δύσκολο να σβήσει...
"Αναισθητοποιούμε με όπιο τον νεαρό και τον τοποθετούμε καθιστό μέσα σε μπανιέρα γεμάτη με καυτό νερό, ώσπου να περιπέσει σε κατάσταση πλήρους αναισθησίας. Κατόπιν ανοίγουμε το όσχεον και του αφαιρούμε τους όρχεις". Μ’ αυτά τα περιγραφικά λόγια η Πραγματεία περί Ευνούχων, γραμμένη το 1701, εξηγεί τη μέθοδο του ευνουχισμού που ακολουθούσαν τότε στην Ιταλία για να δημιουργήσουν τραγουδιστές της όπερας με εξαιρετικές φωνητικές ικανότητες. Ο ευνουχισμός όμως είναι πολύ αρχαιότερος από την Ιταλία του Διαφωτισμού. Διαδικασία ανέκαθεν επικίνδυνη -δύο στα τρία παιδιά που ευνουχίζονταν πέθαιναν κάποτε από μολύνσεις και αιμορραγία- και βαθιά συνδεδεμένη με τη θρησκεία, ο ευνουχισμός, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, δεν έχει ακόμα εκλείψει.
Αλλαγή φύλου
Η αφαίρεση των όρχεων στα παιδιά εμποδίζει τη διαφοροποίηση του αντρικού φύλου, που επέρχεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αυτό συμβαίνει γιατί εκλείπει η τεστοστερόνη, η ορμόνη που παράγουν οι όρχεις και η οποία προσδίδει τα λεγόμενα "αντρικά" χαρακτηριστικά. Αποτέλεσμα; Το πέος και ο προστάτης παραμένουν μικρά, η φωνή γίνεται ψιλή αντί να χοντρύνει, η τριχοφυΐα εξαφανίζεται και οι μύες ατροφούν. Και καθώς μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες της τεστοστερόνης είναι να διεγείρει την ερωτική επιθυμία, οι ευνούχοι δεν είναι μόνο στείροι, αλλά και ανίκανοι. Συμβαίνει ωστόσο συχνά άλλες ορμόνες επινεφρίδιας προέλευσης να υποκαταστήσουν μερικώς τη λειτουργία της τεστοστερόνης. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ευνούχους που μπορούν έως ένα βαθμό να έχουν φυσιολογικές σεξουαλικές σχέσεις. Αυτό που τους λείπει συνήθως είναι η επιθυμία και όχι η τεχνική ικανότητα. Λέγεται πως ο Φαρινέλι, διάσημος ευνούχος τραγουδιστής του 18ου αιώνα, πλάγιαζε με γυναίκες που ξετρελαίνονταν γι’ αυτόν, αλλά την κρίσιμη στιγμή επενέβαινε ο αδερφός του Ρικάρντο, ο οποίος κάθε άλλο παρά ευνούχος ήταν.
Εφεύρεση των Κινέζων
Αν και ευρύτατα διαδεδομένος στην Ευρώπη, ο ευνουχισμός είναι κινεζική εφεύρεση που χρονολογείται εδώ και 5.000 χρόνια. Στην Κίνα μόνο οι ευνούχοι μπορούσαν να μιλούν απευθείας με τον αυτοκράτορα - οι υπόλοιποι έπρεπε να του γράφουν. Η απόλυτη πίστη των Κινέζων ευνούχων προς τον κύριό τους αμειβόταν με τιμές και τίτλους ως φύλακες χαρεμιών ή ναών ή ως επικεφαλής σημαντικών θρησκευτικών τελετών, καθώς και με αξιοσέβαστες διοικητικές θέσεις. Ως αντάλλαγμα εκείνοι έχαναν τον ανδρισμό τους και τη δυνατότητα ανάπτυξης φυσιολογικών οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων. Η ψυχολογική τους κατάσταση κυμαινόταν ανάμεσα στο μίσος για τον εαυτό τους, στη μελαγχολία και στην απογοήτευση. Δεν τους έλειπε ωστόσο η επιθετικότητα. Η έλλειψη της τεστοστερόνης μπορεί να είχε σωματικές συνέπειες, αλλά σε ψυχολογικό επίπεδο οι επιπτώσεις της απώλειάς της ήταν αμελητέες. Ανάμεσα στο 1505 και στο 1510, ο ευνούχος Λιου Τσιν υπήρξε αντιβασιλέας του αυτοκράτορα Γουτσού. Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας του κατέπνιξε με βιαιότατο τρόπο μια εξέγερση αριστοκρατών, διέταξε τον αποκεφαλισμό πολλών απ’ αυτούς και τους αντικατέστησε με άλλους ευνούχους.
Όρχεις σε κουτί
Δεν ήταν λίγοι οι ευνούχοι που φυλούσαν ζηλότυπα τους όρχεις τους σε κάποιο κουτί, απαιτώντας να ταφούν μαζί τους ώστε να ολοκληρωθούν ως άντρες στον άλλο κόσμο. Από την Κίνα, η πρακτική του ευνουχισμού μεταφέρθηκε στη Δύση. Οι Ρωμαίοι εισήγαγαν από τους Χετταίους τη λατρεία της Κουμπάμπα, μιας θεότητας της γονιμότητας και της γης, την οποία μετονόμασαν σε Κυβέλη. Οι πιστοί της Κυβέλης όφειλαν να προσφέρουν στη θεά το πέος και τους όρχεις τους, κόβοντάς τα μόνοι τους μ’ ένα πέτρινο μαχαίρι κατά τη διάρκεια τελετουργικού οργίου που πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στις 24 Μαρτίου. Οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν κάποτε ότι οι ευνούχοι μπορούσαν να χρησιμεύσουν και σε πιο εγκόσμιες απολαύσεις, αφού η επιδερμίδα τους παρέμενε απαλή και άτριχη κάνοντας το σώμα τους να μοιάζει με το γυναικείο. Καθιέρωσαν έτσι δύο μεθόδους ευνουχισμού. Ο λεγόμενος "μαύρος ευνουχισμός" περιλάμβανε την αφαίρεση όχι μόνο των όρχεων αλλά και του πέους, καθιστώντας τους ευνούχους ακόμα περισσότερο όμοιους με τις γυναίκες. Στην περίπτωση του "λευκού ευνουχισμού" διατηρούσαν το πέος. Στα σκλαβοπάζαρα της Ρώμης οι ευνούχοι μοσχοπουλιόντουσαν, πιάνοντας τιμές μέχρι και 250 φορές υψηλότερες από εκείνες των κοινών σκλάβων, ανάλογα με την κατηγορία: υπήρχε ο semivir, ο κατά το ήμισυ άντρας, ο eviratus, ο εντελώς ευνουχισμένος, ο mollus, ο ελαφρά θηλυπρεπής και ο πιο θηλυπρεπής, ο οποίος είχε τόσο έντονα τα γυναικεία χαρακτηριστικά και τις κινήσεις, ώστε μπορούσαν να τον περάσουν για χορεύτρια.
Αλλεπάλληλοι ευνουχισμοί
Οι Άραβες καθυστέρησαν να μάθουν τη χρησιμότητα των ευνούχων γιατί ο Μωάμεθ είχε απαγορεύσει τον ευνουχισμό τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων. Τον ανακάλυψαν το 750 όταν κατέκτησαν την Περσία, στην οποία η συνήθεια αυτή είχε εισαχθεί πολύ νωρίτερα από την Κίνα. Οι Άραβες τότε ξέχασαν αμέσως την εντολή του Προφήτη, δεδομένου ότι οι ευνούχοι αποτελούσαν ιδανικούς φύλακες για τα χαρέμια. Στα χρόνια εκείνα, σκλάβοι από το Βυζάντιο, την Κίνα, τη Νουβία, την Αιθιοπία και την Ευρώπη μεταφέρονταν σε κέντρα ευνουχισμού που βρίσκονταν στη Σαμαρκάνδη, στην αιγυπτιακή πόλη Ασιούτ (αρχαία Λυκόπολις των Ελλήνων) και στην αρμενική Ντερμπέντ, για να ευνουχιστούν και να πουληθούν στη συνέχεια σε εμπόρους της Βαγδάτης ή του Καΐρου.
Υπάρχουν ακόμα;
Στην Ινδία ο νόμος απαγορεύει τον ευνουχισμό. Όσοι όμως επιθυμούν κάτι τέτοιο το κάνουν στα κρυφά. Οι Χίζρας, ένα εκατομμύριο πιστοί της θεάς Μπαχουχάρα Μάτα (Bahuchara Mata) , εξαιρούνται. Αυτοί είναι επίσημα και οι νόμιμοι ευνούχοι, αφού η λατρεία της θεάς τους επιβάλλει ν’ απαλλαγούν από κάθε ίχνος ανδρισμού. Συμμετέχουν σε τελετές γάμων και γεννήσεων, όπου ευλογούν την τύχη και την ευημερία. Η τελευταία μαρτυρία εμπορίου ευνούχων έγινε το 1995. Μια Αμερικανίδα δημοσιογράφος, η Τσία Τζάφρεϊ, διαπίστωσε τότε πως στην Γκόα, στα δυτικά παράλια της Ινδίας, γινόταν παράνομο εμπόριο ευνούχων σκλάβων, οι οποίοι πωλούνταν για να υπηρετήσουν στα χαρέμια της Μέσης Ανατολής. Μια παράδοση πέντε χιλιάδων χρόνων είναι δύσκολο να σβήσει...
7
Γενικά για τις ιερόδουλες & τον αγοραίο έρωτα / Η Πορνεία στην Αρχαία Ελλάδα
« στις: Μαρτίου 04, 2012, 02:53:17 μμ »
Πορνεία στην Αρχαία Ελλάδα
Το παρακάτω κείμενο προέρχεται από τη Βικιπαίδεια
Πορνεία στην αρχαία Ελλάδα
Η πορνεία αποτελούσε στοιχείο του βίου των αρχαίων Ελλήνων ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Στις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις και κυρίως στα λιμάνια, αποτελούσε σημαντική οικονομική δραστηριότητα απασχολώντας σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούταν παράνομη: οι πόλεις δεν την απαγορεύουν και οι οίκοι ανοχής λειτουργούσαν στα φανερά.
Στην Αθήνα, στο μεγάλο νομοθέτη Σόλωνα αποδίδεται η ίδρυση κρατικών πορνείων με προσιτές τιμές. Ωστόσο η δραστηριότητα αυτή δεν κατανεμόταν ίσα ανάμεσα στα δύο φύλα: γυναίκες όλων των ηλικιών καθώς και νεαρά αγόρια εκδίδονταν, για μια πελατεία που απαρτιζόταν σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες.
Ο Ψευδοδημοσθένης, σε λόγο που απευθυνόταν σε ένα δικαστικό σώμα του 4ου αιώνα π.Χ. αναφέρει: «διαθέτουμε πόρνες για την απόλαυσή μας, παλλακίδες για να μας παρέχουν καθημερινή φροντίδα και συζύγους για να μας παρέχουν νόμιμα τέκνα και για να αποτελούν τους πιστούς φύλακες του οίκου μας». Ακόμη κι αν η αλήθεια δεν ήταν τόσο γραφική, ωστόσο αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι αρχαίοι δεν διέθεταν ηθικούς φραγμούς αναφορικά με την προσφυγή στις εκδιδόμενες γυναίκες.
Παράλληλα, οι νόμοι απαγορεύουν αυστηρότατα τις σχέσεις εκτός γάμου με μία γυναίκα από την τάξη των ελεύθερων πολιτών. Ο απατημένος σύζυγος είχε το δικαίωμα να θανατώσει τον αντίζηλό του αν τον έπιανε επ’ αυτοφόρω, ομοίως και κάποιον βιαστή. Καθώς η μέση ηλικία γάμου για τους άνδρες ήταν τα 30 έτη, ο νεαρός Αθηναίος που επιθυμούσε να έχει ετεροφυλοφιλικές σχέσεις δεν είχε άλλη επιλογή από το να στραφεί στις δούλες του ή στις πόρνες.
Η ύπαρξη εκδιδόμενων γυναικών με πελατεία άλλες γυναίκες δεν είναι επιβεβαιωμένη. Ο Αριστοφάνης, ως πρόσωπο που λαμβάνει μέρος στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, αναφέρει τις «εταιρίστριες» στην περίφημη ιστορία του για τον Έρωτα, όπου όλοι οι άνθρωποι προήλθαν από τη διαίρεση πλασμάτων με δύο κεφάλια και οχτώ μέλη. Για εκείνον, οι γυναίκες που προέκυψαν από τα κομμάτια των πρωτόγονων γυναικών δεν έχουν μεγάλη επιθυμία για άνδρες: προτιμούν τις γυναίκες, και από εκεί προήλθαν οι «εταιρίστριες».
Ορισμένοι φιλόλογοι υποθέτουν πως αναφέρεται σε εκδιδόμενες γυναίκες που προσανατολίζονταν στη γυναικεία πελατεία με λεσβιακές προτιμήσεις. Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς αναφέρεται στην πρακτική αυτή στο έργο «Διάλογος για τις πόρνες», ωστόσο είναι πιθανόν απλά να πρόκειται για αναφορά στο απόσπασμα αυτό του Πλάτωνα.
Πόρνες
Οι εκδιδόμενες γυναίκες μπορούν να ταξινομηθούν σε διάφορες κατηγορίες. Τελευταίες στην κλίμακα κατατάσσονταν οι πόρνες, οι οποίες σύμφωνα και με την ετυμολογία της λέξης – προέρχεται από το ρήμα «πέρνημι» που σημαίνει «πουλώ» - ανήκαν στους «πορνοβοσκούς», δηλαδή σε προαγωγούς που λάμβαναν τμήμα των εσόδων τους. Οι τελευταίοι μπορούσαν να είναι πολίτες, για τους οποίους μπορούσαν να αποτελούν πηγή εσόδων όπως όλες οι άλλες.
Ένας ρήτορας του 4ου αιώνα αναφέρει δύο σαν τμήματα της περιουσίας του. Ο Θεόφραστος αναφέρει τον προαγωγό πλάι στον πανδοχέα και τον συλλέκτη φόρων σε έναν κατάλογο επαγγελμάτων που είχε συντάξει. Ένας τέτοιος ιδιοκτήτης μπορούσε επίσης να ανήκει στην τάξη των μετοίκων.
Κατά την κλασική εποχή, τα κορίτσια ήταν δούλες βαρβαρικής καταγωγής. Από την ελληνιστική εποχή και μετά εμφανίζονται και μικρά κορίτσια τα οποία εκτέθηκαν από τον πολίτη πατέρα τους, και οι οποίες θεωρούνταν δούλες μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Η περίπτωση αυτή μοιάζει συνηθισμένη, σε σημείο που ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, τον 2ο αιώνα μ.Χ., προειδοποιεί εκείνους που συχνάζουν σε πορνεία για τον κίνδυνο της αιμομιξίας: «πόσοι πατεράδες, έχοντας ξεχάσει τα παιδιά που εγκατέλειψαν, έχουν, εν αγνοία τους, συνάψει ερωτικές σχέσεις με το γιο τους που εκδίδεται ή με την κόρη τους που έγινε πόρνη...»
Αυτές οι γυναίκες εργάζονταν τις περισσότερες φορές σε οίκους ανοχής, σε συνοικίες που ήταν διαβόητες για τη φιλοξενία τέτοιων δραστηριοτήτων, όπως ο Πειραιάς (το λιμάνι της Αθήνας) ή ο Κεραμεικός. Οι τελευταίες υποδέχονταν ναυτικούς και φτωχούς πολίτες.
Στην κατηγορία αυτή άνηκαν και τα κορίτσια που εργάζονταν στους κρατικούς αθηναϊκούς οίκους ανοχής. Σύμφωνα με τον Αθήναιο, που με τη σειρά του επικαλείται τον κωμικό ποιητή Φιλήμονα και τον ιστορικό Νίκανδρο από την Κολοφώνα, ήταν ο νομοθέτης Σόλων αυτός που «ανυπόμονος να καλμάρει τις ορμές των νεαρών ανδρών, πήρε την πρωτοβουλία να ανοίξει οίκους ανοχής και να εγκαταστήσει εκεί νεαρές γυναίκες αγορασμένες». Έτσι, ένα από τα πρόσωπα στις «Αδελφές» ξεσπά:
«Εσύ, Σόλων, έφτιαξες ένα νόμο κοινής ωφέλειας, καθώς είσαι εσύ εκείνος που πρώτος, θα έλεγε κανείς, κατάλαβε την ανάγκη ύπαρξης ενός τέτοιου δημοκρατικού και αγαθοεργούς ιδρύματος, ας είναι μάρτυράς μου ο Ζευς! Είναι σημαντικό να το πω αυτό. Η πόλη μας έβριθε νεαρών αγοριών τα οποία η φύση εξανάγκαζε με σκληρότητα να παρασύρονται σε λάθος δρόμους. Για εκείνα αγόρασες και κατόπιν εγκατέστησες κορίτσια σε διάφορες συνοικίες, εξοπλισμένες και έτοιμες για τη δουλειά. Στέκονται γυμνές, από φόβο μήπως έσφαλλες, ρίξε μια ματιά στα πάντα. Ίσως δεν νιώθεις στην καλύτερή σου φόρμα, ίσως έχεις κάτι που σε στενοχωρεί. Αλλά η πόρτα τους παραμένει ανοιχτή. Τιμή, ένας οβολός, μπες μέσα! Δεν υπάρχει ίχνος σεμνοτυφίας ή ανοησίας, ούτε τραβιέται μακρυά σου. Αντίθετα, θα πάρεις για τα χρήματά σου ό,τι θες και όπως το θες. Βγαίνεις. Πες της να πάει να πνιγεί, είναι ένα τίποτα για σένα».
Όπως υπογραμμίζει το πρόσωπο αυτό, οι οίκοι ανοχής του Σόλωνα παρείχαν σεξουαλική απόλαυση προσιτή σε όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Μάλιστα ο Σόλων κατασκεύασε χάρις στους φόρους που επέβαλε στα σπίτια αυτά ένα ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη Πάνδημο, στην κυριολεξία στην Αφροδίτη όλου του λαού. Ακόμη κι αν η αλήθεια της παραπάνω αφήγησης είναι υπό αμφισβήτηση, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι Αθηναίοι θεωρούσαν την πορνεία συστατικό της δημοκρατίας.
Μιλώντας για τιμές, υπάρχουν διάφορες αναφορές στην τιμή του ενός οβολού για τις οικονομικότερες κοπέλες, που ικανοποιούσαν τουλάχιστον τις βασικές ανάγκες. Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς αν πρόκειται για αληθινή τιμή ή απλά για μια ρήση που αντικατοπτρίζει μια «τιμή ευκαιρίας».
Ανεξάρτητες πόρνες
Ένα σκαλί υψηλότερα βρίσκονταν οι πόρνες που κάποτε ήταν δούλες και πλέον είχαν κερδίσει την ελευθερία τους. Η θέση τους ήταν κοντά σε εκείνη της εταίρας ή της παλλακίδας. Εκτός από την ευκαιρία να παρουσιάζονται ενώπιον των πιθανών πελατών τους, είχαν και πρόσβαση στο δημόσιο βίο. Έχουν βρεθεί σανδάλια των οποίων οι σόλες ήταν έτσι κατασκευασμένες ώστε να αφήνουν στο έδαφος το αποτύπωμα «ΑΚΟΛΟΥΘΙ», που σημαίνει «ακολούθησέ με». Χρησιμοποιούσαν επίσης μακιγιάζ, κάθε άλλο παρά διακριτικό. Ο Εύβουλος, ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, τις περιγελά:
«...σοβαντισμένες με στρώματα λευκού μολύβδου, ... μάγουλα βαμμένα με χυμό από μούρα. Κι αν βγείτε κάποια μέρα του καλοκαιριού, δύο αυλάκια από μελάνι τρέχουν από τα μάτια σας, και ο ιδρώτας που κυλά από τα μάγουλά σας πάνω στο λαιμό αφήνει χρωματιστό αυλάκι, ενώ οι τρίχες που πετούν γύρω από τα πρόσωπά σας μοιάζουν γκρίζες, τόσο γεμάτες από λευκό μόλυβδο».
Η προέλευση αυτών των γυναικών ποικίλλει: γυναίκες μέτοικοι που δεν έβρισκαν άλλο επάγγελμα στη νέα τους πατρίδα, φτωχές χήρες, παλαιές πόρνες που εξαγόρασαν την ελευθερία τους, συχνά με πίστωση. Στην Αθήνα ήταν υποχρεωμένες να καταγράφονται σε μητρώα και να καταβάλλουν φόρους. Ορισμένες μάλιστα κατάφεραν να φτιάξουν περιουσία από το επάγγελμά τους. Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. στην Κόπτο της ρωμαϊκής Αιγύπτου, τα διόδια για τις πόρνες ανέρχονταν στις 108 δραχμές, ενώ οι υπόλοιπες γυναίκες κατέβαλλαν μόλις 20.
Το ποσό με το οποίο χρέωναν τις υπηρεσίες τους είναι δύσκολο να εκτιμηθεί: Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Θεόπομπος αναφέρει ότι οι πόρνες δεύτερης κατηγορίας ζητούσαν ένα στατήρα (τέσσερις δραχμές), ενώ τον 1ο αιώνα π.Χ. ο επικούρειος φιλόσοφος Φιλόδημος από τα Γάδαρα αναφέρει ένα σύστημα συνδρομών σύμφωνα με το οποίο καταβάλλονταν πέντε δραχμές για δώδεκα επισκέψεις. Τον 2ο αιώνα π.Χ., στο έργο του «Διάλογος για τις πόρνες», ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς βάζει την πόρνη Αμπέλιδα να θεωρεί την τιμή των πέντε δραχμών ανά επίσκεψη μέτρια τιμή.
Στο ίδιο κείμενο, μια νεαρή παρθένα μπορεί να ζητήσει μία μνα, δηλαδή εκατό δραχμές, ακόμη και δύο μνες, αν ο πελάτης ήταν ορεξάτος. Μια νέα και όμορφη κοπέλα μπορούσε να πετύχει καλύτερη τιμή από μία συνάδελφό της μεγαλύτερης ηλικίας, αν και η εικονογραφία από τα κεραμικά αγγεία καταδεικνύει την ύπαρξη ειδικής αγοράς για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Επίσης ρόλο έπαιζε το αν ο πελάτης απαιτούσε αποκλειστικότητα. Υπήρχαν επίσης ομαδικές συμφωνίες: μια παρέα φίλων μπορούσε να αγοράσει την αποκλειστικότητα, με τον καθένα τους να δικαιούται προκαθορισμένο χρόνο.
Αναμφίβολα μπορεί κανείς να κατατάξει στην κατηγορία αυτή τις μουσικούς και τις χορεύτριες που προσέφεραν ψυχαγωγία στα συμπόσια των ανδρών. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ανάμεσα στις αρμοδιότητες δέκα αξιωματούχων, των αστυνόμων (πέντε εντός των τειχών και πέντε στον Πειραιά), την εποπτεία των κοριτσιών που έπαιζαν τον αυλό ή τη λύρα ή την κιθάρα ώστε να μην χρεώνουν ποσά άνω των δύο δραχμών τη βραδιά. Οι σεξουαλικές υπηρεσίες μπορούσαν να αποτελούν μέρος της συμφωνίας, παρά τον έλεγχο των αστυνόμων, με τις τιμές ολοένα και να ανεβαίνουν ανάλογα με την περίοδο.
Εταίρες
Οι εταίρες βρίσκονταν στην κορυφή της ιδιόμορφης αυτής ιεραρχίας. Δεν περιορίζονται στο να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες, με την ίδια τη λέξη «εταίρα» να σημαίνει «σύντροφος». Στις περισσότερες περιπτώσεις διέθεταν ευρεία μόρφωση και μπορούσαν να λάβουν μέρος σε συζητήσεις καλλιεργημένων ανθρώπων, για παράδειγμα στα συμπόσια. Αποτελούν τις μοναδικές γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, με εξαίρεση τις Σπαρτιάτισσες, που απολάμβαναν την ανεξαρτησία τους και μπορούσαν να διαθέτουν προσωπική περιουσία.
Ένα τέτοιο είδος παλλακίδας δεν πληρωνόταν με τη βραδιά, αλλά λάμβανε δώρα από τους «εταίρους» και τους «φίλους» της ώστε να ζει μια άνετη ζωή. Αξιοσημείωτη είναι η ομοιότητά τους με τις γκέισες στην ιαπωνική παράδοση.
Στην πλειοψηφία τους οι εταίρες άνηκαν στην τάξη των μετοίκων, με διάσημα παραδείγματα τη Νέαιρα, η οποία καταγόταν από την Κόρινθο και τη Φρύνη από τη Βοιωτία. Ωστόσο η επιφανέστερη γυναίκα του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν η Ασπασία, η εταίρα που σύμφωνα με την παράδοση αποτέλεσε τη σύντροφο του Περικλή.
Στον κύκλο της άνηκαν διάσημοι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Σωκράτης και οι μαθητές του, αλλά και ο γλύπτης Φειδίας. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, «δέσποζε ανάμεσα στους επιφανέστερους των πολιτικών και ενέπνεε στους φιλοσόφους μια επιρροή που δεν ήταν ούτε ισχνή ούτε αμελητέα».
Στις μέρες μας επιβιώνουν τα ονόματα ορισμένων γυναικών που έζησαν ως εταίρες. Στην κλασική εποχή συναντούμε τη Θεοδότα, σύντροφο του Αλκιβιάδη, με την οποία ο Σωκράτης συζητά στα «Απομνημονεύματα». Επίσης τη Νέαιρα, εταίρα που αποτελεί το κυρίως θέμα ενός ρητορικού λόγου του Ψευδο-Δημοσθένη. Από την πλευρά της η Φρύνη αποτέλεσε το μοντέλο για την Αφροδίτη της Κνίδου, αριστουργηματικό έργο του μεγάλου Πραξιτέλη, του οποίου υπήρξε ερωμένη, καθώς επίσης και του Υπερείδη, ο οποίος την υπερασπίστηκε σε μια δίκη.
Η Λεόντιον ήταν σύντροφος του Επίκουρου και φιλόσοφος η ίδια. Κατά την ελληνιστική περίοδο μαθαίνουμε για την Πυθονίκη, σύντροφο του Άρπαλου, του θησαυροφύλακα του Αλεξάνδρου του Μέγα ή ακόμη για τη Θαΐδα, ερωμένη του ίδιου του Αλεξάνδρου και κατόπιν του Πτολεμαίου του Σωτήρος. Επίσης γνωστή εταίρα ήταν και η Λάμια κόρη αθηναίου πολίτη και ερωμένη του Δημητρίου του Πολιορκητή.
Ορισμένες από τις εταίρες αυτές είχαν μεγάλη περιουσία. Ο Ξενοφών περιγράφει τη Θεοδότα περιτριγυρισμένη από δούλους, πλουσιοπάροχα ντυμένη και κάτοικο ενός υπερπολυτελούς σπιτιού. Άλλες ξεχώριζαν εξαιτίας των αψυχολόγητων χρηματικών ποσών που ξόδευαν: η Ροδόπις, Αιγυπτία που απελευθέρωσε ο αδερφός της ποιήτριας Σαπφούς, έμεινε στην ιστορία επειδή ζήτησε την ανέγερση μιας πυραμίδας. Ο Ηρόδοτος αμφιβάλλει για την αλήθεια αυτής της αφήγησης, ωστόσο αναφέρεται σε μια πολυτελή επιγραφή που η ίδια αφιέρωσε στους Δελφούς.
Τα χρηματικά ποσά που πληρώνονταν οι εταίρες δεν ήταν σταθερά για όλες, ωστόσο είναι σίγουρο πως ήταν υψηλότερα από εκείνα που εισέπρατταν οι συνηθισμένες πόρνες. Στη Νέα Κωμωδία, κυμαίνονται από τις 20 έως τις 60 μνες για έναν ακαθόριστο αριθμό ημερών. Ο Μένανδρος αναφέρει μια εταίρα που κέρδιζε τρεις μνες την ημέρα, όσο δηλαδή δέκα πόρνες μαζί.
Αν πιστέψει κανείς τον Αύλο Γέλλιο, οι παλλακίδες της κλασικής εποχής ζητούσαν μέχρι και 10.000 δραχμές τη βραδιά. Καμιά φορά είναι δύσκολο να γίνει διάκριση ανάμεσα στις εταίρες και τις απλές πόρνες: και στις δύο περιπτώσεις η γυναίκα μπορούσε να είναι ελεύθερη ή δούλη, ανεξάρτητη ή υπό την «προστασία» κάποιου προαγωγού.
Οι αρχαίοι συγγραφείς σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούν αδιακρίτως και τους δύο όρους. Κατ' επέκταση ορισμένοι μελετητές αμφιβάλλουν αναφορικά με τη διάκριση ανάμεσά τους, ή ακόμη και για το αν η λέξη εταίρα δεν ήταν παρά ένας ευφημισμός.
(Συνεχίζεται)
Το παρακάτω κείμενο προέρχεται από τη Βικιπαίδεια
Πορνεία στην αρχαία Ελλάδα
Η πορνεία αποτελούσε στοιχείο του βίου των αρχαίων Ελλήνων ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Στις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις και κυρίως στα λιμάνια, αποτελούσε σημαντική οικονομική δραστηριότητα απασχολώντας σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούταν παράνομη: οι πόλεις δεν την απαγορεύουν και οι οίκοι ανοχής λειτουργούσαν στα φανερά.
Στην Αθήνα, στο μεγάλο νομοθέτη Σόλωνα αποδίδεται η ίδρυση κρατικών πορνείων με προσιτές τιμές. Ωστόσο η δραστηριότητα αυτή δεν κατανεμόταν ίσα ανάμεσα στα δύο φύλα: γυναίκες όλων των ηλικιών καθώς και νεαρά αγόρια εκδίδονταν, για μια πελατεία που απαρτιζόταν σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες.
Ο Ψευδοδημοσθένης, σε λόγο που απευθυνόταν σε ένα δικαστικό σώμα του 4ου αιώνα π.Χ. αναφέρει: «διαθέτουμε πόρνες για την απόλαυσή μας, παλλακίδες για να μας παρέχουν καθημερινή φροντίδα και συζύγους για να μας παρέχουν νόμιμα τέκνα και για να αποτελούν τους πιστούς φύλακες του οίκου μας». Ακόμη κι αν η αλήθεια δεν ήταν τόσο γραφική, ωστόσο αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι αρχαίοι δεν διέθεταν ηθικούς φραγμούς αναφορικά με την προσφυγή στις εκδιδόμενες γυναίκες.
Παράλληλα, οι νόμοι απαγορεύουν αυστηρότατα τις σχέσεις εκτός γάμου με μία γυναίκα από την τάξη των ελεύθερων πολιτών. Ο απατημένος σύζυγος είχε το δικαίωμα να θανατώσει τον αντίζηλό του αν τον έπιανε επ’ αυτοφόρω, ομοίως και κάποιον βιαστή. Καθώς η μέση ηλικία γάμου για τους άνδρες ήταν τα 30 έτη, ο νεαρός Αθηναίος που επιθυμούσε να έχει ετεροφυλοφιλικές σχέσεις δεν είχε άλλη επιλογή από το να στραφεί στις δούλες του ή στις πόρνες.
Η ύπαρξη εκδιδόμενων γυναικών με πελατεία άλλες γυναίκες δεν είναι επιβεβαιωμένη. Ο Αριστοφάνης, ως πρόσωπο που λαμβάνει μέρος στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, αναφέρει τις «εταιρίστριες» στην περίφημη ιστορία του για τον Έρωτα, όπου όλοι οι άνθρωποι προήλθαν από τη διαίρεση πλασμάτων με δύο κεφάλια και οχτώ μέλη. Για εκείνον, οι γυναίκες που προέκυψαν από τα κομμάτια των πρωτόγονων γυναικών δεν έχουν μεγάλη επιθυμία για άνδρες: προτιμούν τις γυναίκες, και από εκεί προήλθαν οι «εταιρίστριες».
Ορισμένοι φιλόλογοι υποθέτουν πως αναφέρεται σε εκδιδόμενες γυναίκες που προσανατολίζονταν στη γυναικεία πελατεία με λεσβιακές προτιμήσεις. Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς αναφέρεται στην πρακτική αυτή στο έργο «Διάλογος για τις πόρνες», ωστόσο είναι πιθανόν απλά να πρόκειται για αναφορά στο απόσπασμα αυτό του Πλάτωνα.
Πόρνες
Οι εκδιδόμενες γυναίκες μπορούν να ταξινομηθούν σε διάφορες κατηγορίες. Τελευταίες στην κλίμακα κατατάσσονταν οι πόρνες, οι οποίες σύμφωνα και με την ετυμολογία της λέξης – προέρχεται από το ρήμα «πέρνημι» που σημαίνει «πουλώ» - ανήκαν στους «πορνοβοσκούς», δηλαδή σε προαγωγούς που λάμβαναν τμήμα των εσόδων τους. Οι τελευταίοι μπορούσαν να είναι πολίτες, για τους οποίους μπορούσαν να αποτελούν πηγή εσόδων όπως όλες οι άλλες.
Ένας ρήτορας του 4ου αιώνα αναφέρει δύο σαν τμήματα της περιουσίας του. Ο Θεόφραστος αναφέρει τον προαγωγό πλάι στον πανδοχέα και τον συλλέκτη φόρων σε έναν κατάλογο επαγγελμάτων που είχε συντάξει. Ένας τέτοιος ιδιοκτήτης μπορούσε επίσης να ανήκει στην τάξη των μετοίκων.
Κατά την κλασική εποχή, τα κορίτσια ήταν δούλες βαρβαρικής καταγωγής. Από την ελληνιστική εποχή και μετά εμφανίζονται και μικρά κορίτσια τα οποία εκτέθηκαν από τον πολίτη πατέρα τους, και οι οποίες θεωρούνταν δούλες μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Η περίπτωση αυτή μοιάζει συνηθισμένη, σε σημείο που ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, τον 2ο αιώνα μ.Χ., προειδοποιεί εκείνους που συχνάζουν σε πορνεία για τον κίνδυνο της αιμομιξίας: «πόσοι πατεράδες, έχοντας ξεχάσει τα παιδιά που εγκατέλειψαν, έχουν, εν αγνοία τους, συνάψει ερωτικές σχέσεις με το γιο τους που εκδίδεται ή με την κόρη τους που έγινε πόρνη...»
Αυτές οι γυναίκες εργάζονταν τις περισσότερες φορές σε οίκους ανοχής, σε συνοικίες που ήταν διαβόητες για τη φιλοξενία τέτοιων δραστηριοτήτων, όπως ο Πειραιάς (το λιμάνι της Αθήνας) ή ο Κεραμεικός. Οι τελευταίες υποδέχονταν ναυτικούς και φτωχούς πολίτες.
Στην κατηγορία αυτή άνηκαν και τα κορίτσια που εργάζονταν στους κρατικούς αθηναϊκούς οίκους ανοχής. Σύμφωνα με τον Αθήναιο, που με τη σειρά του επικαλείται τον κωμικό ποιητή Φιλήμονα και τον ιστορικό Νίκανδρο από την Κολοφώνα, ήταν ο νομοθέτης Σόλων αυτός που «ανυπόμονος να καλμάρει τις ορμές των νεαρών ανδρών, πήρε την πρωτοβουλία να ανοίξει οίκους ανοχής και να εγκαταστήσει εκεί νεαρές γυναίκες αγορασμένες». Έτσι, ένα από τα πρόσωπα στις «Αδελφές» ξεσπά:
«Εσύ, Σόλων, έφτιαξες ένα νόμο κοινής ωφέλειας, καθώς είσαι εσύ εκείνος που πρώτος, θα έλεγε κανείς, κατάλαβε την ανάγκη ύπαρξης ενός τέτοιου δημοκρατικού και αγαθοεργούς ιδρύματος, ας είναι μάρτυράς μου ο Ζευς! Είναι σημαντικό να το πω αυτό. Η πόλη μας έβριθε νεαρών αγοριών τα οποία η φύση εξανάγκαζε με σκληρότητα να παρασύρονται σε λάθος δρόμους. Για εκείνα αγόρασες και κατόπιν εγκατέστησες κορίτσια σε διάφορες συνοικίες, εξοπλισμένες και έτοιμες για τη δουλειά. Στέκονται γυμνές, από φόβο μήπως έσφαλλες, ρίξε μια ματιά στα πάντα. Ίσως δεν νιώθεις στην καλύτερή σου φόρμα, ίσως έχεις κάτι που σε στενοχωρεί. Αλλά η πόρτα τους παραμένει ανοιχτή. Τιμή, ένας οβολός, μπες μέσα! Δεν υπάρχει ίχνος σεμνοτυφίας ή ανοησίας, ούτε τραβιέται μακρυά σου. Αντίθετα, θα πάρεις για τα χρήματά σου ό,τι θες και όπως το θες. Βγαίνεις. Πες της να πάει να πνιγεί, είναι ένα τίποτα για σένα».
Όπως υπογραμμίζει το πρόσωπο αυτό, οι οίκοι ανοχής του Σόλωνα παρείχαν σεξουαλική απόλαυση προσιτή σε όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Μάλιστα ο Σόλων κατασκεύασε χάρις στους φόρους που επέβαλε στα σπίτια αυτά ένα ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη Πάνδημο, στην κυριολεξία στην Αφροδίτη όλου του λαού. Ακόμη κι αν η αλήθεια της παραπάνω αφήγησης είναι υπό αμφισβήτηση, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι Αθηναίοι θεωρούσαν την πορνεία συστατικό της δημοκρατίας.
Μιλώντας για τιμές, υπάρχουν διάφορες αναφορές στην τιμή του ενός οβολού για τις οικονομικότερες κοπέλες, που ικανοποιούσαν τουλάχιστον τις βασικές ανάγκες. Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς αν πρόκειται για αληθινή τιμή ή απλά για μια ρήση που αντικατοπτρίζει μια «τιμή ευκαιρίας».
Ανεξάρτητες πόρνες
Ένα σκαλί υψηλότερα βρίσκονταν οι πόρνες που κάποτε ήταν δούλες και πλέον είχαν κερδίσει την ελευθερία τους. Η θέση τους ήταν κοντά σε εκείνη της εταίρας ή της παλλακίδας. Εκτός από την ευκαιρία να παρουσιάζονται ενώπιον των πιθανών πελατών τους, είχαν και πρόσβαση στο δημόσιο βίο. Έχουν βρεθεί σανδάλια των οποίων οι σόλες ήταν έτσι κατασκευασμένες ώστε να αφήνουν στο έδαφος το αποτύπωμα «ΑΚΟΛΟΥΘΙ», που σημαίνει «ακολούθησέ με». Χρησιμοποιούσαν επίσης μακιγιάζ, κάθε άλλο παρά διακριτικό. Ο Εύβουλος, ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, τις περιγελά:
«...σοβαντισμένες με στρώματα λευκού μολύβδου, ... μάγουλα βαμμένα με χυμό από μούρα. Κι αν βγείτε κάποια μέρα του καλοκαιριού, δύο αυλάκια από μελάνι τρέχουν από τα μάτια σας, και ο ιδρώτας που κυλά από τα μάγουλά σας πάνω στο λαιμό αφήνει χρωματιστό αυλάκι, ενώ οι τρίχες που πετούν γύρω από τα πρόσωπά σας μοιάζουν γκρίζες, τόσο γεμάτες από λευκό μόλυβδο».
Η προέλευση αυτών των γυναικών ποικίλλει: γυναίκες μέτοικοι που δεν έβρισκαν άλλο επάγγελμα στη νέα τους πατρίδα, φτωχές χήρες, παλαιές πόρνες που εξαγόρασαν την ελευθερία τους, συχνά με πίστωση. Στην Αθήνα ήταν υποχρεωμένες να καταγράφονται σε μητρώα και να καταβάλλουν φόρους. Ορισμένες μάλιστα κατάφεραν να φτιάξουν περιουσία από το επάγγελμά τους. Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. στην Κόπτο της ρωμαϊκής Αιγύπτου, τα διόδια για τις πόρνες ανέρχονταν στις 108 δραχμές, ενώ οι υπόλοιπες γυναίκες κατέβαλλαν μόλις 20.
Το ποσό με το οποίο χρέωναν τις υπηρεσίες τους είναι δύσκολο να εκτιμηθεί: Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Θεόπομπος αναφέρει ότι οι πόρνες δεύτερης κατηγορίας ζητούσαν ένα στατήρα (τέσσερις δραχμές), ενώ τον 1ο αιώνα π.Χ. ο επικούρειος φιλόσοφος Φιλόδημος από τα Γάδαρα αναφέρει ένα σύστημα συνδρομών σύμφωνα με το οποίο καταβάλλονταν πέντε δραχμές για δώδεκα επισκέψεις. Τον 2ο αιώνα π.Χ., στο έργο του «Διάλογος για τις πόρνες», ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς βάζει την πόρνη Αμπέλιδα να θεωρεί την τιμή των πέντε δραχμών ανά επίσκεψη μέτρια τιμή.
Στο ίδιο κείμενο, μια νεαρή παρθένα μπορεί να ζητήσει μία μνα, δηλαδή εκατό δραχμές, ακόμη και δύο μνες, αν ο πελάτης ήταν ορεξάτος. Μια νέα και όμορφη κοπέλα μπορούσε να πετύχει καλύτερη τιμή από μία συνάδελφό της μεγαλύτερης ηλικίας, αν και η εικονογραφία από τα κεραμικά αγγεία καταδεικνύει την ύπαρξη ειδικής αγοράς για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Επίσης ρόλο έπαιζε το αν ο πελάτης απαιτούσε αποκλειστικότητα. Υπήρχαν επίσης ομαδικές συμφωνίες: μια παρέα φίλων μπορούσε να αγοράσει την αποκλειστικότητα, με τον καθένα τους να δικαιούται προκαθορισμένο χρόνο.
Αναμφίβολα μπορεί κανείς να κατατάξει στην κατηγορία αυτή τις μουσικούς και τις χορεύτριες που προσέφεραν ψυχαγωγία στα συμπόσια των ανδρών. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ανάμεσα στις αρμοδιότητες δέκα αξιωματούχων, των αστυνόμων (πέντε εντός των τειχών και πέντε στον Πειραιά), την εποπτεία των κοριτσιών που έπαιζαν τον αυλό ή τη λύρα ή την κιθάρα ώστε να μην χρεώνουν ποσά άνω των δύο δραχμών τη βραδιά. Οι σεξουαλικές υπηρεσίες μπορούσαν να αποτελούν μέρος της συμφωνίας, παρά τον έλεγχο των αστυνόμων, με τις τιμές ολοένα και να ανεβαίνουν ανάλογα με την περίοδο.
Εταίρες
Οι εταίρες βρίσκονταν στην κορυφή της ιδιόμορφης αυτής ιεραρχίας. Δεν περιορίζονται στο να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες, με την ίδια τη λέξη «εταίρα» να σημαίνει «σύντροφος». Στις περισσότερες περιπτώσεις διέθεταν ευρεία μόρφωση και μπορούσαν να λάβουν μέρος σε συζητήσεις καλλιεργημένων ανθρώπων, για παράδειγμα στα συμπόσια. Αποτελούν τις μοναδικές γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, με εξαίρεση τις Σπαρτιάτισσες, που απολάμβαναν την ανεξαρτησία τους και μπορούσαν να διαθέτουν προσωπική περιουσία.
Ένα τέτοιο είδος παλλακίδας δεν πληρωνόταν με τη βραδιά, αλλά λάμβανε δώρα από τους «εταίρους» και τους «φίλους» της ώστε να ζει μια άνετη ζωή. Αξιοσημείωτη είναι η ομοιότητά τους με τις γκέισες στην ιαπωνική παράδοση.
Στην πλειοψηφία τους οι εταίρες άνηκαν στην τάξη των μετοίκων, με διάσημα παραδείγματα τη Νέαιρα, η οποία καταγόταν από την Κόρινθο και τη Φρύνη από τη Βοιωτία. Ωστόσο η επιφανέστερη γυναίκα του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν η Ασπασία, η εταίρα που σύμφωνα με την παράδοση αποτέλεσε τη σύντροφο του Περικλή.
Στον κύκλο της άνηκαν διάσημοι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Σωκράτης και οι μαθητές του, αλλά και ο γλύπτης Φειδίας. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, «δέσποζε ανάμεσα στους επιφανέστερους των πολιτικών και ενέπνεε στους φιλοσόφους μια επιρροή που δεν ήταν ούτε ισχνή ούτε αμελητέα».
Στις μέρες μας επιβιώνουν τα ονόματα ορισμένων γυναικών που έζησαν ως εταίρες. Στην κλασική εποχή συναντούμε τη Θεοδότα, σύντροφο του Αλκιβιάδη, με την οποία ο Σωκράτης συζητά στα «Απομνημονεύματα». Επίσης τη Νέαιρα, εταίρα που αποτελεί το κυρίως θέμα ενός ρητορικού λόγου του Ψευδο-Δημοσθένη. Από την πλευρά της η Φρύνη αποτέλεσε το μοντέλο για την Αφροδίτη της Κνίδου, αριστουργηματικό έργο του μεγάλου Πραξιτέλη, του οποίου υπήρξε ερωμένη, καθώς επίσης και του Υπερείδη, ο οποίος την υπερασπίστηκε σε μια δίκη.
Η Λεόντιον ήταν σύντροφος του Επίκουρου και φιλόσοφος η ίδια. Κατά την ελληνιστική περίοδο μαθαίνουμε για την Πυθονίκη, σύντροφο του Άρπαλου, του θησαυροφύλακα του Αλεξάνδρου του Μέγα ή ακόμη για τη Θαΐδα, ερωμένη του ίδιου του Αλεξάνδρου και κατόπιν του Πτολεμαίου του Σωτήρος. Επίσης γνωστή εταίρα ήταν και η Λάμια κόρη αθηναίου πολίτη και ερωμένη του Δημητρίου του Πολιορκητή.
Ορισμένες από τις εταίρες αυτές είχαν μεγάλη περιουσία. Ο Ξενοφών περιγράφει τη Θεοδότα περιτριγυρισμένη από δούλους, πλουσιοπάροχα ντυμένη και κάτοικο ενός υπερπολυτελούς σπιτιού. Άλλες ξεχώριζαν εξαιτίας των αψυχολόγητων χρηματικών ποσών που ξόδευαν: η Ροδόπις, Αιγυπτία που απελευθέρωσε ο αδερφός της ποιήτριας Σαπφούς, έμεινε στην ιστορία επειδή ζήτησε την ανέγερση μιας πυραμίδας. Ο Ηρόδοτος αμφιβάλλει για την αλήθεια αυτής της αφήγησης, ωστόσο αναφέρεται σε μια πολυτελή επιγραφή που η ίδια αφιέρωσε στους Δελφούς.
Τα χρηματικά ποσά που πληρώνονταν οι εταίρες δεν ήταν σταθερά για όλες, ωστόσο είναι σίγουρο πως ήταν υψηλότερα από εκείνα που εισέπρατταν οι συνηθισμένες πόρνες. Στη Νέα Κωμωδία, κυμαίνονται από τις 20 έως τις 60 μνες για έναν ακαθόριστο αριθμό ημερών. Ο Μένανδρος αναφέρει μια εταίρα που κέρδιζε τρεις μνες την ημέρα, όσο δηλαδή δέκα πόρνες μαζί.
Αν πιστέψει κανείς τον Αύλο Γέλλιο, οι παλλακίδες της κλασικής εποχής ζητούσαν μέχρι και 10.000 δραχμές τη βραδιά. Καμιά φορά είναι δύσκολο να γίνει διάκριση ανάμεσα στις εταίρες και τις απλές πόρνες: και στις δύο περιπτώσεις η γυναίκα μπορούσε να είναι ελεύθερη ή δούλη, ανεξάρτητη ή υπό την «προστασία» κάποιου προαγωγού.
Οι αρχαίοι συγγραφείς σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούν αδιακρίτως και τους δύο όρους. Κατ' επέκταση ορισμένοι μελετητές αμφιβάλλουν αναφορικά με τη διάκριση ανάμεσά τους, ή ακόμη και για το αν η λέξη εταίρα δεν ήταν παρά ένας ευφημισμός.
(Συνεχίζεται)
8
Γενικά για τις ιερόδουλες & τον αγοραίο έρωτα / Ιερή Πορνεία
« στις: Φεβρουαρίου 25, 2012, 03:08:26 μμ »
Ιερή πορνεία
Από τη Βικιπαίδεια
Ως ιερή ή θρησκευτική πορνεία εννοείται η πρακτική της σεξουαλικής επικοινωνίας για θρησκευτικό σκοπό. Η γυναίκα που εμπλέκεται σε μια τέτοια πρακτική ονομάζεται ιερόδουλος, αν και η σύγχρονη απόδοση του όρου στα κοινωνικά της συμφραζόμενα είναι δυνατόν να προκαλεί σύγχυση ως προς την ακριβή έννοια του όρου.
Η ιερή πορνεία θεωρείται από αρκετούς ερευνητές ως ένας από τους κύριους παράγοντες που διαμόρφωσαν ή βοήθησαν στη διαμόρφωση της συνάθροισης μεγάλων κοινοτήτων και την μετουσίωσή τους σε πόλεις-κράτη. Τούτος ο κοινωνικός ρόλος της πορνείας απεικονίζεται πιθανώς καλύτερα στο έπος του Γκιλγκαμές, που γράφτηκε μεταξύ του 1800 και 1600 Π.Κ.Ε. Αναφέρεται επίσης στον "απωλεσθέντα παράδεισο", ως πρωταρχική κατάσταση του ανθρώπου που ήταν ικανός να επικοινωνεί με τα άγρια ζώα και να επικοινωνεί ειρηνικά με το ευρύτερο περιβάλλον του.
Ιερές Πόρνες
Ένα «απίθανο ποσοστό του πληθυσμού από τη Μεσοποταμία και τη Συρία-Καναάν πρέπει να ήταν είτε κοσμικές είτε θρησκευτικές πόρνες κάποιου είδους», έγραψε η Beatrice Brooks το 1941. Συνήγαγε τα συμπεράσματα της από τα κείμενα των αρσενικών κυρίως μελετητών της εποχής, που δέχτηκαν ασυζητητί την έννοια «ιερές πόρνες ή πόρνες των ναών». Ιέρειες των ναών, συγκέντρωναν τα αναγκαία για τη συντήρηση του ναού, συμμετέχοντας τακτικά σε σεξουαλικές επαφές με αντάλλαγμα κάποιου είδους πληρωμή στους ναούς τους. Οι γυναίκες ακόλουθοι της Ινάννα-Ιστάρ της μεσοποτάμιας θεάς της σεξουαλικότητας και της αγάπης, ήταν οι κυρίως ύποπτοι τέτοιας συμπεριφοράς. Μέχρι πρόσφατα οι περισσότεροι μελετητές θεωρούσαν –ορισμένοι τη θεωρούν ακόμα- δεδομένη.
Στο δέκατο ένατο αιώνα, οι λόγιοι μελετητές της Μεσοποταμίας θεωρούσαν ότι επρόκειτο περί πολιτισμού «αφέλειας και πρωτόγονης σεξουαλικής ελευθερίας». Αργότερα, ακαδημαϊκοί της νέας τότε σχολής της ανθρωπολογίας, όπως ο Τζέιμς Φρέιζερ (James Frazer), ο συγγραφέας του Χρυσού Κλώνου, παρουσίασαν τις «οργιαστικές ιεροτελεστίες των λατρειών γονιμότητας. Το αποτέλεσμα ήταν ο μύθος της λατρείας της γονιμότητα που έγινε αποδεκτός από τους μελετητές. Βέβαια σε τούτη την άποψη της ιερής πορνείας βοήθησαν αρκετές από τις αρχαίες πηγές, όπως η εβραϊκή Βίβλος, έλληνες συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος, ο Στράβων, ο Λουκιανός και οι πρώιμοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, οι οποίοι επηρέασαν τα μέγιστα ύστερους συγγραφείς.
Είναι πολλοί οι μύθοι που αναφέρονται στην ιερή πορνεία κατά την αρχαιότητα και κάποιοι από αυτούς στηρίζουν την υπόθεση της κοινωνικοποίησης μέσω του μύθου της γονιμότητας.
Σύμφωνα με τον ασσυροβαβυλωνιακό μύθο, ο άγριος άνθρωπος Ενκίντου ζούσε στη στέππα, έξω από την πόλη Ουρούκ του Γκιλγκαμές. Εκεί ζούσε αρμονικά με τα ζώα και κατέστρεφε τις παγίδες των κυνηγών. Οι εξαγριωμένοι κυνηγοί συγκεντρώθηκαν ενώπιον του Γκιλγκαμές, για να σχεδιάσουν την αιχμαλωσία του Ενκίντου. Αντί άλλων ο Γκιλγκαμές τους υπέδειξε να στείλουν μια κασιντού ή χαριμτού, ιερή πόρνη δηλαδή, να τον σαγηνεύσει. Μία ιερή πόρνη συμφωνεί να το πράξει και όταν εμφανίζεται ο Ενκίντου, εκείνη ξαπλώνει αποκαλύπτοντας το γυμνό κορμί της. Ο Ενκίντου κάνει έρωτα μαζί της για τις επόμενες έξι ημέρες και επτά νύκτες.
Μετά από αυτή την εμπειρία ανακαλύπτει ότι δεν μπορεί να επικοινωνήσει πλέον με τα άγρια ζώα, που φεύγουν μακριά του, αλλά έχει κερδίσει σε σοφία και κατανόηση. Βρίσκει την χαριμτού και ζητά συμβουλή για τι πρέπει να κάνει. Εκείνη τον συμβουλεύει να πάει στην πόλη, προκειμένου να τον συστήσει στον Γκιλγκαμές. Όμως, πρέπει πρώτα να μάθει να συμπεριφέρεται στην αυλή του βασιλιά κι εκείνη προσφέρεται να τον διδάξει τους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να ενταχθεί και να λειτουργήσει σε έναν διαφορετικό, αστικό τρόπο ζωής.
Με τη σειρά του ο Ηρόδοτος επιβεβαιώνοντας με τον δικό του αρνητικό τρόπο τούτη την πρακτική, αναφέρει : "[…]ήταν οι Αιγύπτιοι εκείνοι που θεώρησαν προσβολή ενάντια στην ευσέβεια τη σεξουαλική επαφή με τις γυναίκες στους ναούς, ή την είσοδο στον ναό μετά από σεξουαλική επαφή, χωρίς τον αναγκαίο καθαρμό. Δύσκολα σε οποιοδήποτε έθνος, εκτός από τους Αιγύπτιους και Έλληνες μπορεί να συναντήσει κανείς τέτοιον ενδοιασμό, καθώς όλοι σχεδόν θεωρούν από αυτή την άποψη ότι οι ανδρες και οι γυναίκες δεν είναι διαφορετικοί από τα ζώα, τα οποία είτε κτήνη είναι είτε πτηνά, διαρκώς ζευγαρώνουν στους ναούς και τους ιερούς τόπους[…]» .
Όσον αφορά στους Βαβυλώνιους, ο Ηρόδοτος αναφέρει ένα «εντελώς επαίσχυντο» έθιμο σύμφωνα με το οποίο κάθε γυναίκα «μιά φορά στη ζωή της» είχε επαφή κοντά στο ναό της Αφροδίτης (Ιστάρ) με τον πρώτο ξένο που έριχνε «ασημένιο νόμισμα» στο περίζωμά της . Ομοίως, ο Λουκιανός περιέγραψε την τιμωρία των γυναικών που αρνούνταν να ξυρίσουν τα κεφάλια τους εις ένδειξη πένθους για τον Άδωνι: «έστω και για μία ημέρα αυτές [έπρεπε] να πουλήσουν την ομορφιά τους … [σε μια] αγορά … ανοικτή για τους ξένους μόνο και η πληρωμή [ γινόταν ] προσφορά στην Αφροδίτη [ Αστάρτη ]». Οι χριστιανοί συγγραφείς επίσης κατηγορούσαν τους εθνικούς ότι επέτρεπαν τα όργια προν τιμήν της Αφροδίτης, τον τελετουργικό προγαμιαίο έρωτα, και την λατρευτική πορνεία.
Η ιερή πορνεία ασκείτο ευρέως στην αρχαία Ελλάδα, ιδιαίτερα στους ναούς της Αφροδίτης, στην Κύπρο, τον τόπο που γεννήθηκε και την Κόρινθο. Στην Κόρινθο μάλιστα ήταν γνωστή ως «Αφροδίτη η εταίρα». Ο Στράβων τον 1ο Π.Κ.Ε. αιώνα αναφέρει ότι χίλιες ιερές πόρνες εργάζονταν στον ναό της εκεί, ενώ τον ίδιο αριθμό αναφέρει και για το όρος Έρυξ στη Σικελία. Αλλά στις ύστερες περιόδους του ελληνικού κόσμου οι υπερήφανες ιέρειες της αγάπης φαίνεται ότι αντικαθιστούνταν στις περισσότερες περιπτώσεις από σκλάβες.
Στην Κύπρο οι φιλολογικές μαρτυρίες υποδεικνύουν ότι πριν από το γάμο όλες οι γυναίκες υποχρεώνονταν στο παρελθόν από το έθιμο να εκδίδονται σε ξένους στο άδυτο της θεάς. Παρόμοια έθιμα επικρατούσαν σε πολλά μέρη της δυτικής Ασίας. Όποιο και αν ήταν το κίνητρο, η πρακτική δεν θεωρείτο σαφώς οργιαστική εκδήλωση της σφοδρής επιθυμίας, αλλά σοβαρό θρησκευτικό καθήκον που εκτελείτο στην υπηρεσία εκείνης της μεγάλης θεάς της δυτικής Ασίας της οποίας όνομα το ποίκιλε, ενώ ο τύπος της παρέμεινε σταθερός, από τόπο σε τόπο. Στην Πάφο σύμφωνα με τον μύθο η συνήθεια της θρησκευτικής πορνείας λέγεται πως καθιερώθηκε από το βασιλιά Κινύρα, και ότι την άσκησαν οι κόρες του, οι αδελφές του Άδωνι, οι οποίες, έχοντας υποστεί την οργή της Αφροδίτης, ζευγάρωσαν με ξένους στον ναό της και τελείωσαν τις μέρες τους στην Αίγυπτο.
Στη Ρώμη, μια ορισμένη κατηγορία γυναικών, οι lupae ή λύκαινες, προσήλκυαν τους πελάτες τους πελάτες με κραυγές λύκαινας, του κατ' εξοχήν συμβόλου της Ρώμης. Υπογραμμίζοντας τη σύνδεση μεταξύ της σεξουαλικής έκστασης και του θανάτου, μια άλλη κατηγορία γυναικών, οι busturariae, λειτουργούσαν στα νεκροταφεία, παρέχοντας έρωτα στις ταφικές πλάκες ή θρήνο (μοιρολόι) στις νεκρώσιμες ακολουθίες.
Σε μια επιγραφή από την Ανατολία από το 200 Κ.Ε. μια γυναίκα ονόματι Αυρηλία αναγγέλει υπερήφανα ότι είχε υπηρετήσει στο ναό συμμετέχοντας στο σεξουαλικό έθιμο, όπως και η μητέρα της και όλες οι θηλυκές της πρόγονοι. Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο τμήμα της τελετουργικής δραστηριότητας στην αρχαία ανατολική Μεσόγειο εστιαζόταν στην προώθηση της γονιμότητας του εδάφους. Στην πρώιμη Μεσοποταμία, παραδείγματος χάριν, ο «ιερός γάμος», με την εστίασή του στη γονιμότητα του, θα μπορούσε ενδεχομένως να περιελάμβανε την έννοια «ιερή πόρνη». Σύμφωνα με έναν μελετητή, «η λατρευτική πορνεία» είναι μια πρακτική που περιλαμβάνει θηλυκούς και κατά περιόδους αρσενικούς ακόλουθους των θεοτήτων γονιμότητας, οι οποίοι αφιέρωναν πιθανώς τις αποδοχές τους στη θεότητά τους». Η ιεροτελεστία του «ιερού γάμου» ήταν ένα από «τα κίνητρα της πρακτικής, ιδιαίτερα στη Μεσοποταμία», όπου ο βασιλιάς είχε σεξουαλική επαφή με «μια πόρνη του ναού» .
Η υπόθεση ότι η «ιερή πορνεία» όχι μόνο είχε εμφανιστεί, αλλά συνέβαινε στα πλαίσια των λατρειών γονιμότητας, προέκυψε από τη σκόπιμη διασύνδεση στην εβραϊκή βίβλο της κεντεσά (qedeshah), «ιερή ή καθαγιασμένη γυναίκα», με την ζονά (zonah), την «πόρνη». Προφανώς, οι περισσότεροι μελετητές δεν διέκριναν μεταξύ του τελετουργικού έρωτα και του επ' αμοιβή έρωτα. Όμως, ο τελετουργικός έρωτας δεν θα καθιερωνόταν ως πορνεία, ακόμα κι αν η πράξη παρήγαγε προσφορές για έναν ναό, αλλά μάλλον θα θεωρείτο πράξη λατρείας.
Στην εβραϊκή Βίβλο, η λέξη που μεταφράζεται ως «ιερή ή λατρευτική πόρνη» είναι η qedeshah/qedeshot (θηλυκό ενικός / πληθυντικός) και qadesh/qedeshim (αρσενικό ενικός /πληθυντικός). Αυτοί οι τέσσερις τίτλοι δεν εμφανίζονται πολύ συχνά στην εβραϊκή Βίβλο, καθώς τα παραδείγματα είναι λιγοστά. Η ρίζα qdsh σημαίνει «διαχωρίζω», «καθαγιάζω» . Ως επί το πλείστον, οι όροι εμφανίζονται στο Δευτερονόμιο και στο Βασιλειών Β, βιβλίο ιδιαίτερα εθνικιστικό, πολεμικό και επικριτικό της Καναανιτικής θρησκείας. Η υπόθεση ότι η "ιερή πορνεία" όχι μόνο είχε εμφανιστεί, αλλά είχε συμβεί στα πλαίσια των λατρειών γονιμότητας, προέκυψε από την εσκεμμένη διασύνδεση της έννοιας της «qedeshah», της «ιερής/καθαγιασμένης» γυναίκας με την zonah, την «πόρνη» .
Είναι φανερό από τα παραπάνω ότι υπήρχε μια σημαντική κατηγορία θρησκευτικών λειτουργών που αποκαλείτο qedeshah στην Καναάν. Διαφορετικά δεν υπήρχε λόγος να απαξιώνει η Βίβλος στα συγκεκριμένα βιβλία της τέτοιες γυναίκες. Η λειτουργία τους στη Καναανιτή θρησκεία δεν είναι γνωστή, αλλά ήταν «γυναίκες», πιθανώς ιέρειες. Όταν άρχισαν να ερμηνεύονται τα αρχεία της Ουγκαρίτ της Συρίας, γρήγορα έγινε εμφανές ότι η ουγκαριτική θρησκεία ήταν παρόμοια με την καναανιτική θρησκεία που δυσφημίστηκε στην εβραϊκή Βίβλο. Ανακαλύφθηκαν χιλιάδες πήλινες πινακίδες χρονολογημένες στην πρώιμη Εποχή του Χαλκού, (1300-1200 Π.Κ.Ε.), που περιείχαν, ανάμεσα σε άλλα, καταλόγους θεοτήτων, προσφορών και θρησκευτικών λειτουργών.
Για μια ορισμένη περίοδο, ο «ιερός γάμος» ήταν ένα σημαντικό τελετουργικό γονιμότητας στη Μεσοποταμία. Ως αποτέλεσμα της συμμετοχής του ο βασιλιάς γινόταν σύζυγος της Ινάννα, και μοιραζόταν τις «ανεκτίμητες δνάμεις της γονιμότητάς της» και της θεϊκότητας του Ντουμούζι.
Δυστυχώς, κανένα κείμενο δεν μας λέει τι συνέβαινε στην τελετουργική κρεβατοκάμαρα του ναού, ούτε καν εάν οι συμμετέχοντες ήταν ανθρώπινα όντα ή αγάλματα. Στο διαθέσιμο υλικό που αφορά στον «ιερό γάμο», η θηλυκή συμμετέχουσα απoκαλείται πάντα Ινάννα και η ανθρώπινη ταυτότητά της είναι συγκεχυμένη. Σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ο βασιλιάς μάλλον ενσωμάτωνε τον θεό Ντουμούζι.
Κοινωνική προσαρμογή του μύθου
Από κοινωνιολογικής άποψης η ιερή πορνεία, εκτός από τον συγκεκριμένο ρόλο της στη διαδικασία του εξαστισμού φαίνεται πως υπήρξε και τεχνική ενθάρρυνσης της γονιμότητας, ως μέσο επιβίωσης της κοινότητας.
Το σεξ ήταν συνήθης ιεροπραξία στις πρωτόγονες κοινωνίες και έδενε τους ανθρώπους με τα ιερά δεσμά συνύπαρξης. Το γεγονός όχι μόνο διασφάλιζε τη συνέχεια της κοινότητας, αλλά εξασφάλιζε σε ένα βαθμό την τήρηση των εξωγαμικών εθιμικών κανόνων. Στις σύγχρονες κοινωνίες η ίδια πράξη εκλαμβάνεται ως ιερή κοινωνία και περιβάλλεται τον μανδύα της θρησκευτικότητας. Κοινότητες στην Γερμανία, το Θιβέτ, την Πολυνησία και τη Νότια Αμερική αλλάζουν τους κανόνες της πρόσβασης στον ερωτικό τομέα, έτσι ώστε να περιλαμβάνονται όλα τα ώριμα μέλη της κοινότητας σε μια ποικιλία ιεροπραξιών. Στο Μάντρι Γκρας, ένας συνδυασμός ψυχογενών ουσιών χρησιμοποιείτο για τη δημιουργία της ιερής ατμόσφαιρας. Σεξουαλική ελευθερία, οινοπνευματώδη, χορός και μουσική συντίθονταν για να δημιουργήσουν μια αίσθηση συντροφικότητας σε μια ιεροπραξία.
Στην Νέα Γουϊνέα οι νέοι άνδρες μυούνταν στην ενηλικίωσή τους με ένα σύνθετο τελετουργικό που περιελάμβανε την πρώτη σεξουαλική εμπειρία και τον καννιβαλισμό. Προφανώς, η θέση ότι η πορνεία είναι το αρχαιότερο επάγγελμα και συνεπώς δεν μπορεί να καταπιεστεί στα συμφραζόμενα της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας και βασίζεται σε μια επιπόλαιη και επιφανειακή κατανόηση της διαχρονικής χρήσης του σεξ για την επίτευξη του ιερού. Σαφώς η ιερογαμία συνιστά αρχετυπική έκφραση σε όλες σχεδόν τις θρησκείες του κόσμου και ως τέτοια δεν είναι δυνατόν να καταπιεστεί, όχι όμως ως επάγγελμα, γεγονός που συνιστά παρηκμασμένη έκφραση μιας θρησκευτικής πρακτικής.
Φαίνεται πως στις αρχαίες κοινωνίες που περιγράφουν διάφοροι συγγραφείς η γυναικαία σεξουαλικότητα χρησιμοποιείτο για θρησκευτικούς σκοπούς. Η γυναίκα στην προκειμένη περίπτωση μέσω της συγκεκριμένης λειτουργίας ήταν αντικείμενο σεβασμού, κομμάτι της ενοποίησης με την ιδέα του ιερού, έτσι όπως το ιερό γινόταν αντιληπτό στη συγκεκριμένη εποχή. Η παθολογία του συγκεκριμένου φαινομένου στη σύγχρονη εποχή αντιλαμβάνεται τη γυναικεία σεξουαλικότητα στα συμφραζόμενα της σύγχρονης καπιταλιστικής αντίληψης ως εμπορεύσιμο προϊόν για την άντληση κέρδους. Οι παραδοσιακές αντιλήψεις του σεξ όμως στις πρωτόγονες κοινωνίες όλου του κόσμου ήταν απλά ένας δρόμος για την ένωση με τους θεούς.
Στον ταντρικό Ινδουϊσμό, για παράδειγμα ο ταντριστής οφείλει να λατρέψει τη θεά της ευδαιμονίας καθημερινά. Με αυτή την ενέργεια θεωρείται ότι το αρσενικό ενώνεται με το ιερό μέσω του θηλυκού στοιχείου. Το θηλυκό παίρνει τα δώρα, παρέχει τις σεξουαλικές υπηρεσίες και δεν είναι, δεν μπορεί να θεωρηθεί μέρος ενός κοινωνικού ζεύγους. Δεν δηλαδή μια πόρνη που πωλεί τις ανώνυμες σεξουαλικές υπηρεσίες της ως προϊόντα αγοράς.
Υπάρχει όμως και η σκιά της πολιτικής οικονομίας πίσω από τη θρησκευτική χρήση της γυναικείας σεξουαλικότητας. Στις αγροτικές κοινωνίες με πατρογραμμική κληρονομικότητα τα θήλεα που περίσσευαν, δίνονταν ή πωλούνταν στον ναό. Στις σύγχρονες υπερπληθυσμικές κοινωνίες νέες γυναίκες και νέοι άνδρες συχνά εκδίδονται ως προϊόν της αγοράς. Το νόημα μιας τέτοιας πορνείας είτε για τις αρχαίες είτε για της σύγχρονες κοινωνίες είναι εντελώς διαφορετικό σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό και απλά θεμελιώνει ό,τι σήμερα αποκαλείται πορνογραφία.
Σε ό,τι αφορά στην αρχαιότητα, σύμφωνα με τα λόγια ενός σύγχρονου ερευνητή: «Είναι τραγικό το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή έρευνα έπασχε από μελετητές ανίκανους να φανταστούν οποιονδήποτε λατρευτικό ρόλο για τις γυναίκες στην αρχαιότητα που δεν περιελάμβανε τη σεξουαλική επαφή». Ωστόσο, οι σύγχρονοι ερευνητές φαίνεται σιγά-σιγά και με τη βοήθεια νέων στοιχείων να βάζουν τα πράγματα στη θέση τους. Ακόμα κι αν οι αρχαίες ιέρειες συμμετείχαν στον τελετουργικό έρωτα, ακόμα κι αν λάμβαναν προσφορές για τους ναούς τους, δεν ήταν πόρνες αλλά θρησκευτικοί λειτουργοί που λάτρευαν τη θεότητά τους.
Από τη Βικιπαίδεια
Ως ιερή ή θρησκευτική πορνεία εννοείται η πρακτική της σεξουαλικής επικοινωνίας για θρησκευτικό σκοπό. Η γυναίκα που εμπλέκεται σε μια τέτοια πρακτική ονομάζεται ιερόδουλος, αν και η σύγχρονη απόδοση του όρου στα κοινωνικά της συμφραζόμενα είναι δυνατόν να προκαλεί σύγχυση ως προς την ακριβή έννοια του όρου.
Η ιερή πορνεία θεωρείται από αρκετούς ερευνητές ως ένας από τους κύριους παράγοντες που διαμόρφωσαν ή βοήθησαν στη διαμόρφωση της συνάθροισης μεγάλων κοινοτήτων και την μετουσίωσή τους σε πόλεις-κράτη. Τούτος ο κοινωνικός ρόλος της πορνείας απεικονίζεται πιθανώς καλύτερα στο έπος του Γκιλγκαμές, που γράφτηκε μεταξύ του 1800 και 1600 Π.Κ.Ε. Αναφέρεται επίσης στον "απωλεσθέντα παράδεισο", ως πρωταρχική κατάσταση του ανθρώπου που ήταν ικανός να επικοινωνεί με τα άγρια ζώα και να επικοινωνεί ειρηνικά με το ευρύτερο περιβάλλον του.
Ιερές Πόρνες
Ένα «απίθανο ποσοστό του πληθυσμού από τη Μεσοποταμία και τη Συρία-Καναάν πρέπει να ήταν είτε κοσμικές είτε θρησκευτικές πόρνες κάποιου είδους», έγραψε η Beatrice Brooks το 1941. Συνήγαγε τα συμπεράσματα της από τα κείμενα των αρσενικών κυρίως μελετητών της εποχής, που δέχτηκαν ασυζητητί την έννοια «ιερές πόρνες ή πόρνες των ναών». Ιέρειες των ναών, συγκέντρωναν τα αναγκαία για τη συντήρηση του ναού, συμμετέχοντας τακτικά σε σεξουαλικές επαφές με αντάλλαγμα κάποιου είδους πληρωμή στους ναούς τους. Οι γυναίκες ακόλουθοι της Ινάννα-Ιστάρ της μεσοποτάμιας θεάς της σεξουαλικότητας και της αγάπης, ήταν οι κυρίως ύποπτοι τέτοιας συμπεριφοράς. Μέχρι πρόσφατα οι περισσότεροι μελετητές θεωρούσαν –ορισμένοι τη θεωρούν ακόμα- δεδομένη.
Στο δέκατο ένατο αιώνα, οι λόγιοι μελετητές της Μεσοποταμίας θεωρούσαν ότι επρόκειτο περί πολιτισμού «αφέλειας και πρωτόγονης σεξουαλικής ελευθερίας». Αργότερα, ακαδημαϊκοί της νέας τότε σχολής της ανθρωπολογίας, όπως ο Τζέιμς Φρέιζερ (James Frazer), ο συγγραφέας του Χρυσού Κλώνου, παρουσίασαν τις «οργιαστικές ιεροτελεστίες των λατρειών γονιμότητας. Το αποτέλεσμα ήταν ο μύθος της λατρείας της γονιμότητα που έγινε αποδεκτός από τους μελετητές. Βέβαια σε τούτη την άποψη της ιερής πορνείας βοήθησαν αρκετές από τις αρχαίες πηγές, όπως η εβραϊκή Βίβλος, έλληνες συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος, ο Στράβων, ο Λουκιανός και οι πρώιμοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, οι οποίοι επηρέασαν τα μέγιστα ύστερους συγγραφείς.
Είναι πολλοί οι μύθοι που αναφέρονται στην ιερή πορνεία κατά την αρχαιότητα και κάποιοι από αυτούς στηρίζουν την υπόθεση της κοινωνικοποίησης μέσω του μύθου της γονιμότητας.
Σύμφωνα με τον ασσυροβαβυλωνιακό μύθο, ο άγριος άνθρωπος Ενκίντου ζούσε στη στέππα, έξω από την πόλη Ουρούκ του Γκιλγκαμές. Εκεί ζούσε αρμονικά με τα ζώα και κατέστρεφε τις παγίδες των κυνηγών. Οι εξαγριωμένοι κυνηγοί συγκεντρώθηκαν ενώπιον του Γκιλγκαμές, για να σχεδιάσουν την αιχμαλωσία του Ενκίντου. Αντί άλλων ο Γκιλγκαμές τους υπέδειξε να στείλουν μια κασιντού ή χαριμτού, ιερή πόρνη δηλαδή, να τον σαγηνεύσει. Μία ιερή πόρνη συμφωνεί να το πράξει και όταν εμφανίζεται ο Ενκίντου, εκείνη ξαπλώνει αποκαλύπτοντας το γυμνό κορμί της. Ο Ενκίντου κάνει έρωτα μαζί της για τις επόμενες έξι ημέρες και επτά νύκτες.
Μετά από αυτή την εμπειρία ανακαλύπτει ότι δεν μπορεί να επικοινωνήσει πλέον με τα άγρια ζώα, που φεύγουν μακριά του, αλλά έχει κερδίσει σε σοφία και κατανόηση. Βρίσκει την χαριμτού και ζητά συμβουλή για τι πρέπει να κάνει. Εκείνη τον συμβουλεύει να πάει στην πόλη, προκειμένου να τον συστήσει στον Γκιλγκαμές. Όμως, πρέπει πρώτα να μάθει να συμπεριφέρεται στην αυλή του βασιλιά κι εκείνη προσφέρεται να τον διδάξει τους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να ενταχθεί και να λειτουργήσει σε έναν διαφορετικό, αστικό τρόπο ζωής.
Με τη σειρά του ο Ηρόδοτος επιβεβαιώνοντας με τον δικό του αρνητικό τρόπο τούτη την πρακτική, αναφέρει : "[…]ήταν οι Αιγύπτιοι εκείνοι που θεώρησαν προσβολή ενάντια στην ευσέβεια τη σεξουαλική επαφή με τις γυναίκες στους ναούς, ή την είσοδο στον ναό μετά από σεξουαλική επαφή, χωρίς τον αναγκαίο καθαρμό. Δύσκολα σε οποιοδήποτε έθνος, εκτός από τους Αιγύπτιους και Έλληνες μπορεί να συναντήσει κανείς τέτοιον ενδοιασμό, καθώς όλοι σχεδόν θεωρούν από αυτή την άποψη ότι οι ανδρες και οι γυναίκες δεν είναι διαφορετικοί από τα ζώα, τα οποία είτε κτήνη είναι είτε πτηνά, διαρκώς ζευγαρώνουν στους ναούς και τους ιερούς τόπους[…]» .
Όσον αφορά στους Βαβυλώνιους, ο Ηρόδοτος αναφέρει ένα «εντελώς επαίσχυντο» έθιμο σύμφωνα με το οποίο κάθε γυναίκα «μιά φορά στη ζωή της» είχε επαφή κοντά στο ναό της Αφροδίτης (Ιστάρ) με τον πρώτο ξένο που έριχνε «ασημένιο νόμισμα» στο περίζωμά της . Ομοίως, ο Λουκιανός περιέγραψε την τιμωρία των γυναικών που αρνούνταν να ξυρίσουν τα κεφάλια τους εις ένδειξη πένθους για τον Άδωνι: «έστω και για μία ημέρα αυτές [έπρεπε] να πουλήσουν την ομορφιά τους … [σε μια] αγορά … ανοικτή για τους ξένους μόνο και η πληρωμή [ γινόταν ] προσφορά στην Αφροδίτη [ Αστάρτη ]». Οι χριστιανοί συγγραφείς επίσης κατηγορούσαν τους εθνικούς ότι επέτρεπαν τα όργια προν τιμήν της Αφροδίτης, τον τελετουργικό προγαμιαίο έρωτα, και την λατρευτική πορνεία.
Η ιερή πορνεία ασκείτο ευρέως στην αρχαία Ελλάδα, ιδιαίτερα στους ναούς της Αφροδίτης, στην Κύπρο, τον τόπο που γεννήθηκε και την Κόρινθο. Στην Κόρινθο μάλιστα ήταν γνωστή ως «Αφροδίτη η εταίρα». Ο Στράβων τον 1ο Π.Κ.Ε. αιώνα αναφέρει ότι χίλιες ιερές πόρνες εργάζονταν στον ναό της εκεί, ενώ τον ίδιο αριθμό αναφέρει και για το όρος Έρυξ στη Σικελία. Αλλά στις ύστερες περιόδους του ελληνικού κόσμου οι υπερήφανες ιέρειες της αγάπης φαίνεται ότι αντικαθιστούνταν στις περισσότερες περιπτώσεις από σκλάβες.
Στην Κύπρο οι φιλολογικές μαρτυρίες υποδεικνύουν ότι πριν από το γάμο όλες οι γυναίκες υποχρεώνονταν στο παρελθόν από το έθιμο να εκδίδονται σε ξένους στο άδυτο της θεάς. Παρόμοια έθιμα επικρατούσαν σε πολλά μέρη της δυτικής Ασίας. Όποιο και αν ήταν το κίνητρο, η πρακτική δεν θεωρείτο σαφώς οργιαστική εκδήλωση της σφοδρής επιθυμίας, αλλά σοβαρό θρησκευτικό καθήκον που εκτελείτο στην υπηρεσία εκείνης της μεγάλης θεάς της δυτικής Ασίας της οποίας όνομα το ποίκιλε, ενώ ο τύπος της παρέμεινε σταθερός, από τόπο σε τόπο. Στην Πάφο σύμφωνα με τον μύθο η συνήθεια της θρησκευτικής πορνείας λέγεται πως καθιερώθηκε από το βασιλιά Κινύρα, και ότι την άσκησαν οι κόρες του, οι αδελφές του Άδωνι, οι οποίες, έχοντας υποστεί την οργή της Αφροδίτης, ζευγάρωσαν με ξένους στον ναό της και τελείωσαν τις μέρες τους στην Αίγυπτο.
Στη Ρώμη, μια ορισμένη κατηγορία γυναικών, οι lupae ή λύκαινες, προσήλκυαν τους πελάτες τους πελάτες με κραυγές λύκαινας, του κατ' εξοχήν συμβόλου της Ρώμης. Υπογραμμίζοντας τη σύνδεση μεταξύ της σεξουαλικής έκστασης και του θανάτου, μια άλλη κατηγορία γυναικών, οι busturariae, λειτουργούσαν στα νεκροταφεία, παρέχοντας έρωτα στις ταφικές πλάκες ή θρήνο (μοιρολόι) στις νεκρώσιμες ακολουθίες.
Σε μια επιγραφή από την Ανατολία από το 200 Κ.Ε. μια γυναίκα ονόματι Αυρηλία αναγγέλει υπερήφανα ότι είχε υπηρετήσει στο ναό συμμετέχοντας στο σεξουαλικό έθιμο, όπως και η μητέρα της και όλες οι θηλυκές της πρόγονοι. Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο τμήμα της τελετουργικής δραστηριότητας στην αρχαία ανατολική Μεσόγειο εστιαζόταν στην προώθηση της γονιμότητας του εδάφους. Στην πρώιμη Μεσοποταμία, παραδείγματος χάριν, ο «ιερός γάμος», με την εστίασή του στη γονιμότητα του, θα μπορούσε ενδεχομένως να περιελάμβανε την έννοια «ιερή πόρνη». Σύμφωνα με έναν μελετητή, «η λατρευτική πορνεία» είναι μια πρακτική που περιλαμβάνει θηλυκούς και κατά περιόδους αρσενικούς ακόλουθους των θεοτήτων γονιμότητας, οι οποίοι αφιέρωναν πιθανώς τις αποδοχές τους στη θεότητά τους». Η ιεροτελεστία του «ιερού γάμου» ήταν ένα από «τα κίνητρα της πρακτικής, ιδιαίτερα στη Μεσοποταμία», όπου ο βασιλιάς είχε σεξουαλική επαφή με «μια πόρνη του ναού» .
Η υπόθεση ότι η «ιερή πορνεία» όχι μόνο είχε εμφανιστεί, αλλά συνέβαινε στα πλαίσια των λατρειών γονιμότητας, προέκυψε από τη σκόπιμη διασύνδεση στην εβραϊκή βίβλο της κεντεσά (qedeshah), «ιερή ή καθαγιασμένη γυναίκα», με την ζονά (zonah), την «πόρνη». Προφανώς, οι περισσότεροι μελετητές δεν διέκριναν μεταξύ του τελετουργικού έρωτα και του επ' αμοιβή έρωτα. Όμως, ο τελετουργικός έρωτας δεν θα καθιερωνόταν ως πορνεία, ακόμα κι αν η πράξη παρήγαγε προσφορές για έναν ναό, αλλά μάλλον θα θεωρείτο πράξη λατρείας.
Στην εβραϊκή Βίβλο, η λέξη που μεταφράζεται ως «ιερή ή λατρευτική πόρνη» είναι η qedeshah/qedeshot (θηλυκό ενικός / πληθυντικός) και qadesh/qedeshim (αρσενικό ενικός /πληθυντικός). Αυτοί οι τέσσερις τίτλοι δεν εμφανίζονται πολύ συχνά στην εβραϊκή Βίβλο, καθώς τα παραδείγματα είναι λιγοστά. Η ρίζα qdsh σημαίνει «διαχωρίζω», «καθαγιάζω» . Ως επί το πλείστον, οι όροι εμφανίζονται στο Δευτερονόμιο και στο Βασιλειών Β, βιβλίο ιδιαίτερα εθνικιστικό, πολεμικό και επικριτικό της Καναανιτικής θρησκείας. Η υπόθεση ότι η "ιερή πορνεία" όχι μόνο είχε εμφανιστεί, αλλά είχε συμβεί στα πλαίσια των λατρειών γονιμότητας, προέκυψε από την εσκεμμένη διασύνδεση της έννοιας της «qedeshah», της «ιερής/καθαγιασμένης» γυναίκας με την zonah, την «πόρνη» .
Είναι φανερό από τα παραπάνω ότι υπήρχε μια σημαντική κατηγορία θρησκευτικών λειτουργών που αποκαλείτο qedeshah στην Καναάν. Διαφορετικά δεν υπήρχε λόγος να απαξιώνει η Βίβλος στα συγκεκριμένα βιβλία της τέτοιες γυναίκες. Η λειτουργία τους στη Καναανιτή θρησκεία δεν είναι γνωστή, αλλά ήταν «γυναίκες», πιθανώς ιέρειες. Όταν άρχισαν να ερμηνεύονται τα αρχεία της Ουγκαρίτ της Συρίας, γρήγορα έγινε εμφανές ότι η ουγκαριτική θρησκεία ήταν παρόμοια με την καναανιτική θρησκεία που δυσφημίστηκε στην εβραϊκή Βίβλο. Ανακαλύφθηκαν χιλιάδες πήλινες πινακίδες χρονολογημένες στην πρώιμη Εποχή του Χαλκού, (1300-1200 Π.Κ.Ε.), που περιείχαν, ανάμεσα σε άλλα, καταλόγους θεοτήτων, προσφορών και θρησκευτικών λειτουργών.
Για μια ορισμένη περίοδο, ο «ιερός γάμος» ήταν ένα σημαντικό τελετουργικό γονιμότητας στη Μεσοποταμία. Ως αποτέλεσμα της συμμετοχής του ο βασιλιάς γινόταν σύζυγος της Ινάννα, και μοιραζόταν τις «ανεκτίμητες δνάμεις της γονιμότητάς της» και της θεϊκότητας του Ντουμούζι.
Δυστυχώς, κανένα κείμενο δεν μας λέει τι συνέβαινε στην τελετουργική κρεβατοκάμαρα του ναού, ούτε καν εάν οι συμμετέχοντες ήταν ανθρώπινα όντα ή αγάλματα. Στο διαθέσιμο υλικό που αφορά στον «ιερό γάμο», η θηλυκή συμμετέχουσα απoκαλείται πάντα Ινάννα και η ανθρώπινη ταυτότητά της είναι συγκεχυμένη. Σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ο βασιλιάς μάλλον ενσωμάτωνε τον θεό Ντουμούζι.
Από κοινωνιολογικής άποψης η ιερή πορνεία, εκτός από τον συγκεκριμένο ρόλο της στη διαδικασία του εξαστισμού φαίνεται πως υπήρξε και τεχνική ενθάρρυνσης της γονιμότητας, ως μέσο επιβίωσης της κοινότητας.
Το σεξ ήταν συνήθης ιεροπραξία στις πρωτόγονες κοινωνίες και έδενε τους ανθρώπους με τα ιερά δεσμά συνύπαρξης. Το γεγονός όχι μόνο διασφάλιζε τη συνέχεια της κοινότητας, αλλά εξασφάλιζε σε ένα βαθμό την τήρηση των εξωγαμικών εθιμικών κανόνων. Στις σύγχρονες κοινωνίες η ίδια πράξη εκλαμβάνεται ως ιερή κοινωνία και περιβάλλεται τον μανδύα της θρησκευτικότητας. Κοινότητες στην Γερμανία, το Θιβέτ, την Πολυνησία και τη Νότια Αμερική αλλάζουν τους κανόνες της πρόσβασης στον ερωτικό τομέα, έτσι ώστε να περιλαμβάνονται όλα τα ώριμα μέλη της κοινότητας σε μια ποικιλία ιεροπραξιών. Στο Μάντρι Γκρας, ένας συνδυασμός ψυχογενών ουσιών χρησιμοποιείτο για τη δημιουργία της ιερής ατμόσφαιρας. Σεξουαλική ελευθερία, οινοπνευματώδη, χορός και μουσική συντίθονταν για να δημιουργήσουν μια αίσθηση συντροφικότητας σε μια ιεροπραξία.
Στην Νέα Γουϊνέα οι νέοι άνδρες μυούνταν στην ενηλικίωσή τους με ένα σύνθετο τελετουργικό που περιελάμβανε την πρώτη σεξουαλική εμπειρία και τον καννιβαλισμό. Προφανώς, η θέση ότι η πορνεία είναι το αρχαιότερο επάγγελμα και συνεπώς δεν μπορεί να καταπιεστεί στα συμφραζόμενα της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας και βασίζεται σε μια επιπόλαιη και επιφανειακή κατανόηση της διαχρονικής χρήσης του σεξ για την επίτευξη του ιερού. Σαφώς η ιερογαμία συνιστά αρχετυπική έκφραση σε όλες σχεδόν τις θρησκείες του κόσμου και ως τέτοια δεν είναι δυνατόν να καταπιεστεί, όχι όμως ως επάγγελμα, γεγονός που συνιστά παρηκμασμένη έκφραση μιας θρησκευτικής πρακτικής.
Φαίνεται πως στις αρχαίες κοινωνίες που περιγράφουν διάφοροι συγγραφείς η γυναικαία σεξουαλικότητα χρησιμοποιείτο για θρησκευτικούς σκοπούς. Η γυναίκα στην προκειμένη περίπτωση μέσω της συγκεκριμένης λειτουργίας ήταν αντικείμενο σεβασμού, κομμάτι της ενοποίησης με την ιδέα του ιερού, έτσι όπως το ιερό γινόταν αντιληπτό στη συγκεκριμένη εποχή. Η παθολογία του συγκεκριμένου φαινομένου στη σύγχρονη εποχή αντιλαμβάνεται τη γυναικεία σεξουαλικότητα στα συμφραζόμενα της σύγχρονης καπιταλιστικής αντίληψης ως εμπορεύσιμο προϊόν για την άντληση κέρδους. Οι παραδοσιακές αντιλήψεις του σεξ όμως στις πρωτόγονες κοινωνίες όλου του κόσμου ήταν απλά ένας δρόμος για την ένωση με τους θεούς.
Στον ταντρικό Ινδουϊσμό, για παράδειγμα ο ταντριστής οφείλει να λατρέψει τη θεά της ευδαιμονίας καθημερινά. Με αυτή την ενέργεια θεωρείται ότι το αρσενικό ενώνεται με το ιερό μέσω του θηλυκού στοιχείου. Το θηλυκό παίρνει τα δώρα, παρέχει τις σεξουαλικές υπηρεσίες και δεν είναι, δεν μπορεί να θεωρηθεί μέρος ενός κοινωνικού ζεύγους. Δεν δηλαδή μια πόρνη που πωλεί τις ανώνυμες σεξουαλικές υπηρεσίες της ως προϊόντα αγοράς.
Υπάρχει όμως και η σκιά της πολιτικής οικονομίας πίσω από τη θρησκευτική χρήση της γυναικείας σεξουαλικότητας. Στις αγροτικές κοινωνίες με πατρογραμμική κληρονομικότητα τα θήλεα που περίσσευαν, δίνονταν ή πωλούνταν στον ναό. Στις σύγχρονες υπερπληθυσμικές κοινωνίες νέες γυναίκες και νέοι άνδρες συχνά εκδίδονται ως προϊόν της αγοράς. Το νόημα μιας τέτοιας πορνείας είτε για τις αρχαίες είτε για της σύγχρονες κοινωνίες είναι εντελώς διαφορετικό σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό και απλά θεμελιώνει ό,τι σήμερα αποκαλείται πορνογραφία.
Σε ό,τι αφορά στην αρχαιότητα, σύμφωνα με τα λόγια ενός σύγχρονου ερευνητή: «Είναι τραγικό το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή έρευνα έπασχε από μελετητές ανίκανους να φανταστούν οποιονδήποτε λατρευτικό ρόλο για τις γυναίκες στην αρχαιότητα που δεν περιελάμβανε τη σεξουαλική επαφή». Ωστόσο, οι σύγχρονοι ερευνητές φαίνεται σιγά-σιγά και με τη βοήθεια νέων στοιχείων να βάζουν τα πράγματα στη θέση τους. Ακόμα κι αν οι αρχαίες ιέρειες συμμετείχαν στον τελετουργικό έρωτα, ακόμα κι αν λάμβαναν προσφορές για τους ναούς τους, δεν ήταν πόρνες αλλά θρησκευτικοί λειτουργοί που λάτρευαν τη θεότητά τους.
9
XXX Links / Ο Έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα
« στις: Φεβρουαρίου 25, 2012, 12:19:42 πμ »
Το παρακάτω ενδιαφέρον κείμενο προέρχεται από το: www.eros-erotas.gr
Θα ακολουθήσουν και άλλα ανάλογα κείμενα πάνω στο ίδιο θέμα.
Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα
Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Από τις αναπαραστάσεις σε αγγεία, από τις αναφορές σε κείμενα, ακόμα και φιλοσοφικού χαρακτήρα, καταλαβαίνουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα ο έρωτας ήταν θέμα πρωτεύουσας σημασίας: ζωοποιός και ευχάριστος, αναγκαίος και ποικίλος.
Αν στο πέρασµα των αιώνων όλοι οι Θεοί και Θεές, οι ήρωες και οι ηρωίδες υποχώρησαν, δύο θεότητες εξακολουθούν να καθορίζουν µέχρι σήμερα τις ζωές µας: ο Έρωτας και η Τύχη. Από την αυγή του πολιτισµού ο άνθρωπος προσπαθεί να δαµάσει τον έρωτα καταφέρνοντας µόνο να παραδεχθεί ότι δεν µπορεί να ζήσει χωρίς αυτόν.
Ο έρωτας στην αρχαιότητα
Ο έρωτας στην αρχαιότητα δεν είναι μια συναισθηματική κατάσταση, αλλά η επιθυμία ενός ανθρώπου προς το αντικείμενο του πόθου του από τη στιγμή που αυτή δημιουργείται στον εγκέφαλό του. Υπ’ αυτή την έννοια, δεν μπορούμε να μιλάμε για ηθική με τη χριστιανική έννοια, γιατί τότε δείχνουμε ότι δεν έχουμε καταλάβει τους αρχαίους προγόνους μας.
Αν δεν το δούμε αυτό, τότε ποτέ δεν θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τον αρχαίο κόσμο και τον πολιτισμό πού ανέπτυξε.
Η σεξουαλικότητα είχε μεγάλη θρησκευτική σημασία και ένα σημαντικό μέρος της λατρείας ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτήν. Υπήρχε εξάλλου μια πίστη ότι η αναπαράσταση της σεξουαλικής πράξης και οι τελετουργίες με την παρουσίαση σεξουαλικών οργάνων και τη χρήση αισχρολογιών θα βοηθήσουν τη γονιμότητα της γης και των γυναικών.
Δεν υπάρχει ντροπή στην αρχαία Ελλάδα, γιατί οι Έλληνες πίστευαν στη χαρά και την ευεξία που ερχόταν από τον έρωτα και την ερωτική πράξη, αλλά και γιατί κανείς δεν τους επέβαλλε να μη μιλούν ανοιχτά για τα πάντα.
Σε αντίθεση με την Ιουδαιο-χριστιανική αντίληψη για τη σεξουαλική πράξη και χαρά, οι αρχαίοι θεοί ζουν μία ζωή στα πρότυπα των ανθρώπων. Ερωτεύονται, ζηλεύουν, μοιχεύονται.
Ο Δίας είναι το πρότυπο τού ουράνιου εραστή πού συγκινείται από κάθε όμορφη γυναίκα, είτε είναι θεά, είτε νύμφη ή θνητή. Την ίδια στιγμή, ο Δίας ερωτεύεται και τον νεαρό Γανυμήδη, θαμπωμένος από την ομορφιά του.
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν έχει φραγμούς και όρια, δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία. Όπως δηλαδή θα έπρεπε να είναι ο έρωτας, απαλλαγμένος από ενοχές και φοβίες.
Ο ομοφυλόφιλος έρωτας στην αρχαία Ελλάδα
Ο ομοφυλόφιλος έρωτας δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας. Οι αρχαίοι Έλληνες που ρύθμιζαν τη συμπεριφορά τους χωρίς την εβραιο-χριστιανική έννοια της αμαρτίας και του φόβου της Κόλασης, τον αποδέχονταν σαν ένα τμήμα της ερωτικής τους ζωής, χωρίς να τον διατυμπανίζουν, αλλά και χωρίς να τον κρύβουν.
Ωστόσο οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι οι πηγές μας και οι θεωρίες για τον ομοφυλόφιλο έρωτα στην Αρχαία Ελλάδα δεν είναι ξεκάθαρες. Μάλλον αντικρουόμενες θα μπορούσαμε να τις πούμε.
Από τη μια έχουμε τους νόμους κατά της παιδεραστίας, από την άλλη τους συγκεκριμένους κανόνες που ίσχυαν σε κάποιες πόλεις της Ελλάδας. Η Σπάρτη για παράδειγμα κατηγορούσε την Αθήνα για την ανοχή και την επιβράβευση των ομοφυλόφιλων ανδρών, ενώ η Κόρινθος είναι γνωστή για την άνεσή της στις διάφορες ομόφυλες σχέσεις, αλλά και στον πληρωμένο έρωτα. Καλό είναι όμως να είμαστε προσεχτικοί όσον αφορά το τί υιοθετούμε, μια και η επιστήμη δεν έχει αποφανθεί πλήρως.
Εξετάζουμε το θέμα της Αθήνας, γιατί μέσα από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και άλλους συγγραφείς της εποχής έχουμε πιο απτά στοιχεία για το τί συνέβαινε.
Το πλαίσιο της ομοφυλόφιλης σχέσης ορίζονταν από συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι ποίκιλαν ανάλογα με την εποχή και την περιοχή. Συνήθως ο εραστής ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία και ο ερωμένος ήταν έφηβος.
Στην Αθήνα η αποδεκτή σεξουαλική συμπεριφορά ενός ενήλικα άνδρα ήταν η ισορροπημένη αμφιφυλοφιλία: ο σωστός άντρας παντρευόταν γύρω στα 25 του, δημιουργούσε μια μικρή οικογένεια και συνδεόταν ερωτικά με εταίρες και με νεαρά αγόρια.
Στόχος αυτών των ομοφυλοφιλικών σχέσεων δεν ήταν μόνο η σεξουαλική ικανοποίηση, αλλά και η κοινωνική εκπαίδευση του αγοριού, το οποίο έβγαινε από το προστατευμένο περιβάλλον του σπιτιού και ενσωματωνόταν σταδιακά στην κοινωνία των ενηλίκων.
Οι σχέσεις αυτές διέπονταν από κανόνες: το αγόρι έπρεπε να είναι πάνω από δώδεκα ετών και έπρεπε να διαλέξει από μόνο του τον εραστή του. Από τους πολλούς άντρες που το φλέρταραν έπρεπε να διαλέξει έναν και να συνδεθεί μαζί του. Από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν τα αρχαία κείμενα φαίνεται ότι το αγόρι είχε ρόλο παθητικό στη σεξουαλική σχέση.
Το αγόρι διατηρούσε αυτόν τον ρόλο συνήθως μέχρι τα 16-17 του χρόνια. Στα 25 του θεωρείτο ολοκληρωμένος άνδρας και παντρευόταν για να κάνει δική του οικογένεια και να πάρει τον ενεργητικό ρόλο στις σχέσεις του με εφήβους.
Στην Αθήνα ο έρωτας ανάμεσα σε δύο ενήλικες δεν ήταν σπάνιος, αλλά ο θηλυπρεπής άνδρας δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτός. Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα οι συνομιλητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, ο έρωτας ανάμεσα σε άνδρες είναι ανώτερος από κάθε άλλη μορφή έρωτα, γιατί συνέβαινε ανάμεσα σε ίσους.
Έρωτας και γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα
Ήταν σημαντικός ο έρωτας ανάμεσα στους συζύγους στην αρχαία Ελλάδα; Φαίνεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες διατηρούσαν τη σχέση με τη μόνιμη σύζυγό τους μόνο και μόνο για λόγους αναπαραγωγής. Η σύζυγος έμενε απομονωμένη στο γυναικωνίτη και ο ρόλος της ήταν να φέρει στη ζωή τους απόγονους – κληρονόμους της περιουσίας της οικογένειας.
Η σύζυγος ήταν μια γυναίκα, συνήθως χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση αλλά από καλή οικογένεια, που δεν προσπαθούσε να κάνει τον εαυτό της ελκυστικό ή να εξασκήσει τις τεχνικές του έρωτα. Έτσι λοιπόν, δεν ενθαρρυνόταν να λατρέψει τη θεά Αφροδίτη που αντιπροσωπεύει τις ανώτερες όψεις του έρωτα. Οι θεότητες που λάτρευε η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα ως σύζυγος έπρεπε να είναι της εστίας και του σπιτιού, καθώς και η μητέρα της Γης, η θεά Δήμητρα, όπου αντιπροσώπευε όλα τα μυστήρια των Ελληνίδων γυναικών.
Ο αγοραίος έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα
Ο πληρωμένος ή αγοραίος έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος. Παρόλα αυτά στις πρώτες κοινωνίες η πορνεία δεν ξεκίνησε σαν εμπορική συναλλαγή, αλλά σαν λατρευτική θρησκευτική τελετή κατά την οποία νεαρά κορίτσια θυσίαζαν την παρθενιά τους στους θεούς και κυρίως στην θεά του έρωτα Αφροδίτη.
Η πορνεία ήταν ιερό θρησκευτικό καθήκον που στόχευε στην εξομοίωση της γυναίκας με τους θεούς. Οι εταίρες στην αρχαιότητα ήταν ανύπαντρες γυναίκες που πρόσφεραν ερωτικές υπηρεσίες επί πληρωμή. Μάλιστα σε κάποιες περιοχές υπήρχαν πολλές, π.χ. στην Κόρινθο υπήρχαν χίλιες περίπου. Οι ακριβές εταίρες ήταν η αιτία που πλήθος πλούσιων εμπόρων και ναυτικών κατασπαταλούσαν το εισόδημα τους. Κάθε εταίρα εκμεταλλευόταν την ομορφιά και τη χάρη της και συνήθως ζούσε για αόριστο διάστημα στην πολυτέλεια που της πρόσφερε κάποιος πλούσιος.
Η επαφή και η γνωριμία με τις εταίρες ήταν πολύ απλή, αφού κυκλοφορούσαν παντού: στην αγορά, στα θέατρα, στα λουτρά, στον ναό της Αφροδίτης και στους δρόμους. Στα ίδια μέρη απαγορευόταν αυστηρά, να κυκλοφορούν οι έντιμες γυναίκες. Κάποιες από τις γυναίκες αυτές ήταν πολύ διάσημες, και με μεγάλη επιρροή. Η Ασπασία, σύντροφος του Περικλή, ή η Φρύνη είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις διάσημων εταίρων.
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ταμπού
Έρωτες που παλεύουν σε σώματα άφθαρτα και ωραία. Έρωτες επί πληρωμή, έρωτες ομοφυλοφιλικοί, έρωτες κάθε είδους…
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ταμπού, ήταν Θεός. Σήμερα, όσο και αν έχει αλλάξει η ηθική με την έλευση του χριστιανισμού, αυτό που παραμένει αναλλοίωτο είναι η ερωτική επιθυμία των ανθρώπων, η αγωνία τους να ζήσουν και να απολαύσουν τον έρωτα.
Θα ακολουθήσουν και άλλα ανάλογα κείμενα πάνω στο ίδιο θέμα.
Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα
Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Από τις αναπαραστάσεις σε αγγεία, από τις αναφορές σε κείμενα, ακόμα και φιλοσοφικού χαρακτήρα, καταλαβαίνουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα ο έρωτας ήταν θέμα πρωτεύουσας σημασίας: ζωοποιός και ευχάριστος, αναγκαίος και ποικίλος.
Αν στο πέρασµα των αιώνων όλοι οι Θεοί και Θεές, οι ήρωες και οι ηρωίδες υποχώρησαν, δύο θεότητες εξακολουθούν να καθορίζουν µέχρι σήμερα τις ζωές µας: ο Έρωτας και η Τύχη. Από την αυγή του πολιτισµού ο άνθρωπος προσπαθεί να δαµάσει τον έρωτα καταφέρνοντας µόνο να παραδεχθεί ότι δεν µπορεί να ζήσει χωρίς αυτόν.
Ο έρωτας στην αρχαιότητα
Ο έρωτας στην αρχαιότητα δεν είναι μια συναισθηματική κατάσταση, αλλά η επιθυμία ενός ανθρώπου προς το αντικείμενο του πόθου του από τη στιγμή που αυτή δημιουργείται στον εγκέφαλό του. Υπ’ αυτή την έννοια, δεν μπορούμε να μιλάμε για ηθική με τη χριστιανική έννοια, γιατί τότε δείχνουμε ότι δεν έχουμε καταλάβει τους αρχαίους προγόνους μας.
Αν δεν το δούμε αυτό, τότε ποτέ δεν θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τον αρχαίο κόσμο και τον πολιτισμό πού ανέπτυξε.
Η σεξουαλικότητα είχε μεγάλη θρησκευτική σημασία και ένα σημαντικό μέρος της λατρείας ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτήν. Υπήρχε εξάλλου μια πίστη ότι η αναπαράσταση της σεξουαλικής πράξης και οι τελετουργίες με την παρουσίαση σεξουαλικών οργάνων και τη χρήση αισχρολογιών θα βοηθήσουν τη γονιμότητα της γης και των γυναικών.
Δεν υπάρχει ντροπή στην αρχαία Ελλάδα, γιατί οι Έλληνες πίστευαν στη χαρά και την ευεξία που ερχόταν από τον έρωτα και την ερωτική πράξη, αλλά και γιατί κανείς δεν τους επέβαλλε να μη μιλούν ανοιχτά για τα πάντα.
Σε αντίθεση με την Ιουδαιο-χριστιανική αντίληψη για τη σεξουαλική πράξη και χαρά, οι αρχαίοι θεοί ζουν μία ζωή στα πρότυπα των ανθρώπων. Ερωτεύονται, ζηλεύουν, μοιχεύονται.
Ο Δίας είναι το πρότυπο τού ουράνιου εραστή πού συγκινείται από κάθε όμορφη γυναίκα, είτε είναι θεά, είτε νύμφη ή θνητή. Την ίδια στιγμή, ο Δίας ερωτεύεται και τον νεαρό Γανυμήδη, θαμπωμένος από την ομορφιά του.
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν έχει φραγμούς και όρια, δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία. Όπως δηλαδή θα έπρεπε να είναι ο έρωτας, απαλλαγμένος από ενοχές και φοβίες.
Ο ομοφυλόφιλος έρωτας στην αρχαία Ελλάδα
Ο ομοφυλόφιλος έρωτας δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας. Οι αρχαίοι Έλληνες που ρύθμιζαν τη συμπεριφορά τους χωρίς την εβραιο-χριστιανική έννοια της αμαρτίας και του φόβου της Κόλασης, τον αποδέχονταν σαν ένα τμήμα της ερωτικής τους ζωής, χωρίς να τον διατυμπανίζουν, αλλά και χωρίς να τον κρύβουν.
Ωστόσο οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι οι πηγές μας και οι θεωρίες για τον ομοφυλόφιλο έρωτα στην Αρχαία Ελλάδα δεν είναι ξεκάθαρες. Μάλλον αντικρουόμενες θα μπορούσαμε να τις πούμε.
Από τη μια έχουμε τους νόμους κατά της παιδεραστίας, από την άλλη τους συγκεκριμένους κανόνες που ίσχυαν σε κάποιες πόλεις της Ελλάδας. Η Σπάρτη για παράδειγμα κατηγορούσε την Αθήνα για την ανοχή και την επιβράβευση των ομοφυλόφιλων ανδρών, ενώ η Κόρινθος είναι γνωστή για την άνεσή της στις διάφορες ομόφυλες σχέσεις, αλλά και στον πληρωμένο έρωτα. Καλό είναι όμως να είμαστε προσεχτικοί όσον αφορά το τί υιοθετούμε, μια και η επιστήμη δεν έχει αποφανθεί πλήρως.
Εξετάζουμε το θέμα της Αθήνας, γιατί μέσα από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και άλλους συγγραφείς της εποχής έχουμε πιο απτά στοιχεία για το τί συνέβαινε.
Το πλαίσιο της ομοφυλόφιλης σχέσης ορίζονταν από συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι ποίκιλαν ανάλογα με την εποχή και την περιοχή. Συνήθως ο εραστής ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία και ο ερωμένος ήταν έφηβος.
Στην Αθήνα η αποδεκτή σεξουαλική συμπεριφορά ενός ενήλικα άνδρα ήταν η ισορροπημένη αμφιφυλοφιλία: ο σωστός άντρας παντρευόταν γύρω στα 25 του, δημιουργούσε μια μικρή οικογένεια και συνδεόταν ερωτικά με εταίρες και με νεαρά αγόρια.
Στόχος αυτών των ομοφυλοφιλικών σχέσεων δεν ήταν μόνο η σεξουαλική ικανοποίηση, αλλά και η κοινωνική εκπαίδευση του αγοριού, το οποίο έβγαινε από το προστατευμένο περιβάλλον του σπιτιού και ενσωματωνόταν σταδιακά στην κοινωνία των ενηλίκων.
Οι σχέσεις αυτές διέπονταν από κανόνες: το αγόρι έπρεπε να είναι πάνω από δώδεκα ετών και έπρεπε να διαλέξει από μόνο του τον εραστή του. Από τους πολλούς άντρες που το φλέρταραν έπρεπε να διαλέξει έναν και να συνδεθεί μαζί του. Από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν τα αρχαία κείμενα φαίνεται ότι το αγόρι είχε ρόλο παθητικό στη σεξουαλική σχέση.
Το αγόρι διατηρούσε αυτόν τον ρόλο συνήθως μέχρι τα 16-17 του χρόνια. Στα 25 του θεωρείτο ολοκληρωμένος άνδρας και παντρευόταν για να κάνει δική του οικογένεια και να πάρει τον ενεργητικό ρόλο στις σχέσεις του με εφήβους.
Στην Αθήνα ο έρωτας ανάμεσα σε δύο ενήλικες δεν ήταν σπάνιος, αλλά ο θηλυπρεπής άνδρας δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτός. Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα οι συνομιλητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, ο έρωτας ανάμεσα σε άνδρες είναι ανώτερος από κάθε άλλη μορφή έρωτα, γιατί συνέβαινε ανάμεσα σε ίσους.
Έρωτας και γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα
Ήταν σημαντικός ο έρωτας ανάμεσα στους συζύγους στην αρχαία Ελλάδα; Φαίνεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες διατηρούσαν τη σχέση με τη μόνιμη σύζυγό τους μόνο και μόνο για λόγους αναπαραγωγής. Η σύζυγος έμενε απομονωμένη στο γυναικωνίτη και ο ρόλος της ήταν να φέρει στη ζωή τους απόγονους – κληρονόμους της περιουσίας της οικογένειας.
Η σύζυγος ήταν μια γυναίκα, συνήθως χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση αλλά από καλή οικογένεια, που δεν προσπαθούσε να κάνει τον εαυτό της ελκυστικό ή να εξασκήσει τις τεχνικές του έρωτα. Έτσι λοιπόν, δεν ενθαρρυνόταν να λατρέψει τη θεά Αφροδίτη που αντιπροσωπεύει τις ανώτερες όψεις του έρωτα. Οι θεότητες που λάτρευε η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα ως σύζυγος έπρεπε να είναι της εστίας και του σπιτιού, καθώς και η μητέρα της Γης, η θεά Δήμητρα, όπου αντιπροσώπευε όλα τα μυστήρια των Ελληνίδων γυναικών.
Ο αγοραίος έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα
Ο πληρωμένος ή αγοραίος έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος. Παρόλα αυτά στις πρώτες κοινωνίες η πορνεία δεν ξεκίνησε σαν εμπορική συναλλαγή, αλλά σαν λατρευτική θρησκευτική τελετή κατά την οποία νεαρά κορίτσια θυσίαζαν την παρθενιά τους στους θεούς και κυρίως στην θεά του έρωτα Αφροδίτη.
Η πορνεία ήταν ιερό θρησκευτικό καθήκον που στόχευε στην εξομοίωση της γυναίκας με τους θεούς. Οι εταίρες στην αρχαιότητα ήταν ανύπαντρες γυναίκες που πρόσφεραν ερωτικές υπηρεσίες επί πληρωμή. Μάλιστα σε κάποιες περιοχές υπήρχαν πολλές, π.χ. στην Κόρινθο υπήρχαν χίλιες περίπου. Οι ακριβές εταίρες ήταν η αιτία που πλήθος πλούσιων εμπόρων και ναυτικών κατασπαταλούσαν το εισόδημα τους. Κάθε εταίρα εκμεταλλευόταν την ομορφιά και τη χάρη της και συνήθως ζούσε για αόριστο διάστημα στην πολυτέλεια που της πρόσφερε κάποιος πλούσιος.
Η επαφή και η γνωριμία με τις εταίρες ήταν πολύ απλή, αφού κυκλοφορούσαν παντού: στην αγορά, στα θέατρα, στα λουτρά, στον ναό της Αφροδίτης και στους δρόμους. Στα ίδια μέρη απαγορευόταν αυστηρά, να κυκλοφορούν οι έντιμες γυναίκες. Κάποιες από τις γυναίκες αυτές ήταν πολύ διάσημες, και με μεγάλη επιρροή. Η Ασπασία, σύντροφος του Περικλή, ή η Φρύνη είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις διάσημων εταίρων.
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ταμπού
Έρωτες που παλεύουν σε σώματα άφθαρτα και ωραία. Έρωτες επί πληρωμή, έρωτες ομοφυλοφιλικοί, έρωτες κάθε είδους…
Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ταμπού, ήταν Θεός. Σήμερα, όσο και αν έχει αλλάξει η ηθική με την έλευση του χριστιανισμού, αυτό που παραμένει αναλλοίωτο είναι η ερωτική επιθυμία των ανθρώπων, η αγωνία τους να ζήσουν και να απολαύσουν τον έρωτα.
10
Απόκριες
Λόγω των ημερών, δυό λόγια για τις Απόκριες από τη Βικιπαίδεια.
Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα, όμως Αποκριά ονομάζεται ιδιαίτερα η Κυριακή της πρώτης (μικρές απόκριες, της Τυροφάγου) και η Κυριακή της δεύτερης και τρίτης βδομάδας.
Ονομάστηκε έτσι, επειδή τη περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Λέγεται επίσης απόκριες, Απόκρεω, της Τυροφάγου, γιατί την εβδομάδα αυτή τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, carnavale, από τις λέξεις<Carne=κρέας και Vale=περνάει).
Στις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από παλιές γιορτές της ρωμαϊκής εποχής, τις γιορτές αφιερωμένες στην έκπτωση του θεού Σατούρνους από τον Ήλιο Δία: τα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.
Παλιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος. Ήταν ευκαιρία για ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό Καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης, αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία, η Πλάκα των Αθηνών, και η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της.
Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.
Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών και τη τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών.
Στην Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Ένα από τα πιο φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι και οι "Μπούλες" στη Νάουσα Ημαθίας. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης, όπως η τελετή ενηλικίωσης κατά την οποία ο νέος, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπανδρους άντρες της φυλής, θα μυηθεί με τη σειρά του στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί σε άνδρα. Σήμερα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στη μακραίωνη ιστορία του το έθιμο μεταπλάθει και παράλληλα ενσωματώνει στα επί μέρους στοιχεία του, την τοπική παράδοση, τους μύθους, τους θρύλους, τα τραγούδια και τους ηρωικούς αγώνες της Νάουσας.
Στην Πλάκα, καθώς και σ' όλα γενικά μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν. Τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι του Μοσχάτου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των δήμων της Αττικής.
Διεθνώς
Μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και άλλες πόλεις του Ρήνου και στην Γερμανία, το Καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής εναντίον της πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο για αυτές τις ημέρες. Επίσης σημαντικό Καρναβάλι παρουσιάζουν η Βενετία και η Νίκαια στη Γαλλία. To Καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και πολυπληθέστερο σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση, όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς όπως η Σάμπα.
Λόγω των ημερών, δυό λόγια για τις Απόκριες από τη Βικιπαίδεια.
Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα, όμως Αποκριά ονομάζεται ιδιαίτερα η Κυριακή της πρώτης (μικρές απόκριες, της Τυροφάγου) και η Κυριακή της δεύτερης και τρίτης βδομάδας.
Ονομάστηκε έτσι, επειδή τη περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Λέγεται επίσης απόκριες, Απόκρεω, της Τυροφάγου, γιατί την εβδομάδα αυτή τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, carnavale, από τις λέξεις<Carne=κρέας και Vale=περνάει).
Στις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από παλιές γιορτές της ρωμαϊκής εποχής, τις γιορτές αφιερωμένες στην έκπτωση του θεού Σατούρνους από τον Ήλιο Δία: τα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.
Παλιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος. Ήταν ευκαιρία για ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό Καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης, αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία, η Πλάκα των Αθηνών, και η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της.
Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.
Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών και τη τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών.
Στην Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Ένα από τα πιο φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι και οι "Μπούλες" στη Νάουσα Ημαθίας. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης, όπως η τελετή ενηλικίωσης κατά την οποία ο νέος, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπανδρους άντρες της φυλής, θα μυηθεί με τη σειρά του στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί σε άνδρα. Σήμερα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στη μακραίωνη ιστορία του το έθιμο μεταπλάθει και παράλληλα ενσωματώνει στα επί μέρους στοιχεία του, την τοπική παράδοση, τους μύθους, τους θρύλους, τα τραγούδια και τους ηρωικούς αγώνες της Νάουσας.
Στην Πλάκα, καθώς και σ' όλα γενικά μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν. Τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι του Μοσχάτου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των δήμων της Αττικής.
Διεθνώς
Μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και άλλες πόλεις του Ρήνου και στην Γερμανία, το Καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής εναντίον της πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο για αυτές τις ημέρες. Επίσης σημαντικό Καρναβάλι παρουσιάζουν η Βενετία και η Νίκαια στη Γαλλία. To Καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και πολυπληθέστερο σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση, όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς όπως η Σάμπα.
11
BDSM / Η Ιστορία της Ο
« στις: Φεβρουαρίου 19, 2012, 10:57:52 μμ »
Τι να πρωτογράψει κανείς για το παρακάτω, κλασικό πλέον, βιβλίο - ύμνο της γυναικείας υποταγής.
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα: www.lexima.gr, με συντάκτρια την Ελένη Γκίκα.
«Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Ο» της Πολίν Ρεάζ
Πρόκειται πράγματι για ένα βιβλίο που κουβαλά πίσω του μια απίθανη ιστορία. Όταν η Ντομινίκ Ορί ακούει τον εραστή και εργοδότη της Ζαν Πολάν να λέει ότι καμιά γυναίκα δεν είναι ικανή να γράψει ερωτικό μυθιστόρημα, αποφασίσει να του αποδείξει ότι έχει άδικο. Και με το όνομα Πολίν Ρεάζ συγγράφει την τολμηρή, σαδομαζοχιστική Ιστορία της Ο, που κυκλοφόρησε το 1954 και έμελλε να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο σύγχρονο γαλλικό βιβλίο μετά τον «Μικρό πρίγκιπα» του Σεντ- Εξιπερί. Το περιεχόμενο του βιβλίου προκάλεσε σάλο, το 1955 εκδότης και συγγραφέας- φάντασμα κατηγορήθηκαν για ασέβεια και το βιβλίο απαγορεύτηκε. Οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν το 1959, αλλά μέχρι το 1967 απαγορευόταν η διαφήμιση του βιβλίου και η πώλησή τους σε ανηλίκους. Η Ντομινίκ Ορί δεν αποκάλυψε ότι η ίδια ήταν η συγγραφέας του μυθιστορήματος παρά το 1994 σε μια συνέντευξη στο New Yorker. Η Ντομινίκ Ορί (ψευδώνυμο της Αν Ντεκλό) γεννήθηκε στο Ροσφόρ -σιρ-Μερ της Γαλλίας. Σπούδασε στη Σορβόνη και εργάστηκε ως δημοσιογράφος το 1946, οπότε ξεκίνησε τη συνεργασία της με τον εκδοτικό οίκο Gallimard, υπό τον Πολ Πολάν. Φανατική αναγνώστρια της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, μετέφρασε πολυάριθμους Βρετανούς και Αμερικανούς συγγραφείς στα γαλλικά και απολάμβανε ευρείας εκτίμησης ως κριτικός λογοτεχνίας. Η μοναδική της συγγραφική απόπειρα, υπό το όνομα Πολίν Ρεάζ, ήταν «Η ιστορία της Ο» που κυκλοφόρησε το 1954 και έγινε τεράστια εμπορική επιτυχία. Εντούτοις η αληθινή ταυτότητά της συγγραφέως δεν έγινε γνωστή παρά 40 χρόνια αργότερα!
Ο πρόλογος στο βιβλίο ανήκει στον ίδιο τον Ζαν Πολάν, ο οποίος εμμέσως πλην σαφώς αποδεχόταν ότι όλο αυτό το βιβλίο (που σχεδόν του απευθυνόταν) ήταν μια «περίεργη ερωτική επιστολή», αποτελώντας (μέσα στην πλήρη υποταγή) μια αφάνταστα τολμηρή ειδικά για την εποχή «εξέγερση» που χαρακτήριζε παρά το τολμηρό του θέματος μια «ανελέητη ευπρέπεια»: «Δεν αμφιβάλω ότι είστε γυναίκα. Όχι τόσο γιατί σας αρέσουν οι λεπτομέρειες στα πράσινα μεταξωτά φορέματα, στους κορσέδες και στις ανασηκωμένες φούστες γυρισμένες πολλές φορές προς τα πάνω: σαν μπούκλα τυλιγμένη σε ρόλει. Αλλά επειδή η Ο, την ημέρα που ο Ρενέ την οδηγεί σε νέα μαρτύρια, έχει αρκετή διαύγεια πνεύματος ώστε να προσέξει ότι οι παντόφλες του εραστή της είναι φθαρμένες, ότι θα έπρεπε να αγοράσουν καινούργιες. Μου φαίνεται σχεδόν αδιανόητο. Ενας άντρας δεν θα το είχε προσέξει ποτέ, ή εν πάση περιπτώσει δεν θα είχε τολμήσει ποτέ να το πει.
Και όμως η Ο εκφράζει, με τον τρόπο της, ένα ανδρικό ιδεώδες. Ανδρικό, ή έστω ανδροπρεπές. Επιτέλους μια γυναίκα που ομολογεί! Ποιος ομολογεί τι; Αυτό που οι γυναίκες ανέκαθεν αρνούνταν (αλλά ποτέ περισσότερο απ' ό,τι σήμερα). Αυτό για το οποίο οι άνδρες ανέκαθεν τις κατηγορούσαν: ότι δεν παύουν να υπακούν στο αίμα τους∙ ότι τα πάντα σ' αυτές είναι ερωτισμός, ακόμα και το μυαλό τους».
Για την «Ιστορία της Ο» έγραψε ο τύπος:
«Αναμφίβολα, «Η Ιστορία της Ο» αποτελεί την πιο ωμή ερωτική επιστολή που έλαβε ποτέ ένας άνδρας» (Jean Paulhan).
«Το παράδοξο της Ο είναι εκείνο της οραματίστριας η οποία πέθανε να μην πεθάνει, είναι το μαρτύριο στο οποίο ο βασανιστής είναι συνένοχος με το θύμα. Αυτό το βιβλίο είναι η υπέρβαση του ίδιου του λόγου του, στο βαθμό που, από μόνο του, σπαράσσεται και αποσυνθέτει τη μαγεία του ερωτισμού στην υπέρτατη μαγεία του ακατόρθωτου» Georges Bataille, Nouvelle Revue Franqaise.
«Η γραφή της Πολίν Ρεάζ χαρακτηρίζεται από απίστευτη κοσμιότητα σε σχέση με τα θέματα που πραγματεύεται. Αν δεν είναι το μεγαλύτερο θαύμα του βιβλίου, σίγουρα δεν είναι αμελητέο πως αυτή εδώ η γραφή, ευπρεπής σαν τη γλώσσα της Πριγκίπισσας της Κλέβης, θερμή δεν θα πω σαν τι, χαρακτηρίζεται από απλή πυκνότητα που ενισχύει, ή προκαλεί, το συναίσθημα» (Andre Pierre de Mantiargue, Critigue).
Έτσι σήμερα (σχεδόν σήμερα), τριάντα ένα χρόνια μετά (μόλις το 1994 το αποκάλυψε η συγγραφέας) μάθαμε ότι «Η ιστορία της Ο» που γυρίστηκε το 1975 και αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της παγκόσμιας λογοτεχνίας γράφτηκε από μια σπουδαία κριτικό που είχε σπουδάσει στη Σορβόνη. Αποφάσιζε, σχεδόν για τις εκδοτικές κινήσεις στο Gallimard και συμμετείχε στην κριτική επιτροπή πολλών σημαντικών λογοτεχνικών βραβείων.
Αλλ' είναι αυτό που είχε πει και η Βιρτζίνια Γουλφ «αν η γυναίκα είχε ένα δικό της δωμάτιο ίσως να είχε γεννηθεί και η αδελφή του Σαίξπηρ» («Ένα δικό σου δωμάτιο», Εκδ. «Οδυσσέας»).
Γεύση προλόγου :
Η Ντομινίκ Ορί (ψευδώνυμο και αυτό της Αν Ντεκλό) έγραψε για τον Πολ Πολάν την «Ιστορία της Ο» ως Πολίν Ρεάζ και ο Ζαν Πολάν έγραψε για την Πολίν Ρεάζ σαν ανοιχτή επιστολή έναν πρόλογο. Επειδή «λίγοι άντρες δεν ονειρεύτηκαν να έχουν μια Ζυστίν» (η ηρωίδα του βιβλίου). Διότι η συγγραφέας ναι μεν είναι γυναίκα, «αλλά με χαρακτήρα ιππότη, σταυροφόρου. Σαν να φέρετε μέσα σας και τις δυο φύσεις ή η παρουσία του παραλήπτη της επιστολής να σας είναι τόσο έντονη ώστε να δανείζεστε τις προτιμήσεις του και τη φωνή του. Αλλά ποια γυναίκα; Ποια είστε;» Και ταυτοχρόνως απαντά: «Μια γυναίκα είναι ικανή για χίλια δυο πράγματα που εμένα μου διαφεύγουν. Συνήθως ξέρει να ράβει. Ξέρει να μαγειρεύει. Ξέρει πώς να διακοσμήσει ένα διαμέρισμα, ποια στυλ ταιριάζουν μεταξύ τους (δεν λέω ότι τα κάνει όλα τέλεια, μα ούτε κι εγώ ήμουν άψογος Ερυθρόδερμος). Ξέρει πολύ περισσότερα. Τα πάει μια χαρά με σκύλους και με γάτες μιλά με αυτούς τους μισότρελους, τα παιδιά, που τα δεχόμαστε ανάμεσά μας: τους μαθαίνει κοσμολογία και καλούς τρόπους, υγιεινή και παραμύθια, ίσως ακόμα και πιάνο. Με δυο λόγια, ονειρευόμαστε συνέχεια, από τα παιδικά μας χρόνια, έναν άντρα που να είναι ταυτόχρονα όλοι οι άντρες. Φαίνεται όμως ότι κάθε γυναίκα έχει το χάρισμα να είναι όλες οι γυναίκες (και όλοι οι άντρες ταυτόχρονα) ».
Υ. Γ. Κυκλοφορεί κι απ’ τις Εκδόσεις «Εξάντας», σε μετάφραση Θ. Καβαρατζή.
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα: www.lexima.gr, με συντάκτρια την Ελένη Γκίκα.
«Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Ο» της Πολίν Ρεάζ
Πρόκειται πράγματι για ένα βιβλίο που κουβαλά πίσω του μια απίθανη ιστορία. Όταν η Ντομινίκ Ορί ακούει τον εραστή και εργοδότη της Ζαν Πολάν να λέει ότι καμιά γυναίκα δεν είναι ικανή να γράψει ερωτικό μυθιστόρημα, αποφασίσει να του αποδείξει ότι έχει άδικο. Και με το όνομα Πολίν Ρεάζ συγγράφει την τολμηρή, σαδομαζοχιστική Ιστορία της Ο, που κυκλοφόρησε το 1954 και έμελλε να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο σύγχρονο γαλλικό βιβλίο μετά τον «Μικρό πρίγκιπα» του Σεντ- Εξιπερί. Το περιεχόμενο του βιβλίου προκάλεσε σάλο, το 1955 εκδότης και συγγραφέας- φάντασμα κατηγορήθηκαν για ασέβεια και το βιβλίο απαγορεύτηκε. Οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν το 1959, αλλά μέχρι το 1967 απαγορευόταν η διαφήμιση του βιβλίου και η πώλησή τους σε ανηλίκους. Η Ντομινίκ Ορί δεν αποκάλυψε ότι η ίδια ήταν η συγγραφέας του μυθιστορήματος παρά το 1994 σε μια συνέντευξη στο New Yorker. Η Ντομινίκ Ορί (ψευδώνυμο της Αν Ντεκλό) γεννήθηκε στο Ροσφόρ -σιρ-Μερ της Γαλλίας. Σπούδασε στη Σορβόνη και εργάστηκε ως δημοσιογράφος το 1946, οπότε ξεκίνησε τη συνεργασία της με τον εκδοτικό οίκο Gallimard, υπό τον Πολ Πολάν. Φανατική αναγνώστρια της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, μετέφρασε πολυάριθμους Βρετανούς και Αμερικανούς συγγραφείς στα γαλλικά και απολάμβανε ευρείας εκτίμησης ως κριτικός λογοτεχνίας. Η μοναδική της συγγραφική απόπειρα, υπό το όνομα Πολίν Ρεάζ, ήταν «Η ιστορία της Ο» που κυκλοφόρησε το 1954 και έγινε τεράστια εμπορική επιτυχία. Εντούτοις η αληθινή ταυτότητά της συγγραφέως δεν έγινε γνωστή παρά 40 χρόνια αργότερα!
Ο πρόλογος στο βιβλίο ανήκει στον ίδιο τον Ζαν Πολάν, ο οποίος εμμέσως πλην σαφώς αποδεχόταν ότι όλο αυτό το βιβλίο (που σχεδόν του απευθυνόταν) ήταν μια «περίεργη ερωτική επιστολή», αποτελώντας (μέσα στην πλήρη υποταγή) μια αφάνταστα τολμηρή ειδικά για την εποχή «εξέγερση» που χαρακτήριζε παρά το τολμηρό του θέματος μια «ανελέητη ευπρέπεια»: «Δεν αμφιβάλω ότι είστε γυναίκα. Όχι τόσο γιατί σας αρέσουν οι λεπτομέρειες στα πράσινα μεταξωτά φορέματα, στους κορσέδες και στις ανασηκωμένες φούστες γυρισμένες πολλές φορές προς τα πάνω: σαν μπούκλα τυλιγμένη σε ρόλει. Αλλά επειδή η Ο, την ημέρα που ο Ρενέ την οδηγεί σε νέα μαρτύρια, έχει αρκετή διαύγεια πνεύματος ώστε να προσέξει ότι οι παντόφλες του εραστή της είναι φθαρμένες, ότι θα έπρεπε να αγοράσουν καινούργιες. Μου φαίνεται σχεδόν αδιανόητο. Ενας άντρας δεν θα το είχε προσέξει ποτέ, ή εν πάση περιπτώσει δεν θα είχε τολμήσει ποτέ να το πει.
Και όμως η Ο εκφράζει, με τον τρόπο της, ένα ανδρικό ιδεώδες. Ανδρικό, ή έστω ανδροπρεπές. Επιτέλους μια γυναίκα που ομολογεί! Ποιος ομολογεί τι; Αυτό που οι γυναίκες ανέκαθεν αρνούνταν (αλλά ποτέ περισσότερο απ' ό,τι σήμερα). Αυτό για το οποίο οι άνδρες ανέκαθεν τις κατηγορούσαν: ότι δεν παύουν να υπακούν στο αίμα τους∙ ότι τα πάντα σ' αυτές είναι ερωτισμός, ακόμα και το μυαλό τους».
Για την «Ιστορία της Ο» έγραψε ο τύπος:
«Αναμφίβολα, «Η Ιστορία της Ο» αποτελεί την πιο ωμή ερωτική επιστολή που έλαβε ποτέ ένας άνδρας» (Jean Paulhan).
«Το παράδοξο της Ο είναι εκείνο της οραματίστριας η οποία πέθανε να μην πεθάνει, είναι το μαρτύριο στο οποίο ο βασανιστής είναι συνένοχος με το θύμα. Αυτό το βιβλίο είναι η υπέρβαση του ίδιου του λόγου του, στο βαθμό που, από μόνο του, σπαράσσεται και αποσυνθέτει τη μαγεία του ερωτισμού στην υπέρτατη μαγεία του ακατόρθωτου» Georges Bataille, Nouvelle Revue Franqaise.
«Η γραφή της Πολίν Ρεάζ χαρακτηρίζεται από απίστευτη κοσμιότητα σε σχέση με τα θέματα που πραγματεύεται. Αν δεν είναι το μεγαλύτερο θαύμα του βιβλίου, σίγουρα δεν είναι αμελητέο πως αυτή εδώ η γραφή, ευπρεπής σαν τη γλώσσα της Πριγκίπισσας της Κλέβης, θερμή δεν θα πω σαν τι, χαρακτηρίζεται από απλή πυκνότητα που ενισχύει, ή προκαλεί, το συναίσθημα» (Andre Pierre de Mantiargue, Critigue).
Έτσι σήμερα (σχεδόν σήμερα), τριάντα ένα χρόνια μετά (μόλις το 1994 το αποκάλυψε η συγγραφέας) μάθαμε ότι «Η ιστορία της Ο» που γυρίστηκε το 1975 και αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της παγκόσμιας λογοτεχνίας γράφτηκε από μια σπουδαία κριτικό που είχε σπουδάσει στη Σορβόνη. Αποφάσιζε, σχεδόν για τις εκδοτικές κινήσεις στο Gallimard και συμμετείχε στην κριτική επιτροπή πολλών σημαντικών λογοτεχνικών βραβείων.
Αλλ' είναι αυτό που είχε πει και η Βιρτζίνια Γουλφ «αν η γυναίκα είχε ένα δικό της δωμάτιο ίσως να είχε γεννηθεί και η αδελφή του Σαίξπηρ» («Ένα δικό σου δωμάτιο», Εκδ. «Οδυσσέας»).
Γεύση προλόγου :
Η Ντομινίκ Ορί (ψευδώνυμο και αυτό της Αν Ντεκλό) έγραψε για τον Πολ Πολάν την «Ιστορία της Ο» ως Πολίν Ρεάζ και ο Ζαν Πολάν έγραψε για την Πολίν Ρεάζ σαν ανοιχτή επιστολή έναν πρόλογο. Επειδή «λίγοι άντρες δεν ονειρεύτηκαν να έχουν μια Ζυστίν» (η ηρωίδα του βιβλίου). Διότι η συγγραφέας ναι μεν είναι γυναίκα, «αλλά με χαρακτήρα ιππότη, σταυροφόρου. Σαν να φέρετε μέσα σας και τις δυο φύσεις ή η παρουσία του παραλήπτη της επιστολής να σας είναι τόσο έντονη ώστε να δανείζεστε τις προτιμήσεις του και τη φωνή του. Αλλά ποια γυναίκα; Ποια είστε;» Και ταυτοχρόνως απαντά: «Μια γυναίκα είναι ικανή για χίλια δυο πράγματα που εμένα μου διαφεύγουν. Συνήθως ξέρει να ράβει. Ξέρει να μαγειρεύει. Ξέρει πώς να διακοσμήσει ένα διαμέρισμα, ποια στυλ ταιριάζουν μεταξύ τους (δεν λέω ότι τα κάνει όλα τέλεια, μα ούτε κι εγώ ήμουν άψογος Ερυθρόδερμος). Ξέρει πολύ περισσότερα. Τα πάει μια χαρά με σκύλους και με γάτες μιλά με αυτούς τους μισότρελους, τα παιδιά, που τα δεχόμαστε ανάμεσά μας: τους μαθαίνει κοσμολογία και καλούς τρόπους, υγιεινή και παραμύθια, ίσως ακόμα και πιάνο. Με δυο λόγια, ονειρευόμαστε συνέχεια, από τα παιδικά μας χρόνια, έναν άντρα που να είναι ταυτόχρονα όλοι οι άντρες. Φαίνεται όμως ότι κάθε γυναίκα έχει το χάρισμα να είναι όλες οι γυναίκες (και όλοι οι άντρες ταυτόχρονα) ».
Υ. Γ. Κυκλοφορεί κι απ’ τις Εκδόσεις «Εξάντας», σε μετάφραση Θ. Καβαρατζή.
12
Σχετικά με την κοινότητα & τα μέλη / Χθεσινή φώτο σε προφίλ κοπέλας
« στις: Φεβρουαρίου 13, 2012, 01:51:43 πμ »
Παιδιά, χθες στις φωτο μελών κάτω, κάποια κοπέλα ποστάρισε τα πόδια της με μαύρες μπότες και στο προφιλ της έδινε τηλ. επικοινωνίας.
Το άφησα για αργότερα και δεν το έγραψα. Τώρα δεν το βρίσκω. Μήπως κάποιος σημείωσε όνομα και τηλ.;
Το άφησα για αργότερα και δεν το έγραψα. Τώρα δεν το βρίσκω. Μήπως κάποιος σημείωσε όνομα και τηλ.;
13
Fun / Η αδελφή μου βρήκε Πασόκο γκόμενο
« στις: Φεβρουαρίου 09, 2012, 03:02:42 πμ »
Αδέλφια κοντεύω να τρελαθώ. Η αδελφή μου βρήκε γκόμενο Πασόκο! Καλά διαβάσατε; Πα-σό-κο! Δεν το χωράει ο νους μου. Θα τη σκοτώσω κι αυτή κι αυτόν και μετά θ' αυτοκτονήσω. Τέτοια ντροπή!
Καλύτερα Τούρκο, Σκοπιανό, Γύφτο, Κινέζο, ακόμη και αράπη και σκηλάραπα! 1000 φορές.
Τι να κάνω; Πες και συ βρε Ζήση.
Καλύτερα Τούρκο, Σκοπιανό, Γύφτο, Κινέζο, ακόμη και αράπη και σκηλάραπα! 1000 φορές.
Τι να κάνω; Πες και συ βρε Ζήση.
14
Sex & Υγεία / Σεξουαλικές Παρεκκλίσεις
« στις: Φεβρουαρίου 03, 2012, 03:32:52 πμ »
Το παρακάτω κείμενο προέρχεται από το site: www.psychologia.gr. Στο forum έχουν ήδη δημοσιευθεί παραπλήσια κείμενα, αλλά το καθένα έχει κάποιο επιπρόσθετο στοιχείο να μας δώσει, καθώς και μια διαφορετική οπτική. Μπορεί κάποιοι να ενοχλούνται από την θεώρηση κάποιων παραφιλιών ως ασθένειες. Ακόμη κι αυτοί όμως μπορούν να αντλήσουν κάτι το ενδιαφέρον. Στο παρακάτω κείμενο παρατίθενται παραφιλίες νόμιμες, αλλά και παράνομες, κι ως εκ τούτου δεν εκλαμβάνεται ότι εκφράζονται πρακτικές του παρόντος χώρου.
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ Ή ΠΑΡΑΦΙΛΙΕΣ
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις παλιότερα ονομάζονταν σεξουαλικές διαστροφές.
Πρόκειται για καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από τα εξής:
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών υπάρχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που γενικά αφορούν:
1) μη ανθρώπινα αντικείμενα
2) το να υποφέρει κανείς ή να κάνει τον σύντροφο του να υποφέρει, να ταπεινώνεται ή να ταπεινώνει τον σύντροφο του
3) παιδιά ή άλλα μη συναινούντα άτομα
Β. Η συμπεριφορά, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι φαντασιώσεις προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Καθώς παραφιλικές φαντασιώσεις ή παραφιλικό αντικείμενα (π.χ. σκηνές βίαιης συνουσίας ή γυναικεία εσώρουχα) είναι σεξουαλικά διεγερτικά για πολλά άτομα, η διάγνωση της παραφιλίας δεν θα μπει, αν δεν συντρέχουν τόσο η διάρκεια και η επανάληψη, όσο και η έντονη υποκειμενική ενόχληση ή η λειτουργική έκπτωση (π.χ. οί παραφιλικές φαντασιώσεις ή συμπεριφορές είναι υποχρεωτικές, οδηγούν σε σεξουαλική δυσλειτουργία, απαιτούν τη συμμετοχή μη συναινούντων ατόμων, οδηγούν σε νομικές περιπλοκές, δημιουργούν προβλήματα σε κοινωνικές σχέσεις κ.ο.κ.).
Εκτός από τον Σεξουαλικό Μαζοχισμό, ο οποίος κι αυτός είναι 20 φορές συχνότερος στους άντρες απ' ότι στις γυναίκες, οι άλλες Παραφιλίες στην κλινική πράξη ποτέ δεν διαγιγνώσκονται σε γυναίκες, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις. Οι λόγοι γι' αυτό είναι άγνωστοι.
Πολλά άτομα με Παραφιλίες δεν θεωρούν ότι είναι άρρωστα και προσέρχονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας μόνον όταν η συμπεριφορά τους τα φέρει σε σύγκρουση με το περιβάλλον, π.χ. τη σύζυγο, την οικογένεια ή τον νόμο.
Συχνά τα άτομα αυτά δεν μπορούν ν' ανταποδώσουν τρυφερότητα στη σεξουαλική επαφή ή πάσχουν και από διάφορες Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες. Συχνές είναι και οι Διαταραχές της Προσωπικότητας.
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις γενικά εγκαθίστανται στην εφηβεία και την αρχή της ενήλικης ζωής. Οι πιο συχνές (στις κλινικές) και υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι η Παιδοφιλία, η Ηδονοβλεψία και η Επιδειξιομανία.
Επιδειξιομανία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την έκθεση των γεννητικών οργάνων του ατόμου σε μια ανυποψίαστη ξένη.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Μερικές φορές το άτομο αυνανίζεται ενώ εκθέτει τα γεννητικά του όργανα (ή ενώ φαντάζεται να τα εκθέτει). Η επίδειξη των γεννητικών οργάνων συχνά έχει σαν σκοπό να ξαφνιάσει ή να «σοκάρει» τη γυναίκα. Σ' άλλες περιπτώσεις, το άτομο έχει τη σεξουαλικά διεγερτική φαντασίωση, ότι η γυναίκα θα διεγερθεί σεξουαλικά από την επίδειξη. Γενικά, πάντως, ο επιδειξίας δεν επιχειρεί να έρθει σε σεξουαλική επαφή με το άτομο στο οποίο επιδεικνύεται (που μπορεί να είναι γυναίκα ή κοριτσάκι).
Η έναρξη της διαταραχής συμβαίνει συνήθως πριν τα 18, αν και μπορεί ν' αρχίσει και αργότερα. Οί επιδειξίες, αν και συλλαμβάνονται, δεν είναι συνήθως επικίνδυνοι για τα θύματα τους.
Ψυχοδυναμικά, θεωρείται ότι ο επιδειξίας επιβεβαιώνει τον ανδρισμό του επιδεικνύοντας το πέος του και παρατηρώντας την αντίδραση του θύματος - φόβο, έκπληξη, αηδία. Ασυνείδητα, το άτομο νιώθει ευνουχισμένο και ανίκανο. Η σύζυγος του μπορεί να είναι ασυνείδητα υποκατάστατο της μητέρας του, στην οποία ήταν πολύ προσκολλημένο στην παιδική ηλικία.
Φετιχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την χρήση άψυχων αντικειμένων (π.χ. γυναικεία εσώρουχα).
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Γ. Τα φετιχιστικά αντικείμενα δεν περιορίζονται σε είδη της γυναικείας ενδυμασίας χρησιμοποιούμενα για την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου (όπως π.χ. συμβαίνει στον Παρενδυσιακό ή Τρανσβεστικό Φετιχισμό), ούτε σε αντικείμενα σχεδιασμένα με σκοπό τον απτικό σεξουαλικό ερεθισμό (π.χ. ένας δονητής).
Το άτομο με Φετιχισμό συχνά αυνανίζεται ενώ κρατά, χαϊδεύει ή μυρίζει τα «φετίχ» δηλ. στηθόδεσμους, γυναικεία εσώρουχα, κάλτσες, παπούτσια, μπότες κτλ. ή ζητά από τη σύντροφο του να τα φορέσει για να διεγερθεί. Συνήθως τα φετίχ είναι απαραίτητα για να διεγερθεί το άτομο σεξουαλικά και μπορεί να έχει πρόβλημα στύσης αν δεν υπάρχουν. Σημειώνουμε, ότι το νόημα του διαγνωστικού κριτηρίου Γ όσον αφορά τη δ.δ από τον Τρανσβεστικό Φετιχισμό, είναι ότι στον Φετιχισμό η σεξουαλική διέγερση προέρχεται από το γυναικείο ρούχο (το οποίο το άτομο δεν το φορά), ενώ στον Τρανσβεστικό Φετιχισμό η σεξουαλική διέγερση προέρχεται από την πράξη της ένδυσης με ρούχα του αντίθετου φύλου.
Η διαταραχή αρχίζει συνήθως στην εφηβεία, και τα φετίχ μπορεί να έχουν αποκτήσει την ειδική τους σημασία στην παιδική ηλικία.
Ψυχοδυναμικά, θεωρείται ότι τα φετίχ συμβολίζουν το γυναικείο πέος (που ο φετιχιστής αρνείται ότι το έχασε η γυναίκα και έτσι προσπαθεί να ξεπεράσει τον ασυνείδητο φόβο ευνουχισμού του). Μαθησιακά, πρεσβεύεται ότι τα φετίχ συνδέθηκαν με σεξουαλική διέγερση στην παιδική ηλικία.
Εφαψιομανία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν το άγγιγμα και το τρίψιμο πάνω σε ένα άτομο που δεν συναινεί.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Η συμπεριφορά αυτή συνήθως συμβαίνει σε μέρη με πολύ κόσμο, π.χ. σε λεωφορεία ή υπόγειους σιδηρόδρομους, σε πεζοδρόμια πολυσύχναστων δρόμων, όπου το άτομο τρίβει τα γεννητικά του όργανα στους μηρούς και τα οπίσθια του θύματος ή χαϊδεύει με τα χέρια του τα γεννητικά της όργανα ή τους μαστούς. Η παραφιλία αρχίζει συνήθως στην εφηβεία και έχει την μεγαλύτερη ένταση στην ηλικία των 15-25 ετών με προοδευτική ελάττωση της συχνότητας της μετά.
Παιδοφιλία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με ένα παιδί ή παιδιά της προεφηβικής ηλικίας (γενικά ηλικίας 13 ετών ή μικρότερα).
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, η Παιδοφιλία (ή Παιδεραστία) αφορά τη σεξουαλική επαφή με προεφηβικά αγόρια ή κορίτσια ή και με τα δύο. Τα άτομα που έλκονται από κοριτσάκια συνήθως προτιμούν την ηλικία των 8-10 ετών, ενώ αυτοί που έλκονται από αγόρια προτιμούν λίγο μεγαλύτερα παιδιά.
Η παιδοφιλική πράξη μπορεί να περιορίζεται στο ξέντυμα του παιδιού και στο κοίταγμα ή στην έκθεση προς αυτό των γεννητικών οργάνων, στον αυνανισμό μπροστά στο παιδί, στο άγγιγμα και στο χαΐδεμα. Άλλοι παιδεραστές, όμως, μπορεί να προχωρούν σε πεολειχία ή αιδοιολειχία, σε διείσδυση στον κόλπο, στο στόμα ή στον πρωκτό του παιδιού (με το δάκτυλο, με κάποιο αντικείμενο ή με το πέος τους) και στη χρήση βίας κατά τις πράξεις αυτές.
Το αλκοόλ και το στρες επιτείνουν τη συμπεριφορά αυτή. Οι παιδεραστές μπορεί να περιορίζουν τις παραφιλικές τους δραστηριότητες στα παιδιά τους, φυσικά ή υιοθετημένα ή σε συγγενικά παιδιά ή να αναζητούν παιδιά εκτός της οικογένειας. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι ετεροφυλόφιλοι.
Σεξουαλικός Μαζοχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την πράξη (πραγματική, όχι προσποιητή) όπου το άτομο ταπεινώνεται, δέρνεται, δένεται ή με κάποιο τρόπο το κάνουν να υποφέρει.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Έτσι το άτομο προτιμά να διεγείρεται ή διεγείρεται μόνον με το να δένεται, να δέρνεται, να ταπεινώνεται, να βασανίζεται (στην φαντασία ή στην πράξη). Τόσο ομοφυλόφιλα όσο και ετεροφυλόφιλα άτομα, άντρες ή και γυναίκες, μπορεί να αναπτύξουν Σεξουαλικό Μαζοχισμό. Η διαταραχή μπορεί ν' αρχίσει οποτεδήποτε, αλλά πιο συχνά εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής.
Σημειώνουμε, ότι είναι δυνατόν να συμβεί μόνιμη σωματική βλάβη, ευνουχισμός, ακόμη και θάνατος από τις παραφιλικές αυτές δραστηριότητες. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι μια μορφή Σεξουαλικού Μαζοχισμού που λέγεται «Υποξυφιλία» (το άτομο διεγείρεται σεξουαλικά με πρόκληση στέρησης οξυγόνου με βρόχο, σακούλα, μάσκα, νιτρικά κ.ά.), γιατί μπορεί το άτομο να μην προλάβει να ξεφύγει την ασφυξία και τον θάνατο.
Ψυχοδυναμικά, ο Σεξουαλικός Μαζοχισμός αποδίδεται σε καταστρεπτικές φαντασίες στραμμένες ενάντια στον εαυτό και στην ανάγκη τιμωρίας του ατόμου για τις σεξουαλικές του επιθυμίες. Ακόμη, άτομα με αυτήν την παραφιλία μπορεί να είχαν παιδικές εμπειρίες που τα έπεισαν ότι ο πόνος είναι προϋπόθεση για τη σεξουαλική ευχαρίστηση.
Ο Σεξουαλικός Μαζοχισμός μερικές φορές συνυπάρχει με Φετιχισμό, Τρανσβεστικό Φετιχισμό ή Σεξουαλικό Σαδισμό.
Σεξουαλικός Σαδισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν πράξεις (πραγματικές, όχι προσποιητές) στις οποίες το να υποφέρει το θύμα ψυχολογικά ή σωματικά (συμπεριλαμβανόμενης και της ταπείνωσης) είναι σεξουαλικά διεγερτικό για το άτομο.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο Σεξουαλικός Σαδισμός, λοιπόν, είναι η πρόκληση σωματικού ή ψυχολογικού πόνου σ' ένα άλλο άτομο με σκοπό τη σεξουαλική διέγερση του παραφιλικού ατόμου. Το άλλο άτομο μπορεί να συναινεί ή όχι. Ο Σεξουαλικός Σαδισμός συμβαίνει τόσο σε ομοφυλόφιλα όσο και σε ετεροφυλόφιλα άτομα και συνήθως εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής. Η παραφιλική δραστηριότητα μπορεί να είναι ήπια ή μπορεί να προξενήσει κακώσεις ή και τον θάνατο. Μπορεί ο Σεξουαλικός Σαδισμός να συνοδεύεται και από Σεξουαλικό Μαζοχισμό στο ίδιο άτομο.
Ψυχαναλυτικά, θεωρείται ότι ο σαδισμός είναι άμυνα του ατόμου σε φόβους ευνουχισμού (το άτομο κάνει σε άλλους αυτά που φοβάται μη συμβούν σ' αυτό).
Τρανσβεστικός Φετιχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, σε έναν ετεροφυλόφιλο άντρα, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο Τρανσβεστικός (ή Παρενδυσιακός) Φετιχισμός αρχίζει στην παιδική ηλικία ή στην αρχή της εφηβείας. Το παραφιλικό άτομο ντύνεται με ρούχα του αντίθετου φύλου και αυνανίζεται (ή έρχεται σε συνουσία) φαντασιώνοντας τον εαυτό του να είναι ταυτόχρονα το αντρικό υποκείμενο και το γυναικείο αντικείμενο της σεξουαλικής του φαντασίωσης. Το άτομο μπορεί να φορά μόνο κάποιο εσώρουχο ή μπορεί να ντύνεται ολόκληρο γυναίκα, να βάφεται και να κυκλοφορεί σαν γυναίκα σε τρανσβεστικές ομάδες. Ο βασικός προσανατολισμός του ατόμου είναι ετεροφυλοφιλικός (μπορεί, όμως, να έχει και περιστασιακές ομοφυλοφιλικές εμπειρίες). Ο Τρανσβεστικός Φετιχισμός μπορεί να συνδυάζεται με Σεξουαλικό Μαζοχισμό.
Η ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου μπορεί να συνοδεύεται και με δυσφορία για τη φυλετική ταυτότητα. Εφόσον δεν πληρούνται τα κριτήρια για Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου, η διάγνωση θα είναι Τρανσβεστικός Φετιχισμός, Με Φυλετική Δυσφορία. Αν πληρούνται τα κριτήρια, θα δοθεί η επιπρόσθετη διάγνωση της Διαταραχής της Ταυτότητας Φύλου.
Ηδονοβλεψία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την πράξη της παρατήρησης ενός ανυποψίαστου ατόμου που είναι γυμνό, ξεντύνεται ή βρίσκεται σε σεξουαλική δραστηριότητα.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο ηδονοβλεψίας δεν επιζητεί σεξουαλική δραστηριότητα με το παρατηρούμενο άτομο, αλλά μπορεί να αυνανισθεί κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης ή μετά ανακαλώντας στη μνήμη του τη σκηνή. Η έναρξη της ηδονοβλεψίας είναι συνήθως πριν τα 15.
Παραφιλία Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή είναι για Παραφιλίες που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμιά από τις συγκεκριμένες κατηγορίες.
Παραδείγματα:
Τηλεφωνική σκατολογία (αισχρολογία από το τηλέφωνο)
Νεκροφιλία (πτώματα)
«Μεροφιλία» (Partialism - αποκλειστικός εστιασμός σε μέρος του σώματος)
Ζωοφιλία ή Κτηνοβασία (ζώα)
Κοπροφιλία (κόπρανα)
Κλισμαφιλία (υποκλισμός)
Ουροφιλία (ούρα)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΦΙΛΙΩΝ
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις θεωρούνται από πολλούς ότι έχουν σαν βάση ψυχολογικούς παράγοντες και ότι πηγάζουν από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Κατά συνέπεια πολλοί κλινικοί χρησιμοποιούν την ψυχοθεραπεία σαν τρόπο αντιμετώπισης αυτών των διαταραχών. Η ψυχανάλυση προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια και να επιλύσει παιδικές ψυχικές συγκρούσεις που θεωρούνται υπεύθυνες για την παρέκκλιση, αλλά πολλά άτομα με τέτοιες διαταραχές (π.χ. αυτά με σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας) δεν μπορούν ν' αντέξουν τέτοιου είδους έντονη θεραπεία. Η ατομική ψυχοθεραπεία (αποκαλυπτική — υποστηρικτική) μπορεί να φανεί χρήσιμη στο να βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις φαντασιώσεις που παρακινούν σε παρεκκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά, να αποκτήσει πιο παραδεκτούς τρόπους σεξουαλικής ικανοποίησης, καθώς και να ελέγξει τον βαθμό που η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά του παρεμβαίνει στην κοινωνική και επαγγελματική του ζωή.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, η θεραπεία συμπεριφοράς χρησιμοποιείται συνεχώς και περισσότερο για τον έλεγχο των παραφιλιών. Έτσι, αναπτύχθηκαν μέθοδοι τόσο για να ελαττώσουν τους παραφιλικούς τρόπους διέγερσης του ατόμου π.χ. με κορεσμό δια του αυνανισμού (δηλ. οδηγώντας το άτομο να κορεσθεί ή να βαρεθεί τις παραφιλικές του φαντασιώσεις), με καλυμμένη ευαισθητοποίηση (δηλ. ζευγαρώνοντας τις παραφιλικές φαντασιώσεις με δυσάρεστες και αγχογόνες ψυχικές εικόνες) ή ακόμα και με θεραπεία αποστροφής (δηλ. με τεχνική παρόμοια με την προηγούμενη, όπου οι παραφιλικές φαντασιώσεις ζευγαρώνονται με δυσάρεστα ερεθίσματα όπως ναυτία (προκαλούμενη με φάρμακο) ή ηλεκτροσόκ, με στόχο την αρνητική ενίσχυση της παραφιλικής συμπεριφοράς), όσο και για να δημιουργήσουν σεξουαλική διέγερση ως απάντηση σε μη παραφιλικές φαντασιώσεις μέσα από conditioning δια του αυνανισμού.
Γνωστικές τεχνικές, επίσης, χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν το παραφιλικό άτομο να ανακατασκευάσει λαθεμένα γνωστικά σχήματα που χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του (π.χ. ο παιδεραστής ερμηνεύει λαθεμένα την υποτακτικότητα ενός παιδιού ως έκφραση επιθυμίας από μέρους του). Ακόμα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και τεχνικές χαλάρωσης για το άγχος που συχνά προηγείται της παραφιλικής πράξης.
Αντιανδρογόνα, όπως η μεδροξυπρογεστερόνη, έχουν χρησιμοποιηθεί σε άντρες με σοβαρές σεξουαλικές παρεκκλίσεις (π.χ. σ' αυτούς που εμπλέκονται με καταναγκαστικό τρόπο σε σεξουαλικές επιθέσεις) με σκοπό να ελαττωθούν οι σεξουαλικές τους δραστηριότητες και κατά συνέπεια να γίνουν λιγότερο επικίνδυνοι. Η μεδροξυπρογεστερόνη (Provera) δίνεται από το στόμα σε δόσεις 100-200 mg την ημέρα. Ένα σκεύασμα μακράς διάρκειας (Depo-Provera) μπορεί να δοθεί ενδομυικώς σε δόσεις 200-400 mg κάθε 7-10 ημέρες.
Σε περιπτώσεις, βέβαια, που η παραφιλική συμπεριφορά είναι μέρος μιας άλλης διαταραχής όπως π.χ. σχιζοφρένεια ή μανία, θα αντιμετωπισθούν οι διαταραχές αυτές με αντιψυχωτικά, λίθιο, καρβαμαζεπίνη κτλ.
Σεξουαλική Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή του Ό5Μ-ΙΥ είναι για σεξουαλικές διαταραχές που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμιά συγκεκριμένη Σεξουαλική Διαταραχή και που δεν είναι ούτε Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες ούτε Παραφιλίες.
Παραδείγματα:
1. Έντονα αισθήματα ανεπάρκειας που αφορούν τη σεξουαλική απόδοση ή άλλα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυτοεπιβαλλόμενες σταθερές ανδροπρέπειας ή θηλυπρέπειας.
2. Ενόχληση του ατόμου για έναν τύπο επαναλαμβανόμενων σεξουαλικών σχέσεων που αφορά αλληλοδιαδοχή ερωτικών συντρόφων που βιώνονται από το άτομο μόνον ως αντικείμενα προς χρήση (π.χ. νυμφομανία, δονχουανισμός).
3. Επίμονη και έντονη ενόχληση του ατόμου για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ
Πάρα πολλοί άνθρωποι θεωρούν την ετεροφυλοφιλία σαν κάτι δεδομένο στις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους και σαν τη μόνη φυσιολογική ή επιτρεπτή σεξουαλική λειτουργία. Υπάρχει, όμως, ένας μεγάλος αριθμός αντρών και γυναικών που προτιμούν σεξουαλικούς συντρόφους του ίδιου φύλου. Το κατά πόσο οι ομοφυλόφιλοι φίλοι, συνάδελφοι και ασθενείς νιώθουν ότι μπορούν να συζητήσουν με τον κλινικό τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από τη δική τους ευαισθησία και δεκτικότητα στις μη ετεροφυλοφιλικές προτιμήσεις και τρόπους ζωής.
Έχει ειπωθεί ότι οι ανά τον κόσμο ομοφυλόφιλοι έχουν τόσα κοινά μεταξύ τους, όσα και οι άνθρωποι που πίνουν καφέ. Υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τρόπο ζωής και τύπο σεξουαλικών δραστηριοτήτων μεταξύ ανθρώπων που ο κύριος προσανατολισμός τους είναι ομοφυλόφιλος. Είναι αρκετά δύσκολο να (καθ)ορίσει κανείς την ομοφυλοφιλία. Πού θα κατατάξει κανείς αυτούς που ενώ έχουν ετεροφυλοφιλικές σχέσεις έχουν ομοφυλοφιλικές φαντασιώσεις ή αυτούς που εμπλέκονται σε σεξουαλικές δραστηριότητες και με άντρες και με γυναίκες ή τα άτομα που απότομα αλλάζουν σεξουαλικό προσανατολισμό στη μέση ηλικία;
Επιπολασμός
Ομοφυλοφιλική συμπεριφορά παρατηρείται σ' όλες τις κοινωνίες. Είναι δύσκολο κανείς να καθορίσει τον επιπολασμό της ομοφυλοφιλίας, πρώτα γιατί υπάρχει, όπως αναφέραμε, πρόβλημα στο να ορισθεί τι αποτελεί ομοφυλοφιλία και δεύτερο γιατί ένα μεγάλο ποσοστό ομοφυλοφιλίας είναι άγνωστο λόγω κοινωνικών διακρίσεων και πιέσεων που δρουν ενάντια στην ανοιχτή αποκάλυψη του ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού. Ίσως τα πιο έγκυρα στοιχεία, ακόμη και σήμερα, είναι αυτά του Kinsey και των συνεργατών του, που στις εργασίες τους το 1948 και 1953 για τη σεξουαλική συμπεριφορά αντρών και γυναικών στις ΗΠΑ, πήραν συνεντεύξεις από περισσότερους από 11.000 άντρες και περίπου 8.000 γυναίκες. Ο Kinsey βρήκε ότι 4% των αντρών ήταν αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι καθ' όλη τη διάρκεια της ενήλικης τους ζωής, ενώ άλλα 10% ήταν κατ' εξοχήν ομοφυλόφιλοι τουλάχιστον για τρία χρόνια μεταξύ 16 και 55 χρονών. Η έκπληξη για τους Αμερικανούς ήταν η αποκάλυψη ότι 37% των αντρών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Kinsey, είπαν ότι είχαν τουλάχιστον μία σεξουαλική εμπειρία με κάποιον άλλο άντρα που έφθασε ή όχι σε οργασμό μετά την έναρξη της εφηβείας τους (50% ανέφεραν κάποια ομοφυλοφιλική εμπειρία ή διέγερση). Τα στοιχεία του Kinsey έδειξαν ότι ο επιπολασμός της ομοφυλοφιλίας μεταξύ των γυναικών ήταν μικρότερος απ' ότι των αντρών. Γύρω στο 28% των γυναικών από το δείγμα ανάφεραν κάποια ομοφυλοφιλική εμπειρία ή διέγερση σε κάποια φάση της ζωής τους, ενώ 13% είχαν και οργασμό. Υπολογίστηκε ότι ο επιπολασμός της αποκλειστικής ομοφυλοφιλίας στις γυναίκες του δείγματος ήταν ανάμεσα στο μισό και το ένα τρίτο του επιπολασμού των αντρών. Γενικά, πάντως, μπορούμε να πούμε ότι ο επιπολασμός της αποκλειστικής ή κατ' εξοχήν ομοφυλοφιλίας στους άντρες είναι περίπου 4-6% και στις γυναίκες περίπου 2%.
Αιτιολογία
Γιατί άλλοι άνθρωποι αναπτύσσουν ετεροφυλόφιλο και άλλοι ομοφυλόφιλο προσανατολισμό; Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις. Στην προσπάθεια να διευκρινίσουν τις αιτίες της ομοφυλοφιλίας, οι ερευνητές έχουν διερευνήσει ποικίλες ψυχολογικές και βιολογικές υποθέσεις.
Η κλασική ψυχαναλυτική θεωρία βλέπει την ομοφυλοφιλία σαν μια καθήλωση της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης. Για τους άντρες πιστεύεται ότι το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα εμπειριών της παιδικής ηλικίας με μια πολύ (θα λέγαμε ασφυκτικά) κοντινή, δεσμευτική και σαγηνευτική μητέρα και ένα παθητικό, εχθρικό ή απουσιάζοντα πατέρα. Για τις γυναίκες δεν έχει προταθεί καμιά ξεκάθαρη υπόθεση με κάποιου είδους οικογενειακό σχήμα, αλλά οί παραδοσιακές θεωρίες πιστεύουν ότι η ομοφυλοφιλία μεταξύ των γυναικών είναι αποτέλεσμα άλυτων αναπτυξιακών δυσκολιών. Αυτές οί ψυχαναλυτικές υποθέσεις δεν έχουν επικυρωθεί συστηματικά στην κλινική πράξη της θεραπείας ομοφυλόφιλων αντρών και γυναικών. Και οπωσδήποτε αυτή η έρευνα μειονεκτεί, γιατί το μεγαλύτερο μέρος της έγινε με ομοφυλόφιλους που επισκέφθηκαν ψυχιάτρους για ψυχολογικά προβλήματα και επομένως επηρέασαν το δείγμα προς την κατεύθυνση της ύπαρξης ψυχικών διαταραχών.
Οι γενετικές θεωρίες προσπαθώντας να εξηγήσουν την αιτιολογία της ομοφυλοφιλίας με έρευνες σε διδύμους, έδειξαν ότι υπάρχει υψηλότερου βαθμού συμφωνία για ομοφυλοφιλία σε μονοζυγώτες διδύμους απ' ότι σε διζυγώτες. Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις όπου ομοφυλοφιλία δεν παρατηρείται και στους δύο μονοζυγώτες διδύμους, ενώ έρευνες που συγκρίνουν διδύμους που μεγάλωσαν μαζί με αυτούς που μεγάλωσαν χωριστά (που θα διαχώριζε γενετικό από περιβαλλοντικό παράγοντα) δεν έχουν γίνει ακόμη. Μέχρι τώρα δεν έχει κατορθωθεί ν' αποδειχθεί ή να αποκλεισθεί το αν ο γενετικός παράγοντας παίζει ρόλο στον ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό.
Νευροενδοκρινικές μελέτες. Έρευνες των επιπέδων τεστοστερόνης στο αίμα δεν έδειξαν συστηματικά και σταθερά διαφορές μεταξύ ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων ατόμων. Πιο πρόσφατες έρευνες έχουν εστιασθεί στην υπόθεση ότι διαφορετικά επίπεδα εμβρυϊκών ανδρογόνων στην ενδομήτρια περίοδο του ατόμου πιθανόν να προγραμματίζουν την ανάπτυξη του εμβρύου προς την ετεροφυλόφιλη ή την ομοφυλόφιλη κατεύθυνση. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα από αυτές τις έρευνες.
Τελικά, λοιπόν, θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι διάφορες θεωρίες, ψυχολογικές και βιολογικές, που προτάθηκαν για την εξήγηση των αιτίων της ομοφυλοφιλίας δεν έχουν αποδειχθεί ακόμη. Είναι πιθανόν ότι τόσο περιβαλλοντικοί, όσο και βιολογικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στη γένεση της ομοφυλοφιλίας, όπως βέβαια συντελούν και στη γένεση της ετεροφυλοφιλίας.
Τρόπος ζωής
Μεγάλη δημοσιότητα έχει δοθεί στον τρόπο ζωής των ομοφυλόφιλων, που στερεότυπα υποτίθεται ότι χαρακτηρίζεται από συχνές ανώνυμες σεξουαλικές επαφές χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική εμπλοκή. Τέτοιου είδους στερεότυπες εικόνες πράγματι ταιριάζουν για ορισμένους ομοφυλόφιλους και περισσότερο για άντρες παρά για γυναίκες. Όμως, η συνήθως ανώνυμη σεξουαλική επαφή είναι τυπική για μια μόνο ομάδα ομοφυλόφιλων. Υπάρχουν και αυτοί που έχουν σταθερούς δεσμούς και που τις περισσότερες φορές είναι αφανείς.
Μερικοί κλινικοί αναφέρουν τις περιστασιακές σχέσεις σαν απόδειξη ότι οί ομοφυλόφιλοι και ειδικά οι άντρες δεν μπορούν να διατηρήσουν στενές σχέσεις διαρκείας. 'Άλλοι ισχυρίζονται ότι αυτό συμβαίνει επειδή η κοινωνία δεν παρέχει στους ομοφυλόφιλους κοινωνικά στηρίγματα που θα τους βοηθούσαν να αναπτύξουν σταθερότερες σχέσεις, όπως π.χ. βοηθάει ο γάμος τους ετεροφυλόφιλους. Γενικά, ο κλινικός συζητώντας είτε με ετεροφυλόφιλους είτε με ομοφυλόφιλους ασθενείς δεν θα πρέπει να προαποφασίζει σχετικά με τον τρόπο ζωής ή τη σεξουαλική συμπεριφορά του ατόμου. Καλό είναι να περιμένει τον ασθενή του να του πει εκείνος όλα τα σχετικά με τη ζωή του, αφού καταφέρει να του επικοινωνήσει, όμως, ότι μπορεί να τον ακούσει χωρίς προκαταλήψεις.
Ψυχοπαθολογία
Συνεχίζει ακόμη να υπάρχει σημαντική διαφωνία μέσα στην κοινωνία αλλά και ανάμεσα σ' αυτούς που ασχολούνται με την ψυχική υγεία, σχετικά με το αν η ομοφυλοφιλία είναι ή όχι ψυχική διαταραχή. Αν και ο Freud δεν πίστευε ότι είναι, πολλοί ψυχίατροι μετά από αυτόν θεώρησαν την ομοφυλοφιλία σαν παθολογική. Πρόσφατες μελέτες σε μεγάλο ομοφυλόφιλο και ετεροφυλόφιλο μη νοσηλευόμενο πληθυσμό δεν υποστηρίζουν καθόλου τη θέση ότι η ομοφυλοφιλία σχετίζεται με παθολογικά στοιχεία προσωπικότητας ή με αυξημένη συναισθηματική δυσφορία ή με κοινωνική δυσλειτουργία. Πιστεύεται, λοιπόν, σήμερα ότι το φάσμα της ψυχοπαθολογίας που ανευρίσκεται σε ομοφυλόφιλους είναι τόσο ευρύ, όσο και αυτό που ανευρίσκεται στους ετεροφυλόφιλους.
Σημείωση νηματοθέτη
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες της Εξελικτικής Βιολογίας, η ομοφυλοφιλία έχει διαβαθμίσεις και έχει προβλεφθεί από τη φύση, διότι συμβάλλει στο να αμβλύνονται (ειδικά στους άνδρες) οι έντονες ανταγωνιστικές και επιθετικές τους τάσεις.
Θεραπεία
Πολλά είδη θεραπειών έχουν χρησιμοποιηθεί στην προσπάθεια να βοηθήσουμε τα άτομα που θέλουν να αλλάξουν τον ομοφυλοφιλικό τους προσανατολισμό. Ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση και θεραπεία συμπεριφοράς είναι οι πιο συνηθισμένοι τρόποι, όλοι, όμως, είχαν περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Ορισμένοι κλινικοί υπολογίζουν ότι το ένα τρίτο των ομοφυλόφιλων αντρών που αρχίζουν θεραπεία με σκοπό την αλλαγή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού επιτυγχάνουν ν' αλλάξουν τον προσανατολισμό τους σε ετεροφυλοφιλικό. Άλλοι, όμως, είναι πιο απαισιόδοξοι για την πιθανότητα επίτευξης αλλαγής διαρκείας του σεξουαλικού προσανατολισμού με τη βοήθεια οποιασδήποτε θεραπείας. Για τους άντρες, παράγοντες που φαίνονται να είναι υπέρ της πιθανότητας επίτευξης ετεροφυλοφιλικού προσανατολισμού είναι η ηλικία (κάτω των 35 ετών), κάποια εμπειρία με ετεροφυλόφιλη διέγερση και υψηλός βαθμός κινητοποίησης για αλλαγή. Πολύ λίγα στοιχεία υπάρχουν για ομοφυλόφιλες γυναίκες.
Πολλά ομοφυλόφιλα άτομα που ενοχλούνται από τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό αντιμετωπίζονται με υποστηρικτικές — συμβουλευτικές μεθόδους που δεν στοχεύουν στο να αλλάξουν τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, αλλά προσπαθούν να βοηθήσουν το άτομο να είναι πιο άνετο με τον ομοφυλοφιλικό τρόπο ζωής ελαττώνοντας την ντροπή, την ενοχή και το άγχος που συνήθως συνυπάρχουν με την ομοφυλοφιλία. Βασικά, με κάθε ομοφυλόφιλο άτομο, ο κλινικός θα πρέπει προσεκτικά να διευκρινίσει τι στο βάθος θέλει και τι μπορεί και κατόπιν να κατευθύνει τη θεραπευτική του προσέγγιση είτε προς την προσπάθεια αλλαγής του ομοφυλόφιλου προσανατολισμού σε ετεροφυλόφιλο ή τουλάχιστον αμφιφυλόφιλο - δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο - ή προς την καλύτερη προσαρμογή στον ομοφυλόφιλο προσανατολισμό.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΟΥ
Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι μια ασυμφωνία ανάμεσα στο φύλο που δηλώθηκε στο πιστοποιητικό γεννήσεως και την ταυτότητα φύλου (ή φυλετική ταυτότητα). Η ταυτότητα φύλου είναι η αίσθηση του σε ποιο φύλο ανήκει κανείς, δηλ. η ενημερότητα ή συνείδηση ότι «είμαι αγόρι» ή «είμαι κορίτσι». Η ταυτότητα φύλου είναι η εσωτερική εμπειρία του φυλετικού ρόλου και ο φυλετικός ρόλος είναι η δημόσια έκφραση της ταυτότητας φύλου.
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Μια έντονη και επίμονη ταυτοποίηση με το άλλο φύλο (όχι απλά επιθυμία για τα οποιαδήποτε πολιτισμικά πλεονεκτήματα θεωρεί ότι έχει σαν άλλο φύλο).
Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:
(1) επανειλημμένα δηλωμένη επιθυμία να είναι ή επιμονή ότι αυτός ή αυτή ανήκει στο άλλο φύλο
(2) στα αγόρια, προτίμηση για ένδυση με ρούχα του άλλου φύλου ή προσποίηση ότι φορούν γυναικεία ρούχα* στα κορίτσια, επιμονή να φορούν μόνο στερεότυπα ανδρικά ρούχα
(3) έντονη και επίμονη προτίμηση να έχει στο φαντασιακό παιχνίδι ρόλους του άλλου φύλου ή επίμονες φαντασιώσεις ότι ανήκει στο άλλο φύλο
(4) έντονη επιθυμία να συμμετέχει στα στερεότυπα παιχνίδια και τις διασκεδάσεις του άλλου φύλου
(5) έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου
Στους εφήβους και τους ενηλίκους, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η δηλωμένη επιθυμία να ανήκει κάποιος στο άλλο φύλο, το να περνά συχνά σαν άτομο του άλλου φύλου, η επιθυμία να ζήσει ή να αντιμετωπίζεται από τους άλλους σαν άτομο του άλλου φύλου ή η πεποίθηση ότι αυτός ή αυτή έχει τα τυπικά συναισθήματα και τις αντιδράσεις του άλλου φύλου.
Β. Επίμονη δυσφορία με το φύλο του/ της ή αίσθηση ότι δεν ταιριάζει με τον φυλετικό ρόλο αυτού του φύλου.
Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με οποιοδήποτε από τα παρακάτω: στα αγόρια, ισχυρισμός ότι το πέος ή οι όρχεις είναι αηδιαστικά ή θα εξαφανιστούν ή ισχυρισμός ότι θα ήταν καλύτερα να μην έχουν πέος ή αποστροφή για το άγριο παιχνίδι και απόρριψη των στερεότυπων αγορίστικων παιχνιδιών, αγώνων και δραστηριοτήτων στα κορίτσια, απόρριψη της ούρησης σε καθιστή θέση, ισχυρισμός ότι έχει ή ότι θα αναπτύξει πέος ή ισχυρισμός ότι δεν θέλει να αναπτύξει στήθος ή να έχει περίοδο ή έντονη αποστροφή για το συνηθισμένο θηλυκό ντύσιμο.
Στους εφήβους και τους ενηλίκους, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η έντονη ενασχόληση του ατόμου με το να απαλλαγεί από τα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου (π.χ. με αίτημα για λήψη ορμονών, για εγχείρηση ή για άλλες διαδικασίες για να αλλάξει σωματικά τα σεξουαλικά χαρακτηριστικά, ώστε να περάσει ως άλλο φύλο) ή η πεποίθηση ότι αυτός ή αυτή γεννήθηκαν με λάθος φύλο.
Γ. Η διαταραχή δεν συμπίπτει με μια σωματική κατάσταση ενδιάμεσου φύλου.
Δ. Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Θεραπεία
Αν και δεν είναι σίγουρο ότι τα αποτελέσματα της χειρουργικής αλλαγής φίλου όσον αφορά την κοινωνική και επαγγελματική προσαρμογή του ατόμου είναι καλύτερα από της ψυχοθεραπείας, εντούτοις πολλά άτομα με Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου (δηλ. Τρανσεξουαλισμό) επιμένουν και τελικά κάνουν χειρουργική αλλαγή φύλου.
Το άτομο που θ' αλλάξει από άντρας σε γυναίκα, παίρνει ορμόνες (π.χ. οιστραδιόλη, προγεστερόνη) για ν' αποκτήσει μαστούς και θηλυκό περίγραμμα σώματος, κάνει ηλεκτρόλυση για ν' απαλλαγεί από τις τρίχες και τελικά κάνει χειρουργικές επεμβάσεις για ν' αφαιρεθούν οι όρχεις και το πέος και να κατασκευασθεί κόλπος. Το άτομο που θ' αλλάξει από γυναίκα σε άντρας, υφίσταται μαστεκτομή, υστερεκτομή και ωοθηκεκτομή, παίρνει τεστοστερόνη για ν' αναπτύξει μυϊκή μάζα και να βαθύνει τη φωνή του και μπορεί να προσπαθήσει ν' αποκτήσει χειρουργικά πέος. Οπωσδήποτε, η χειρουργική αλλαγή από άντρα σε γυναίκα είναι επιτυχέστερη, γιατί ακόμα δεν έχει κατασκευασθεί πέος ικανό για στύση και εκσπερμάτωση.
Σε άτομα που δεν ζητούν χειρουργική αλλαγή φύλου, η ψυχοθεραπεία, ατομική ή ομαδική, μπορεί να τα βοηθήσει ν' αποδεχθούν το ανατομικό τους φύλο, να γίνουν ικανά να βιώνουν ευχαρίστηση από τα γεννητικά τους όργανα και να προσαρμοστούν καλύτερα κοινωνικά και επαγγελματικά.
Και σε άτομα, όμως, που έκαναν χειρουργική αλλαγή φύλου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να τα βοηθήσει να προσαρμοστούν καλύτερα στον νέο φυλετικό τους ρόλο (ιδιαίτερα αν είχαν έντονα ψυχολογικά προβλήματα πριν την εγχείρηση συνδεόμενα με κάποια διαταραχή προσωπικότητας και που συνεχίζουν και μετά την εγχείρηση).
Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή είναι για διαταραχές της ταυτότητας φύλου που δεν μπορούν να ταξινομηθούν ως κάποια συγκεκριμένη Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου.
Παραδείγματα:
1. Καταστάσεις ενδιάμεσου φύλου (π.χ. σύνδρομο μη ευαισθησίας στα ανδρογόνα ή συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων) και συνοδός φυλετική δυσφορία.
2. Παροδική, σχετιζόμενη με στρες συμπεριφορά ένδυσης με ρούχα του αντίθετου φύλου.
3. Επίμονη ενασχόληση με ευνουχισμό ή εκτομή του πέους, χωρίς επιθυμία ν' αποκτήσει τα σεξουαλικά χαρακτηριστικά του άλλου φύλου.
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ Ή ΠΑΡΑΦΙΛΙΕΣ
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις παλιότερα ονομάζονταν σεξουαλικές διαστροφές.
Πρόκειται για καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από τα εξής:
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών υπάρχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που γενικά αφορούν:
1) μη ανθρώπινα αντικείμενα
2) το να υποφέρει κανείς ή να κάνει τον σύντροφο του να υποφέρει, να ταπεινώνεται ή να ταπεινώνει τον σύντροφο του
3) παιδιά ή άλλα μη συναινούντα άτομα
Β. Η συμπεριφορά, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι φαντασιώσεις προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Καθώς παραφιλικές φαντασιώσεις ή παραφιλικό αντικείμενα (π.χ. σκηνές βίαιης συνουσίας ή γυναικεία εσώρουχα) είναι σεξουαλικά διεγερτικά για πολλά άτομα, η διάγνωση της παραφιλίας δεν θα μπει, αν δεν συντρέχουν τόσο η διάρκεια και η επανάληψη, όσο και η έντονη υποκειμενική ενόχληση ή η λειτουργική έκπτωση (π.χ. οί παραφιλικές φαντασιώσεις ή συμπεριφορές είναι υποχρεωτικές, οδηγούν σε σεξουαλική δυσλειτουργία, απαιτούν τη συμμετοχή μη συναινούντων ατόμων, οδηγούν σε νομικές περιπλοκές, δημιουργούν προβλήματα σε κοινωνικές σχέσεις κ.ο.κ.).
Εκτός από τον Σεξουαλικό Μαζοχισμό, ο οποίος κι αυτός είναι 20 φορές συχνότερος στους άντρες απ' ότι στις γυναίκες, οι άλλες Παραφιλίες στην κλινική πράξη ποτέ δεν διαγιγνώσκονται σε γυναίκες, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις. Οι λόγοι γι' αυτό είναι άγνωστοι.
Πολλά άτομα με Παραφιλίες δεν θεωρούν ότι είναι άρρωστα και προσέρχονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας μόνον όταν η συμπεριφορά τους τα φέρει σε σύγκρουση με το περιβάλλον, π.χ. τη σύζυγο, την οικογένεια ή τον νόμο.
Συχνά τα άτομα αυτά δεν μπορούν ν' ανταποδώσουν τρυφερότητα στη σεξουαλική επαφή ή πάσχουν και από διάφορες Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες. Συχνές είναι και οι Διαταραχές της Προσωπικότητας.
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις γενικά εγκαθίστανται στην εφηβεία και την αρχή της ενήλικης ζωής. Οι πιο συχνές (στις κλινικές) και υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι η Παιδοφιλία, η Ηδονοβλεψία και η Επιδειξιομανία.
Επιδειξιομανία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την έκθεση των γεννητικών οργάνων του ατόμου σε μια ανυποψίαστη ξένη.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Μερικές φορές το άτομο αυνανίζεται ενώ εκθέτει τα γεννητικά του όργανα (ή ενώ φαντάζεται να τα εκθέτει). Η επίδειξη των γεννητικών οργάνων συχνά έχει σαν σκοπό να ξαφνιάσει ή να «σοκάρει» τη γυναίκα. Σ' άλλες περιπτώσεις, το άτομο έχει τη σεξουαλικά διεγερτική φαντασίωση, ότι η γυναίκα θα διεγερθεί σεξουαλικά από την επίδειξη. Γενικά, πάντως, ο επιδειξίας δεν επιχειρεί να έρθει σε σεξουαλική επαφή με το άτομο στο οποίο επιδεικνύεται (που μπορεί να είναι γυναίκα ή κοριτσάκι).
Η έναρξη της διαταραχής συμβαίνει συνήθως πριν τα 18, αν και μπορεί ν' αρχίσει και αργότερα. Οί επιδειξίες, αν και συλλαμβάνονται, δεν είναι συνήθως επικίνδυνοι για τα θύματα τους.
Ψυχοδυναμικά, θεωρείται ότι ο επιδειξίας επιβεβαιώνει τον ανδρισμό του επιδεικνύοντας το πέος του και παρατηρώντας την αντίδραση του θύματος - φόβο, έκπληξη, αηδία. Ασυνείδητα, το άτομο νιώθει ευνουχισμένο και ανίκανο. Η σύζυγος του μπορεί να είναι ασυνείδητα υποκατάστατο της μητέρας του, στην οποία ήταν πολύ προσκολλημένο στην παιδική ηλικία.
Φετιχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την χρήση άψυχων αντικειμένων (π.χ. γυναικεία εσώρουχα).
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Γ. Τα φετιχιστικά αντικείμενα δεν περιορίζονται σε είδη της γυναικείας ενδυμασίας χρησιμοποιούμενα για την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου (όπως π.χ. συμβαίνει στον Παρενδυσιακό ή Τρανσβεστικό Φετιχισμό), ούτε σε αντικείμενα σχεδιασμένα με σκοπό τον απτικό σεξουαλικό ερεθισμό (π.χ. ένας δονητής).
Το άτομο με Φετιχισμό συχνά αυνανίζεται ενώ κρατά, χαϊδεύει ή μυρίζει τα «φετίχ» δηλ. στηθόδεσμους, γυναικεία εσώρουχα, κάλτσες, παπούτσια, μπότες κτλ. ή ζητά από τη σύντροφο του να τα φορέσει για να διεγερθεί. Συνήθως τα φετίχ είναι απαραίτητα για να διεγερθεί το άτομο σεξουαλικά και μπορεί να έχει πρόβλημα στύσης αν δεν υπάρχουν. Σημειώνουμε, ότι το νόημα του διαγνωστικού κριτηρίου Γ όσον αφορά τη δ.δ από τον Τρανσβεστικό Φετιχισμό, είναι ότι στον Φετιχισμό η σεξουαλική διέγερση προέρχεται από το γυναικείο ρούχο (το οποίο το άτομο δεν το φορά), ενώ στον Τρανσβεστικό Φετιχισμό η σεξουαλική διέγερση προέρχεται από την πράξη της ένδυσης με ρούχα του αντίθετου φύλου.
Η διαταραχή αρχίζει συνήθως στην εφηβεία, και τα φετίχ μπορεί να έχουν αποκτήσει την ειδική τους σημασία στην παιδική ηλικία.
Ψυχοδυναμικά, θεωρείται ότι τα φετίχ συμβολίζουν το γυναικείο πέος (που ο φετιχιστής αρνείται ότι το έχασε η γυναίκα και έτσι προσπαθεί να ξεπεράσει τον ασυνείδητο φόβο ευνουχισμού του). Μαθησιακά, πρεσβεύεται ότι τα φετίχ συνδέθηκαν με σεξουαλική διέγερση στην παιδική ηλικία.
Εφαψιομανία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν το άγγιγμα και το τρίψιμο πάνω σε ένα άτομο που δεν συναινεί.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Η συμπεριφορά αυτή συνήθως συμβαίνει σε μέρη με πολύ κόσμο, π.χ. σε λεωφορεία ή υπόγειους σιδηρόδρομους, σε πεζοδρόμια πολυσύχναστων δρόμων, όπου το άτομο τρίβει τα γεννητικά του όργανα στους μηρούς και τα οπίσθια του θύματος ή χαϊδεύει με τα χέρια του τα γεννητικά της όργανα ή τους μαστούς. Η παραφιλία αρχίζει συνήθως στην εφηβεία και έχει την μεγαλύτερη ένταση στην ηλικία των 15-25 ετών με προοδευτική ελάττωση της συχνότητας της μετά.
Παιδοφιλία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με ένα παιδί ή παιδιά της προεφηβικής ηλικίας (γενικά ηλικίας 13 ετών ή μικρότερα).
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, η Παιδοφιλία (ή Παιδεραστία) αφορά τη σεξουαλική επαφή με προεφηβικά αγόρια ή κορίτσια ή και με τα δύο. Τα άτομα που έλκονται από κοριτσάκια συνήθως προτιμούν την ηλικία των 8-10 ετών, ενώ αυτοί που έλκονται από αγόρια προτιμούν λίγο μεγαλύτερα παιδιά.
Η παιδοφιλική πράξη μπορεί να περιορίζεται στο ξέντυμα του παιδιού και στο κοίταγμα ή στην έκθεση προς αυτό των γεννητικών οργάνων, στον αυνανισμό μπροστά στο παιδί, στο άγγιγμα και στο χαΐδεμα. Άλλοι παιδεραστές, όμως, μπορεί να προχωρούν σε πεολειχία ή αιδοιολειχία, σε διείσδυση στον κόλπο, στο στόμα ή στον πρωκτό του παιδιού (με το δάκτυλο, με κάποιο αντικείμενο ή με το πέος τους) και στη χρήση βίας κατά τις πράξεις αυτές.
Το αλκοόλ και το στρες επιτείνουν τη συμπεριφορά αυτή. Οι παιδεραστές μπορεί να περιορίζουν τις παραφιλικές τους δραστηριότητες στα παιδιά τους, φυσικά ή υιοθετημένα ή σε συγγενικά παιδιά ή να αναζητούν παιδιά εκτός της οικογένειας. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι ετεροφυλόφιλοι.
Σεξουαλικός Μαζοχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την πράξη (πραγματική, όχι προσποιητή) όπου το άτομο ταπεινώνεται, δέρνεται, δένεται ή με κάποιο τρόπο το κάνουν να υποφέρει.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Έτσι το άτομο προτιμά να διεγείρεται ή διεγείρεται μόνον με το να δένεται, να δέρνεται, να ταπεινώνεται, να βασανίζεται (στην φαντασία ή στην πράξη). Τόσο ομοφυλόφιλα όσο και ετεροφυλόφιλα άτομα, άντρες ή και γυναίκες, μπορεί να αναπτύξουν Σεξουαλικό Μαζοχισμό. Η διαταραχή μπορεί ν' αρχίσει οποτεδήποτε, αλλά πιο συχνά εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής.
Σημειώνουμε, ότι είναι δυνατόν να συμβεί μόνιμη σωματική βλάβη, ευνουχισμός, ακόμη και θάνατος από τις παραφιλικές αυτές δραστηριότητες. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι μια μορφή Σεξουαλικού Μαζοχισμού που λέγεται «Υποξυφιλία» (το άτομο διεγείρεται σεξουαλικά με πρόκληση στέρησης οξυγόνου με βρόχο, σακούλα, μάσκα, νιτρικά κ.ά.), γιατί μπορεί το άτομο να μην προλάβει να ξεφύγει την ασφυξία και τον θάνατο.
Ψυχοδυναμικά, ο Σεξουαλικός Μαζοχισμός αποδίδεται σε καταστρεπτικές φαντασίες στραμμένες ενάντια στον εαυτό και στην ανάγκη τιμωρίας του ατόμου για τις σεξουαλικές του επιθυμίες. Ακόμη, άτομα με αυτήν την παραφιλία μπορεί να είχαν παιδικές εμπειρίες που τα έπεισαν ότι ο πόνος είναι προϋπόθεση για τη σεξουαλική ευχαρίστηση.
Ο Σεξουαλικός Μαζοχισμός μερικές φορές συνυπάρχει με Φετιχισμό, Τρανσβεστικό Φετιχισμό ή Σεξουαλικό Σαδισμό.
Σεξουαλικός Σαδισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν πράξεις (πραγματικές, όχι προσποιητές) στις οποίες το να υποφέρει το θύμα ψυχολογικά ή σωματικά (συμπεριλαμβανόμενης και της ταπείνωσης) είναι σεξουαλικά διεγερτικό για το άτομο.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο Σεξουαλικός Σαδισμός, λοιπόν, είναι η πρόκληση σωματικού ή ψυχολογικού πόνου σ' ένα άλλο άτομο με σκοπό τη σεξουαλική διέγερση του παραφιλικού ατόμου. Το άλλο άτομο μπορεί να συναινεί ή όχι. Ο Σεξουαλικός Σαδισμός συμβαίνει τόσο σε ομοφυλόφιλα όσο και σε ετεροφυλόφιλα άτομα και συνήθως εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής. Η παραφιλική δραστηριότητα μπορεί να είναι ήπια ή μπορεί να προξενήσει κακώσεις ή και τον θάνατο. Μπορεί ο Σεξουαλικός Σαδισμός να συνοδεύεται και από Σεξουαλικό Μαζοχισμό στο ίδιο άτομο.
Ψυχαναλυτικά, θεωρείται ότι ο σαδισμός είναι άμυνα του ατόμου σε φόβους ευνουχισμού (το άτομο κάνει σε άλλους αυτά που φοβάται μη συμβούν σ' αυτό).
Τρανσβεστικός Φετιχισμός
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, σε έναν ετεροφυλόφιλο άντρα, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο Τρανσβεστικός (ή Παρενδυσιακός) Φετιχισμός αρχίζει στην παιδική ηλικία ή στην αρχή της εφηβείας. Το παραφιλικό άτομο ντύνεται με ρούχα του αντίθετου φύλου και αυνανίζεται (ή έρχεται σε συνουσία) φαντασιώνοντας τον εαυτό του να είναι ταυτόχρονα το αντρικό υποκείμενο και το γυναικείο αντικείμενο της σεξουαλικής του φαντασίωσης. Το άτομο μπορεί να φορά μόνο κάποιο εσώρουχο ή μπορεί να ντύνεται ολόκληρο γυναίκα, να βάφεται και να κυκλοφορεί σαν γυναίκα σε τρανσβεστικές ομάδες. Ο βασικός προσανατολισμός του ατόμου είναι ετεροφυλοφιλικός (μπορεί, όμως, να έχει και περιστασιακές ομοφυλοφιλικές εμπειρίες). Ο Τρανσβεστικός Φετιχισμός μπορεί να συνδυάζεται με Σεξουαλικό Μαζοχισμό.
Η ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου μπορεί να συνοδεύεται και με δυσφορία για τη φυλετική ταυτότητα. Εφόσον δεν πληρούνται τα κριτήρια για Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου, η διάγνωση θα είναι Τρανσβεστικός Φετιχισμός, Με Φυλετική Δυσφορία. Αν πληρούνται τα κριτήρια, θα δοθεί η επιπρόσθετη διάγνωση της Διαταραχής της Ταυτότητας Φύλου.
Ηδονοβλεψία
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν την πράξη της παρατήρησης ενός ανυποψίαστου ατόμου που είναι γυμνό, ξεντύνεται ή βρίσκεται σε σεξουαλική δραστηριότητα.
Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Ο ηδονοβλεψίας δεν επιζητεί σεξουαλική δραστηριότητα με το παρατηρούμενο άτομο, αλλά μπορεί να αυνανισθεί κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης ή μετά ανακαλώντας στη μνήμη του τη σκηνή. Η έναρξη της ηδονοβλεψίας είναι συνήθως πριν τα 15.
Παραφιλία Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή είναι για Παραφιλίες που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμιά από τις συγκεκριμένες κατηγορίες.
Παραδείγματα:
Τηλεφωνική σκατολογία (αισχρολογία από το τηλέφωνο)
Νεκροφιλία (πτώματα)
«Μεροφιλία» (Partialism - αποκλειστικός εστιασμός σε μέρος του σώματος)
Ζωοφιλία ή Κτηνοβασία (ζώα)
Κοπροφιλία (κόπρανα)
Κλισμαφιλία (υποκλισμός)
Ουροφιλία (ούρα)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΦΙΛΙΩΝ
Οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις θεωρούνται από πολλούς ότι έχουν σαν βάση ψυχολογικούς παράγοντες και ότι πηγάζουν από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Κατά συνέπεια πολλοί κλινικοί χρησιμοποιούν την ψυχοθεραπεία σαν τρόπο αντιμετώπισης αυτών των διαταραχών. Η ψυχανάλυση προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια και να επιλύσει παιδικές ψυχικές συγκρούσεις που θεωρούνται υπεύθυνες για την παρέκκλιση, αλλά πολλά άτομα με τέτοιες διαταραχές (π.χ. αυτά με σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας) δεν μπορούν ν' αντέξουν τέτοιου είδους έντονη θεραπεία. Η ατομική ψυχοθεραπεία (αποκαλυπτική — υποστηρικτική) μπορεί να φανεί χρήσιμη στο να βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις φαντασιώσεις που παρακινούν σε παρεκκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά, να αποκτήσει πιο παραδεκτούς τρόπους σεξουαλικής ικανοποίησης, καθώς και να ελέγξει τον βαθμό που η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά του παρεμβαίνει στην κοινωνική και επαγγελματική του ζωή.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, η θεραπεία συμπεριφοράς χρησιμοποιείται συνεχώς και περισσότερο για τον έλεγχο των παραφιλιών. Έτσι, αναπτύχθηκαν μέθοδοι τόσο για να ελαττώσουν τους παραφιλικούς τρόπους διέγερσης του ατόμου π.χ. με κορεσμό δια του αυνανισμού (δηλ. οδηγώντας το άτομο να κορεσθεί ή να βαρεθεί τις παραφιλικές του φαντασιώσεις), με καλυμμένη ευαισθητοποίηση (δηλ. ζευγαρώνοντας τις παραφιλικές φαντασιώσεις με δυσάρεστες και αγχογόνες ψυχικές εικόνες) ή ακόμα και με θεραπεία αποστροφής (δηλ. με τεχνική παρόμοια με την προηγούμενη, όπου οι παραφιλικές φαντασιώσεις ζευγαρώνονται με δυσάρεστα ερεθίσματα όπως ναυτία (προκαλούμενη με φάρμακο) ή ηλεκτροσόκ, με στόχο την αρνητική ενίσχυση της παραφιλικής συμπεριφοράς), όσο και για να δημιουργήσουν σεξουαλική διέγερση ως απάντηση σε μη παραφιλικές φαντασιώσεις μέσα από conditioning δια του αυνανισμού.
Γνωστικές τεχνικές, επίσης, χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν το παραφιλικό άτομο να ανακατασκευάσει λαθεμένα γνωστικά σχήματα που χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του (π.χ. ο παιδεραστής ερμηνεύει λαθεμένα την υποτακτικότητα ενός παιδιού ως έκφραση επιθυμίας από μέρους του). Ακόμα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και τεχνικές χαλάρωσης για το άγχος που συχνά προηγείται της παραφιλικής πράξης.
Αντιανδρογόνα, όπως η μεδροξυπρογεστερόνη, έχουν χρησιμοποιηθεί σε άντρες με σοβαρές σεξουαλικές παρεκκλίσεις (π.χ. σ' αυτούς που εμπλέκονται με καταναγκαστικό τρόπο σε σεξουαλικές επιθέσεις) με σκοπό να ελαττωθούν οι σεξουαλικές τους δραστηριότητες και κατά συνέπεια να γίνουν λιγότερο επικίνδυνοι. Η μεδροξυπρογεστερόνη (Provera) δίνεται από το στόμα σε δόσεις 100-200 mg την ημέρα. Ένα σκεύασμα μακράς διάρκειας (Depo-Provera) μπορεί να δοθεί ενδομυικώς σε δόσεις 200-400 mg κάθε 7-10 ημέρες.
Σε περιπτώσεις, βέβαια, που η παραφιλική συμπεριφορά είναι μέρος μιας άλλης διαταραχής όπως π.χ. σχιζοφρένεια ή μανία, θα αντιμετωπισθούν οι διαταραχές αυτές με αντιψυχωτικά, λίθιο, καρβαμαζεπίνη κτλ.
Σεξουαλική Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή του Ό5Μ-ΙΥ είναι για σεξουαλικές διαταραχές που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμιά συγκεκριμένη Σεξουαλική Διαταραχή και που δεν είναι ούτε Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες ούτε Παραφιλίες.
Παραδείγματα:
1. Έντονα αισθήματα ανεπάρκειας που αφορούν τη σεξουαλική απόδοση ή άλλα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυτοεπιβαλλόμενες σταθερές ανδροπρέπειας ή θηλυπρέπειας.
2. Ενόχληση του ατόμου για έναν τύπο επαναλαμβανόμενων σεξουαλικών σχέσεων που αφορά αλληλοδιαδοχή ερωτικών συντρόφων που βιώνονται από το άτομο μόνον ως αντικείμενα προς χρήση (π.χ. νυμφομανία, δονχουανισμός).
3. Επίμονη και έντονη ενόχληση του ατόμου για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ
Πάρα πολλοί άνθρωποι θεωρούν την ετεροφυλοφιλία σαν κάτι δεδομένο στις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους και σαν τη μόνη φυσιολογική ή επιτρεπτή σεξουαλική λειτουργία. Υπάρχει, όμως, ένας μεγάλος αριθμός αντρών και γυναικών που προτιμούν σεξουαλικούς συντρόφους του ίδιου φύλου. Το κατά πόσο οι ομοφυλόφιλοι φίλοι, συνάδελφοι και ασθενείς νιώθουν ότι μπορούν να συζητήσουν με τον κλινικό τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από τη δική τους ευαισθησία και δεκτικότητα στις μη ετεροφυλοφιλικές προτιμήσεις και τρόπους ζωής.
Έχει ειπωθεί ότι οι ανά τον κόσμο ομοφυλόφιλοι έχουν τόσα κοινά μεταξύ τους, όσα και οι άνθρωποι που πίνουν καφέ. Υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τρόπο ζωής και τύπο σεξουαλικών δραστηριοτήτων μεταξύ ανθρώπων που ο κύριος προσανατολισμός τους είναι ομοφυλόφιλος. Είναι αρκετά δύσκολο να (καθ)ορίσει κανείς την ομοφυλοφιλία. Πού θα κατατάξει κανείς αυτούς που ενώ έχουν ετεροφυλοφιλικές σχέσεις έχουν ομοφυλοφιλικές φαντασιώσεις ή αυτούς που εμπλέκονται σε σεξουαλικές δραστηριότητες και με άντρες και με γυναίκες ή τα άτομα που απότομα αλλάζουν σεξουαλικό προσανατολισμό στη μέση ηλικία;
Επιπολασμός
Ομοφυλοφιλική συμπεριφορά παρατηρείται σ' όλες τις κοινωνίες. Είναι δύσκολο κανείς να καθορίσει τον επιπολασμό της ομοφυλοφιλίας, πρώτα γιατί υπάρχει, όπως αναφέραμε, πρόβλημα στο να ορισθεί τι αποτελεί ομοφυλοφιλία και δεύτερο γιατί ένα μεγάλο ποσοστό ομοφυλοφιλίας είναι άγνωστο λόγω κοινωνικών διακρίσεων και πιέσεων που δρουν ενάντια στην ανοιχτή αποκάλυψη του ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού. Ίσως τα πιο έγκυρα στοιχεία, ακόμη και σήμερα, είναι αυτά του Kinsey και των συνεργατών του, που στις εργασίες τους το 1948 και 1953 για τη σεξουαλική συμπεριφορά αντρών και γυναικών στις ΗΠΑ, πήραν συνεντεύξεις από περισσότερους από 11.000 άντρες και περίπου 8.000 γυναίκες. Ο Kinsey βρήκε ότι 4% των αντρών ήταν αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι καθ' όλη τη διάρκεια της ενήλικης τους ζωής, ενώ άλλα 10% ήταν κατ' εξοχήν ομοφυλόφιλοι τουλάχιστον για τρία χρόνια μεταξύ 16 και 55 χρονών. Η έκπληξη για τους Αμερικανούς ήταν η αποκάλυψη ότι 37% των αντρών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Kinsey, είπαν ότι είχαν τουλάχιστον μία σεξουαλική εμπειρία με κάποιον άλλο άντρα που έφθασε ή όχι σε οργασμό μετά την έναρξη της εφηβείας τους (50% ανέφεραν κάποια ομοφυλοφιλική εμπειρία ή διέγερση). Τα στοιχεία του Kinsey έδειξαν ότι ο επιπολασμός της ομοφυλοφιλίας μεταξύ των γυναικών ήταν μικρότερος απ' ότι των αντρών. Γύρω στο 28% των γυναικών από το δείγμα ανάφεραν κάποια ομοφυλοφιλική εμπειρία ή διέγερση σε κάποια φάση της ζωής τους, ενώ 13% είχαν και οργασμό. Υπολογίστηκε ότι ο επιπολασμός της αποκλειστικής ομοφυλοφιλίας στις γυναίκες του δείγματος ήταν ανάμεσα στο μισό και το ένα τρίτο του επιπολασμού των αντρών. Γενικά, πάντως, μπορούμε να πούμε ότι ο επιπολασμός της αποκλειστικής ή κατ' εξοχήν ομοφυλοφιλίας στους άντρες είναι περίπου 4-6% και στις γυναίκες περίπου 2%.
Αιτιολογία
Γιατί άλλοι άνθρωποι αναπτύσσουν ετεροφυλόφιλο και άλλοι ομοφυλόφιλο προσανατολισμό; Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις. Στην προσπάθεια να διευκρινίσουν τις αιτίες της ομοφυλοφιλίας, οι ερευνητές έχουν διερευνήσει ποικίλες ψυχολογικές και βιολογικές υποθέσεις.
Η κλασική ψυχαναλυτική θεωρία βλέπει την ομοφυλοφιλία σαν μια καθήλωση της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης. Για τους άντρες πιστεύεται ότι το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα εμπειριών της παιδικής ηλικίας με μια πολύ (θα λέγαμε ασφυκτικά) κοντινή, δεσμευτική και σαγηνευτική μητέρα και ένα παθητικό, εχθρικό ή απουσιάζοντα πατέρα. Για τις γυναίκες δεν έχει προταθεί καμιά ξεκάθαρη υπόθεση με κάποιου είδους οικογενειακό σχήμα, αλλά οί παραδοσιακές θεωρίες πιστεύουν ότι η ομοφυλοφιλία μεταξύ των γυναικών είναι αποτέλεσμα άλυτων αναπτυξιακών δυσκολιών. Αυτές οί ψυχαναλυτικές υποθέσεις δεν έχουν επικυρωθεί συστηματικά στην κλινική πράξη της θεραπείας ομοφυλόφιλων αντρών και γυναικών. Και οπωσδήποτε αυτή η έρευνα μειονεκτεί, γιατί το μεγαλύτερο μέρος της έγινε με ομοφυλόφιλους που επισκέφθηκαν ψυχιάτρους για ψυχολογικά προβλήματα και επομένως επηρέασαν το δείγμα προς την κατεύθυνση της ύπαρξης ψυχικών διαταραχών.
Οι γενετικές θεωρίες προσπαθώντας να εξηγήσουν την αιτιολογία της ομοφυλοφιλίας με έρευνες σε διδύμους, έδειξαν ότι υπάρχει υψηλότερου βαθμού συμφωνία για ομοφυλοφιλία σε μονοζυγώτες διδύμους απ' ότι σε διζυγώτες. Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις όπου ομοφυλοφιλία δεν παρατηρείται και στους δύο μονοζυγώτες διδύμους, ενώ έρευνες που συγκρίνουν διδύμους που μεγάλωσαν μαζί με αυτούς που μεγάλωσαν χωριστά (που θα διαχώριζε γενετικό από περιβαλλοντικό παράγοντα) δεν έχουν γίνει ακόμη. Μέχρι τώρα δεν έχει κατορθωθεί ν' αποδειχθεί ή να αποκλεισθεί το αν ο γενετικός παράγοντας παίζει ρόλο στον ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό.
Νευροενδοκρινικές μελέτες. Έρευνες των επιπέδων τεστοστερόνης στο αίμα δεν έδειξαν συστηματικά και σταθερά διαφορές μεταξύ ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων ατόμων. Πιο πρόσφατες έρευνες έχουν εστιασθεί στην υπόθεση ότι διαφορετικά επίπεδα εμβρυϊκών ανδρογόνων στην ενδομήτρια περίοδο του ατόμου πιθανόν να προγραμματίζουν την ανάπτυξη του εμβρύου προς την ετεροφυλόφιλη ή την ομοφυλόφιλη κατεύθυνση. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα από αυτές τις έρευνες.
Τελικά, λοιπόν, θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι διάφορες θεωρίες, ψυχολογικές και βιολογικές, που προτάθηκαν για την εξήγηση των αιτίων της ομοφυλοφιλίας δεν έχουν αποδειχθεί ακόμη. Είναι πιθανόν ότι τόσο περιβαλλοντικοί, όσο και βιολογικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στη γένεση της ομοφυλοφιλίας, όπως βέβαια συντελούν και στη γένεση της ετεροφυλοφιλίας.
Τρόπος ζωής
Μεγάλη δημοσιότητα έχει δοθεί στον τρόπο ζωής των ομοφυλόφιλων, που στερεότυπα υποτίθεται ότι χαρακτηρίζεται από συχνές ανώνυμες σεξουαλικές επαφές χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική εμπλοκή. Τέτοιου είδους στερεότυπες εικόνες πράγματι ταιριάζουν για ορισμένους ομοφυλόφιλους και περισσότερο για άντρες παρά για γυναίκες. Όμως, η συνήθως ανώνυμη σεξουαλική επαφή είναι τυπική για μια μόνο ομάδα ομοφυλόφιλων. Υπάρχουν και αυτοί που έχουν σταθερούς δεσμούς και που τις περισσότερες φορές είναι αφανείς.
Μερικοί κλινικοί αναφέρουν τις περιστασιακές σχέσεις σαν απόδειξη ότι οί ομοφυλόφιλοι και ειδικά οι άντρες δεν μπορούν να διατηρήσουν στενές σχέσεις διαρκείας. 'Άλλοι ισχυρίζονται ότι αυτό συμβαίνει επειδή η κοινωνία δεν παρέχει στους ομοφυλόφιλους κοινωνικά στηρίγματα που θα τους βοηθούσαν να αναπτύξουν σταθερότερες σχέσεις, όπως π.χ. βοηθάει ο γάμος τους ετεροφυλόφιλους. Γενικά, ο κλινικός συζητώντας είτε με ετεροφυλόφιλους είτε με ομοφυλόφιλους ασθενείς δεν θα πρέπει να προαποφασίζει σχετικά με τον τρόπο ζωής ή τη σεξουαλική συμπεριφορά του ατόμου. Καλό είναι να περιμένει τον ασθενή του να του πει εκείνος όλα τα σχετικά με τη ζωή του, αφού καταφέρει να του επικοινωνήσει, όμως, ότι μπορεί να τον ακούσει χωρίς προκαταλήψεις.
Ψυχοπαθολογία
Συνεχίζει ακόμη να υπάρχει σημαντική διαφωνία μέσα στην κοινωνία αλλά και ανάμεσα σ' αυτούς που ασχολούνται με την ψυχική υγεία, σχετικά με το αν η ομοφυλοφιλία είναι ή όχι ψυχική διαταραχή. Αν και ο Freud δεν πίστευε ότι είναι, πολλοί ψυχίατροι μετά από αυτόν θεώρησαν την ομοφυλοφιλία σαν παθολογική. Πρόσφατες μελέτες σε μεγάλο ομοφυλόφιλο και ετεροφυλόφιλο μη νοσηλευόμενο πληθυσμό δεν υποστηρίζουν καθόλου τη θέση ότι η ομοφυλοφιλία σχετίζεται με παθολογικά στοιχεία προσωπικότητας ή με αυξημένη συναισθηματική δυσφορία ή με κοινωνική δυσλειτουργία. Πιστεύεται, λοιπόν, σήμερα ότι το φάσμα της ψυχοπαθολογίας που ανευρίσκεται σε ομοφυλόφιλους είναι τόσο ευρύ, όσο και αυτό που ανευρίσκεται στους ετεροφυλόφιλους.
Σημείωση νηματοθέτη
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες της Εξελικτικής Βιολογίας, η ομοφυλοφιλία έχει διαβαθμίσεις και έχει προβλεφθεί από τη φύση, διότι συμβάλλει στο να αμβλύνονται (ειδικά στους άνδρες) οι έντονες ανταγωνιστικές και επιθετικές τους τάσεις.
Θεραπεία
Πολλά είδη θεραπειών έχουν χρησιμοποιηθεί στην προσπάθεια να βοηθήσουμε τα άτομα που θέλουν να αλλάξουν τον ομοφυλοφιλικό τους προσανατολισμό. Ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση και θεραπεία συμπεριφοράς είναι οι πιο συνηθισμένοι τρόποι, όλοι, όμως, είχαν περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Ορισμένοι κλινικοί υπολογίζουν ότι το ένα τρίτο των ομοφυλόφιλων αντρών που αρχίζουν θεραπεία με σκοπό την αλλαγή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού επιτυγχάνουν ν' αλλάξουν τον προσανατολισμό τους σε ετεροφυλοφιλικό. Άλλοι, όμως, είναι πιο απαισιόδοξοι για την πιθανότητα επίτευξης αλλαγής διαρκείας του σεξουαλικού προσανατολισμού με τη βοήθεια οποιασδήποτε θεραπείας. Για τους άντρες, παράγοντες που φαίνονται να είναι υπέρ της πιθανότητας επίτευξης ετεροφυλοφιλικού προσανατολισμού είναι η ηλικία (κάτω των 35 ετών), κάποια εμπειρία με ετεροφυλόφιλη διέγερση και υψηλός βαθμός κινητοποίησης για αλλαγή. Πολύ λίγα στοιχεία υπάρχουν για ομοφυλόφιλες γυναίκες.
Πολλά ομοφυλόφιλα άτομα που ενοχλούνται από τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό αντιμετωπίζονται με υποστηρικτικές — συμβουλευτικές μεθόδους που δεν στοχεύουν στο να αλλάξουν τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, αλλά προσπαθούν να βοηθήσουν το άτομο να είναι πιο άνετο με τον ομοφυλοφιλικό τρόπο ζωής ελαττώνοντας την ντροπή, την ενοχή και το άγχος που συνήθως συνυπάρχουν με την ομοφυλοφιλία. Βασικά, με κάθε ομοφυλόφιλο άτομο, ο κλινικός θα πρέπει προσεκτικά να διευκρινίσει τι στο βάθος θέλει και τι μπορεί και κατόπιν να κατευθύνει τη θεραπευτική του προσέγγιση είτε προς την προσπάθεια αλλαγής του ομοφυλόφιλου προσανατολισμού σε ετεροφυλόφιλο ή τουλάχιστον αμφιφυλόφιλο - δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο - ή προς την καλύτερη προσαρμογή στον ομοφυλόφιλο προσανατολισμό.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΟΥ
Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι μια ασυμφωνία ανάμεσα στο φύλο που δηλώθηκε στο πιστοποιητικό γεννήσεως και την ταυτότητα φύλου (ή φυλετική ταυτότητα). Η ταυτότητα φύλου είναι η αίσθηση του σε ποιο φύλο ανήκει κανείς, δηλ. η ενημερότητα ή συνείδηση ότι «είμαι αγόρι» ή «είμαι κορίτσι». Η ταυτότητα φύλου είναι η εσωτερική εμπειρία του φυλετικού ρόλου και ο φυλετικός ρόλος είναι η δημόσια έκφραση της ταυτότητας φύλου.
Διαγνωστικά κριτήρια
Α. Μια έντονη και επίμονη ταυτοποίηση με το άλλο φύλο (όχι απλά επιθυμία για τα οποιαδήποτε πολιτισμικά πλεονεκτήματα θεωρεί ότι έχει σαν άλλο φύλο).
Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:
(1) επανειλημμένα δηλωμένη επιθυμία να είναι ή επιμονή ότι αυτός ή αυτή ανήκει στο άλλο φύλο
(2) στα αγόρια, προτίμηση για ένδυση με ρούχα του άλλου φύλου ή προσποίηση ότι φορούν γυναικεία ρούχα* στα κορίτσια, επιμονή να φορούν μόνο στερεότυπα ανδρικά ρούχα
(3) έντονη και επίμονη προτίμηση να έχει στο φαντασιακό παιχνίδι ρόλους του άλλου φύλου ή επίμονες φαντασιώσεις ότι ανήκει στο άλλο φύλο
(4) έντονη επιθυμία να συμμετέχει στα στερεότυπα παιχνίδια και τις διασκεδάσεις του άλλου φύλου
(5) έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου
Στους εφήβους και τους ενηλίκους, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η δηλωμένη επιθυμία να ανήκει κάποιος στο άλλο φύλο, το να περνά συχνά σαν άτομο του άλλου φύλου, η επιθυμία να ζήσει ή να αντιμετωπίζεται από τους άλλους σαν άτομο του άλλου φύλου ή η πεποίθηση ότι αυτός ή αυτή έχει τα τυπικά συναισθήματα και τις αντιδράσεις του άλλου φύλου.
Β. Επίμονη δυσφορία με το φύλο του/ της ή αίσθηση ότι δεν ταιριάζει με τον φυλετικό ρόλο αυτού του φύλου.
Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με οποιοδήποτε από τα παρακάτω: στα αγόρια, ισχυρισμός ότι το πέος ή οι όρχεις είναι αηδιαστικά ή θα εξαφανιστούν ή ισχυρισμός ότι θα ήταν καλύτερα να μην έχουν πέος ή αποστροφή για το άγριο παιχνίδι και απόρριψη των στερεότυπων αγορίστικων παιχνιδιών, αγώνων και δραστηριοτήτων στα κορίτσια, απόρριψη της ούρησης σε καθιστή θέση, ισχυρισμός ότι έχει ή ότι θα αναπτύξει πέος ή ισχυρισμός ότι δεν θέλει να αναπτύξει στήθος ή να έχει περίοδο ή έντονη αποστροφή για το συνηθισμένο θηλυκό ντύσιμο.
Στους εφήβους και τους ενηλίκους, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η έντονη ενασχόληση του ατόμου με το να απαλλαγεί από τα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου (π.χ. με αίτημα για λήψη ορμονών, για εγχείρηση ή για άλλες διαδικασίες για να αλλάξει σωματικά τα σεξουαλικά χαρακτηριστικά, ώστε να περάσει ως άλλο φύλο) ή η πεποίθηση ότι αυτός ή αυτή γεννήθηκαν με λάθος φύλο.
Γ. Η διαταραχή δεν συμπίπτει με μια σωματική κατάσταση ενδιάμεσου φύλου.
Δ. Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Θεραπεία
Αν και δεν είναι σίγουρο ότι τα αποτελέσματα της χειρουργικής αλλαγής φίλου όσον αφορά την κοινωνική και επαγγελματική προσαρμογή του ατόμου είναι καλύτερα από της ψυχοθεραπείας, εντούτοις πολλά άτομα με Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου (δηλ. Τρανσεξουαλισμό) επιμένουν και τελικά κάνουν χειρουργική αλλαγή φύλου.
Το άτομο που θ' αλλάξει από άντρας σε γυναίκα, παίρνει ορμόνες (π.χ. οιστραδιόλη, προγεστερόνη) για ν' αποκτήσει μαστούς και θηλυκό περίγραμμα σώματος, κάνει ηλεκτρόλυση για ν' απαλλαγεί από τις τρίχες και τελικά κάνει χειρουργικές επεμβάσεις για ν' αφαιρεθούν οι όρχεις και το πέος και να κατασκευασθεί κόλπος. Το άτομο που θ' αλλάξει από γυναίκα σε άντρας, υφίσταται μαστεκτομή, υστερεκτομή και ωοθηκεκτομή, παίρνει τεστοστερόνη για ν' αναπτύξει μυϊκή μάζα και να βαθύνει τη φωνή του και μπορεί να προσπαθήσει ν' αποκτήσει χειρουργικά πέος. Οπωσδήποτε, η χειρουργική αλλαγή από άντρα σε γυναίκα είναι επιτυχέστερη, γιατί ακόμα δεν έχει κατασκευασθεί πέος ικανό για στύση και εκσπερμάτωση.
Σε άτομα που δεν ζητούν χειρουργική αλλαγή φύλου, η ψυχοθεραπεία, ατομική ή ομαδική, μπορεί να τα βοηθήσει ν' αποδεχθούν το ανατομικό τους φύλο, να γίνουν ικανά να βιώνουν ευχαρίστηση από τα γεννητικά τους όργανα και να προσαρμοστούν καλύτερα κοινωνικά και επαγγελματικά.
Και σε άτομα, όμως, που έκαναν χειρουργική αλλαγή φύλου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να τα βοηθήσει να προσαρμοστούν καλύτερα στον νέο φυλετικό τους ρόλο (ιδιαίτερα αν είχαν έντονα ψυχολογικά προβλήματα πριν την εγχείρηση συνδεόμενα με κάποια διαταραχή προσωπικότητας και που συνεχίζουν και μετά την εγχείρηση).
Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
Η κατηγορία αυτή είναι για διαταραχές της ταυτότητας φύλου που δεν μπορούν να ταξινομηθούν ως κάποια συγκεκριμένη Διαταραχή της Ταυτότητας Φύλου.
Παραδείγματα:
1. Καταστάσεις ενδιάμεσου φύλου (π.χ. σύνδρομο μη ευαισθησίας στα ανδρογόνα ή συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων) και συνοδός φυλετική δυσφορία.
2. Παροδική, σχετιζόμενη με στρες συμπεριφορά ένδυσης με ρούχα του αντίθετου φύλου.
3. Επίμονη ενασχόληση με ευνουχισμό ή εκτομή του πέους, χωρίς επιθυμία ν' αποκτήσει τα σεξουαλικά χαρακτηριστικά του άλλου φύλου.
15
Γενικά / Βασανιστήρια στο Βυζάντιο
« στις: Ιανουαρίου 31, 2012, 01:41:39 μμ »
ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ - ΠΟΙΝΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Τα στοιχεία που ακολουθούν περιλαμβάνονται στο βιβλίο τού δημοσιογράφου και ιστορικού Κυριάκου Σιμόπουλου: «Βασανιστήρια και Εξουσία», (εκδόσεις Στάχυ). Παρατίθονται απλά ως εγκυκλοπαιδική ενημέρωση και κάθε συσχετισμός τους με το bdsm είναι άσχετος.
Μια επισκόπηση της παγκόσμιας ιστορίας αποκαλύπτει πως σε όλες τις κοινωνίες, από τις πιο πρωτόγονες ως τις πιο αναπτυγμένες, η άσκηση βίας πάνω στο άτομο αποτελεί το προνομιακό όπλο κάθε εξουσίας. Είναι επίσης ιστορικά διαπιστωμένο ότι όπου γιγαντώνεται η κεντρική εξουσία, όπου θεοποιείται το κράτος στην άλφα ή βήτα μορφή του, εμφανίζεται αυτομάτως και η καταπίεση, που εκφράζεται με την εκμηδένιση του ατόμου, την καταστολή της διαφωνίας, την ποινικοποίηση των αμφισβητήσεων και τα βασανιστήρια. Η υπερτροφική εξουσία ταυτίζεται πάντοτε με τον πολιτικό δεσποτισμό και οποιαδήποτε αντίσταση, με λόγο ή πράξη, χαρακτηρίζεται εσχάτη προδοσία -από το ρωμαϊκό crimen majestatis της αυτοκρατορικής περιόδου ως το Hochverrat του ναζισμού και την καταβροχθίζουν εκατομμύρια αντιφρονούντων πολιτών.
Το κρατικό ή εθνικό συμφέρον, η ενιαία και μονολιθική πίστη, η προστασία της κοινωνικής ευρυθμίας υπήρξαν και είναι προσωπεία για τον εξωραϊσμό ή την ιδεολογική επένδυση κάθε αυταρχισμού. Ακόμα και σε χώρες με φιλελεύθερη παράδοση και δημοκρατικούς θεσμούς τα βασανιστήρια, ως ανακριτική μέθοδος και ανομολόγητος κολασμός, συνεχίζονται με την πασίγνωση επιχειρηματολογία: "πάταξη του εγκλήματος", "εθνική ασφάλεια", "προστασία του καθεστώτος" ή του "κοινωνικού συνόλου", "εξουδετέρωση τρομοκρατών", κλπ., κ.λ.π.
Το Βυζάντιο, που δεν ήταν παρά η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθιέρωσε με ωμή βία τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας. Ο χριστιανικός κόσμος ποτέ δε θέλησε να παραδεχτεί το βίαιον της υπόθεσης, παρ' όλο που ατέλειωτες ιστορικές μαρτυρίες, γραπτές και αρχαιολογικές, βοούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Στο Βυζάντιο άναψαν οι πρώτες πυρές για την θανάτωση αιρετικών και μάγων. Καινούργιες μέθοδοι βασανισμού και εκτελέσεων εφαρμόζονται για κατάδικους και εχθρούς της εξουσίας. Όλα αυτά μαζί με τη διαφθορά του συστήματος, συνθέτουν μια τοιχογραφία φρίκης και τρόμου. Η κατάκτηση και η διατήρηση της αυτοκρατορικής ηγεμονίας, γράφει ο Μιχαήλ Ψελλός, γινόταν «φόνοις και αίμασιν»...
Βασάνιζε η αυτοκρατορική εξουσία, βασάνιζε και η πατριαρχική. Οι βασανιστές του πατριαρχείου συναγωνίζονταν τους βασανιστές του παλατιού σε σκληρότητα και εφευρετικότητα.
Η αγριότητα των βυζαντινών ηθών, ο σαδισμός και οι εκδικητικές επινοήσεις στους βασανισμούς εξεικονίζονται στα κείμενα των χρονογράφων. Αναρωτιέται ο Νικήτας Χωνιάτης, ποιός από τους πασίγνωστους τύραννους της αρχαιότητας υπήρξε τόσο θηριώδης όσο οι σύγχρονοί του ηγεμόνες. Μήπως ο Καμβύσης ή ο Ταρκύνιος, μήπως ο Έχετος ή ο Φάλαρις;
Δεν είναι επομένως περίεργο που πολλοί αυτοκράτορες χαρακτηρίζονται από Βυζαντινούς συγγραφείς αίσχιστοι, παμμίαροι, δυσεβείς, θεοβδέλυκτοι, ωμότατοι, ανόσιοι, τρισάθλιοι, θηριώδεις, αιμοχαρείς, θεομισείς, αλιτήριοι, παλαμναίοι (δηλ. δολοφόνοι, βδελυροί).
Οι ποινές στους Βυζαντινούς χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες. Σε ‘κείνες που συνεπάγονταν θάνατο, στις σωματικές ποινές και σε κείνες που όριζαν χρηματική αποζημίωση. Στις κεφαλικές ανήκαν αρχικά ο αποκεφαλισμός, η πυρά, η κρεμάλα, ο απαγχονισμός, ο καταποντισμός, ο λιθοβολισμός κι ακόμα η εξορία, ο περιορισμός και η δουλεία. Αργότερα θα προστεθούν στις θανατικές ποινές η εκτύφλωση, ο ακρωτηριασμός και το μεταλλισθήναι - ισόβια καταναγκαστικά έργα στα μεταλλεία.
Απέραντη ποικιλία αυθαίρετων βασανισμών και μαρτυρικών θανατώσεων. Ψήσιμο στη θράκα, εκδορά, θανάτωση σε κοχλαστό νερό, βραστό λάδι ή αναλείωτη πίσσα, ανασταύρωση, παλούκωμα, κατόρυξη, πυρωμένα σίδερα, φαρμάκωμα, ακόμα και ευνουχισμός.
Ο τεράστιος αριθμός των ακρωτηριασμών στο Βυζάντιο φαίνεται και από τα παρωνύμια που δίνονταν σε όσους είχαν υποστεί ρινοτομία, αποκοπή αφτιών, χεριών κ.λπ. Κοψόρρινος, Αργυρομύτης, Ασημομύτης, Χαλκομύτης - επειδή τα θύματα αντικαθιστούσαν την κομμένη ή πλαγιασμένη μύτη με ομοίωμα, ένα είδος θήκης από μέταλλο - Κουτσομύτης, Κουτσοχέρας, Κουτζοδάκτυλος, Δερμοκαΐτης. Κι ακόμα το όνομα Γάλλος που σημαίνει τον «αποτετμημένον τα αιδοία», τον ευνούχο.
Οι Βυζαντινοί αναζητούσαν και θεωρητική κάλυψη των ακρωτηριασμών και των εκτυφλώσεων, που κυριαρχούσαν στον κολασμό των πολιτικών, κυρίως, εγκλημάτων, με θεολογικά επιχειρήματα και αναγωγές στα ιερά κείμενα. Επιστράτευαν λ.χ. την ίδια τη διδασκαλία του Χριστού, τα ευαγγελικά ρήματα.
Βγάλε το μάτι σου, κόψε το χέρι σου ή το πόδι σου αν σε σκανδαλίζει. Καλύτερα κουτσός ή κουλός παρά αρτιμελής και κολασμένος - «και εάν σκανδαλίζει σε η χειρ σου, απόκοψον αυτήν. καλόν σοι εστί κυλλόν εις την ζωήν εισελθείν, ή τας δύο χείρας έχοντα απελθείν εις την γέενναν, εις το πυρ το άσβεστον... και εάν ο πούς σου σκανδαλίζει σε, απόκοψον αυτόν. καλόν εστί σοι εισελθείν εις την ζωήν χωλόν, ή τους δύο πόδας έχοντα βληθήναι εις την γέενναν... και εάν ο οφθαλμός σου σκανδαλίζει σε, έκβαλε αυτόν. Καλον σοι κλπ.». (Μάρκος, θ´, 43-47). Αλλά και στον Ματθαίο ε´, 29: «ει δε ο οθφαλμός σου ο δεξιός σκανδαλίζει σε, έξελε αυτόν και βάλε από σου. Συμφέρει γαρ ίνα απόληται εν των μελών σου, και μη όλον το σώμα σου βληθή εις γέενναν. Και ει η δεξιά σου χειρ σκανδαλίζει σε, έκκοψον αυτήν και βάλε από σου».
Και μιά άλλη, νομικοθεολογική αυτή τη φορά, θεμελίωση. Η εκτύφλωση και οι ακρωτηριασμοί αντικαθιστούν τη θανατική ποινή δίνοντας στον δράστη του εγκλήματος την ευκαιρία να μετανοήσει... πρόκειται φυσικά για σοφιστικές προφάσεις και υποκριτικές δικαιολογίες. Οι ακρωτηριασμοί και οι εκτυφλώσεις είναι η φρικαλεότερη μορφή βασανισμού, χειρότερη ποινή κι από τον θάνατο γιατί καταδικάζει το θύμα σε ισόβια δυστυχία.
Με τη συχνότητα, πολλαπλότητα και έκταση που παρουσιάζονται στο Βυζάντιο οι αποτρόπαιες αυτές τιμωρίες, δημιουργούν τη εντύπωση πνεύματος διαστροφής και κύματος βαρβαρότητας...
ΧΕΙΡΟΚΟΠΙΑ
Ήταν η πιο συνηθισμένη ποινή, για όποιους έγδυναν νεκρούς, παραχάραζαν νομίσματα, έκοβαν ξένο αμπέλι, πυρπολούσαν αποθήκες, γκρέμιζαν φράχτες, όποιος ξέκοβε κοπάδι από βοσκοτόπι ή μαντρί, προκαλούσαν βαρύ τραύμα με γροθιά, έπαιζαν ζάρια κ.ά. Από τις αρχές του Η´ αιώνα οι ακρωτηριασμοί, με την ένταξή τους στην ποινική νομοθεσία, κατάντησαν ένα οικτρό φαινόμενο του βυζαντινού καθημερινού βίου. Σε ορισμένες περιόδους έπαιρναν διαστάσεις τρομακτικές. Σε κάθε βήμα συναντούσε κανείς ανθρώπους με κλαδεμένα μέλη.
ΡΙΝΟΤΟΜΙΑ
Ήταν ο ποιο συνηθισμένος ακρωτηριασμός. Θύματα ακόμα και αυτοκράτορες. Επιβαλλόταν για πολλά και ποικίλα εγκλήματα, πολιτικά και του κοινού δικαίου, και έπληττε άτομα όλων των τάξεων, κρατικούς αξιωματούχους, κληρικούς και απλούς πολίτες. Αποτελούσε είδος βασανιστηρίου αλλά και ηθικής, κοινωνικής και πολιτικής εξόντωσης σε περιόδους εσωτερικών αναστατώσεων ή θρησκευτικής διαμάχης, όπως στα χρόνια της εικονομαχίας. Επιβαλλόταν συνήθως στους δίγαμους, αιμομίκτες, πορνεύοντες σε μοναστήρι, βιαστές, απαγωγείς κοριτσιού κ.ά.
Επιβαλλόταν και στους μοιχούς μαζί με ξυλοδαρμό δημόσιο και κούρεμα ατιμωτικό. Σε περίπτωση μοιχείας ελεύθερης με δούλο η γυναίκα μαστιγωνόταν, κουρεύονταν και έχανε τη μύτη της ενώ ο δούλος καιγόταν ζωντανός ή θανατώνονταν με ξίφος.
Ρινοτομία στους Βυζαντινούς δεν σήμαινε πάντοτε αποκοπή της μύτης με μαχαίρι, κλάδεμα από τη ρίζα, όπως γινόταν επί τουρκοκρατίας. Έκοβαν με μια κοφτερή λαβίδα, ψαλίδιζαν δηλαδή, μόνο τον χόνδρο που χωρίζει τους δύο ρώθωνες. Έτσι η μύτη, χωρίς το εσωτερικό υποστήριγμα, έγερνε στο πλάι. Η αποκοπή του χόνδρου γινόταν από χειρουργό.
ΓΛΩΣΣΟΤΟΜΙΑ
Ποινή επί ψευδορκία. Προκαλούσε μεγάλη αιμοραγία.
ΤΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ
Πολλές φορές, έκοβαν το μέλος του σώματος που είχε προκαλέσει την εγκληματική πράξη ή επέβαλλαν την ταυτοπάθεια. Έκοβαν την γλώσσα του ψεύδορκου, έρριχναν στην πυρά τον εμπρηστή και φούρκιζαν τον φονιά ληστή στο σημείο ακριβώς που έγινε η ανθρωποκτονία.
O χρονογράφος Γεώργιος Κεδρηνός αναφέρεται στον βαρύ κολασμό με τη μέθοδο της ταυτοπάθειας μιας ομάδας αρρενοφθόρων (παιδεραστών) στον δεύτερο χρόνο της βασιλείας του Ιουστινιανού. Ανάμεσά τους και δύο επίσκοποι, ο Ησαΐας ο Ρόδιος και ο Αλέξανδρος Διοσπόλεως Θράκης. Ακρωτηριασμός των γεννητικών μορίων, έμπηξη μυτερών καλαμιών στην ουρήθρα, γύμνωση, περιαγωγή στους δρόμους, θάνατος.
ΚΑΥΛΟΚΟΠΙΑ
Ήταν θανατηφόρα εξαιτίας της αιμορραγίας που προκαλούσε. Με αποκοπή των γεννητικών οργάνων κολάζονταν και οι κτηνοβασία. Βλ. ταυτοπάθεια. Ο Ιουστινιανός και η Θεοδώρα χρησιμοποιούσαν την απειλή αποκοπής των γεννητικών μορίων ως όπλο τρομοκρατίας ή εκδικητικό μέσο εναντίον των αντιφρονούντων και μη υπάκουων. Για να εξοντώσει έναν επίφοβο εχθρό το αυτοκρατορικό ζεύγος έδινε εντολή να χαλκευθεί κατηγορία για παιδεραστία, με συνέπεια τον άμεσο ακρωτηριασμό του. Αυτή την τύχη είχε κάποιος Βασιανός που τόλμησε να μιλήσει σαρκαστικά για την Θεοδώρα.
ΕΚΤΥΦΛΩΣΗ
Στο Βυζάντιο τους ακρωτηριασμούς ακολουθεί σε συχνότητα η εκτύφλωση. Ως ποινή, βασανιστήριο, ανταπόδοση, ως προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο η εκτύφλωση κυριαρχεί στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο επί αιώνες με την τραγικότητα και τη φρίκη που προκαλεί. Η ευκολία προσφυγής σ' αυτή την αποτρόπαιη τιμωρία ή εκδίκηση εξεικονίζει, περισσότερο από κάθε άλλο κοινωνικό χαρακτηριστικό βίας και ανομίας, τα ήθη του Βυζαντίου.
Κολασμός για τα εγκλήματα κατά της εξουσίας η εκτύφλωση είχε καταντήσει καθημερινό φαινόμενο εξαιτίας των μόνιμων εσωτερικών αναστατώσεων και των αδιάκοπων πολέμων, εξωτερικών και εμφύλιων, της πολιτικής διαφθοράς, των αναρίθμητων ανταρσιών, στάσεων και στρατιωτικών κινημάτων, των πραξικοπηματικών ανατροπών, της εξοντωτικής θρησκευτικής διαμάχης, του ανταγωνισμού των φατριών και της αρχομανίας... Θύματα αυτοκράτορες, πατριάρχες, στρατηγοί, βασιλόπαιδες, αξιωματούχοι. Αλλά και ιερόσυλοι, αιρετικοί και μάγοι...
Η εκτύφλωση προβλεπόταν αρχικά από την νομοθεσία αλλά μόνο για τους ιερόσυλους. Με αυτοκρατορική, ωστόσο, εντολή ή συγκατάθεση θα επεκταθεί αυθαίρετα και στα εγκλήματα καθοσιώσεως, για κάθε δηλαδή επιβουλή κατά της εξουσίας και του βασιλικού οίκου... Ο αυτοκράτορας, επίγειος εκπρόσωπος του θεού, ενσαρκώνει το ιερό και όσιο, όποιος επιβουλεύεται τον μονάρχη και την εξουσία προσβάλλει τα ιερά και τα όσια, ασεβεί στο θείο, είναι επομένως ιερόσυλος...
Δεν περνούσε μέρα στην Κωνσταντινούπολη χωρίς εξομματισμούς και φονικά, γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης. ... η βασανιστική αυτή ποινή εφαρμοζόταν με δύο τρόπους. Ο πρώτος, με πυρωμένο σίδερο που κρατούσε ο δήμιος μπροστά στα μάτια του θύματος. Ο δεύτερος, με τη χρησιμοποίηση αιχμηρών αντικειμένων ή με κάποιο καυτό ή κοχλαστό υγρό.
Οι Βυζαντινοί συνήθιζαν και τις ομαδικές τυφλώσεις αιχμαλώτων. Κορυφαίο παράδειγμα, ίσως το πιο μαζικό και βάρβαρο της ιστορίας, η εκτύφλωση 15.000 Βουλγάρων στρατιωτών του Σαμουήλ, ύστερα από την μάχη του Μελένικου, το 1014.
ΚΑΨΙΜΟ «ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ» ΚΑΙ «ΜΑΓΩΝ»
Συχνότατες ήταν και οι θανατώσεις στην πυρά. Φαίνεται μάλιστα πως το Βυζάντιο έχει το προβάδισμα στο κάψιμο των «αιρετικών» και «μάγων». Στη Δύση οι φωτιές άρχισαν να φουντώνουν ύστερα από την περίφημη βούλα του πάπα Ιννοκέντιου Δ´ «ad extirpanda», - για το «ξερίζωμα των αιρέσεων - μόλις το 1252. Αλλά αιώνες πριν, στο Βυζάντιο, είχε οργανωθεί - επί Ιουστινιανού - ειδική κρατική υπηρεσία με αποστολή την ανακάλυψη και εξόντωση αιρετικών. Ο επικεφαλής αυτής της υπηρεσίας - της πρώτης στον χριστιανικό κόσμο - που υπήρξε εγκληματική όσο και η μεσαιωνική Ιερά Εξέταση, ονομαζόταν κοιαίστωρ - από το λατινικό quaestor - εξεταστής, ανακριτής.
Όπως αργότερα οι ιεροεξεταστές στη Δύση, οι Βυζαντινοί κοιαίστορες φυλάκιζαν, βασάνιζαν και θανάτωναν υπόπτους χωρίς διατύπωση κατηγορίας, χωρίς μάρτυρες, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία και, φυσικά, χωρίς δίκη. Τα πάντα ήταν σκότος. Ήταν μια μέθοδος αφανισμού των ανυπάκουων και συγχρόνως επιχείρηση κερδοσκοπίας. Γιατί η καταδίκη αιρετικού συνεπαγόταν δήμευση της περιουσίας του.
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΩΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ
Οι Βυζαντινοί είναι οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν κρατουμένους ως πειραματόζωα για ιατρική έρευνα. Έχουν, δηλαδή, τα πρωτεία στα λεγόμενα επιστημονικά βασανιστήρια. Ο Θεοφάνης μας πληροφορεί ότι επί Βασιλείου Β´ Βυζαντινοί πράκτορες πήγαν στη Βουλγαρία με αποστολή την απαγωγή ενός χριστιανού εξωμότη. Οι πράκτορες κατόρθωσαν να τον αρπάξουν και να τον μεταφέρουν δέσμιο στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, αφού του έκοψαν χέρια και πόδια, κάλεσαν τους γιατρούς. Κι εκείνοι τον άνοιξαν ζωντανό με τα νυστέρια τους από τα γεννητικά όργανα ως το στέρνο για να μάθουν τα μυστικά του ανθρώπινου σώματος.
ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ
Η διαπόμπευση, η ατιμωτική δηλαδή περιαγωγή καταδίκου στους δρόμους και η παράδοσή του στη χλεύη, στους ονειδισμούς αλλά και στις βάναυσες επιθέσεις του όχλου ήταν το κατ' εξοχήν βυζαντινό βασανιστήριο. Άγριος βασανισμός ψυχικός και σωματικός γιατί η περιφορά των θυμάτων στην Αγορά συνοδευόταν όχι μόνο από τον ηθικό εκμηδενισμό τους, με τις λοιδορίες και τις προσβολές αλλά και από βιαιοπραγίες και κάθε λογής κακώσεις.
Δεν ήταν «ιδία ποινή», αποκλειστική δηλαδή η διαπόμπευση, αλλά προσθετική, συμπληρωματική και εφαρμοζόταν πριν από την τελική τιμωρία - πριν από τη φυλάκιση, τον ακρωτηριασμό, την εκτύφλωση ή τη θανάτωση...
Πριν από την διαπόμπευση, τον «θρίαμβο» όπως την αποκαλούσαν χλευαστικά, μαστίγωναν σκληρά τον κατάδικο, τον κούρευαν «εν χρω», τον ξούριζαν (μαλλιά, γένεια, μουστάκι, φρύδια), μουτζούρωναν το πρόσωπό του με καπνιά ή το άλειφαν με πίσσα, τον στεφάνωναν με μια πλεξάνα σκόρδα, τον τύλιγαν με βρωμερά άντερα από το χασαπιό, κρεμούσαν στο λαιμό του σαπιοκοιλιές και στους ώμους του κουδούνια.
Κατά την πάνδημη περιαγωγή του στους δρόμους και στην αγορά ή στον Ιππόδρομο κάθιζαν το θύμα γυμνό ή ημίγυμνο σε γάιδαρο, παλιομούλαρο, ψωριασμένη καμήλα, ακόμα και σε γελάδα ανάστροφα και το υποχρέωναν να κρατάει την ουρά του υποζυγίου.
Στην πομπή που σχηματιζόταν προπορεύονταν σαλπιγκτές και διαλαλητές. Και το πλήθος των συγκεντρωμένων περίεργων του πετούσαν στο πρόσωπο λάσπες και ανθρώπινες ακαθαρσίες, άδειαζαν πάνω του δοχεία με ούρα, τον χτυπούσαν στο στόμα με βορβορώδη εντόσθια σφαγίων. Μουτζούρωναν παλάμες και δάκτυλα με την καπνιά και τη γάνα των τσουκαλιών και των τζακιών, ζύγωναν τον «γαϊδουροκαθισμένο» και τον πασάλειβαν. Τον έφτυναν, τον πετροβολούσαν, τον χτυπούσαν με ραβδιά και μαστίγια, τον έβριζαν, τον λοιδορούσαν.
Διαπομπεύονταν γιατροί που δεν εφάρμοζαν καλή θεραπεία με αποτέλεσμα να πεθάνει ο ασθενής. Ανάγκαζαν, μάλιστα, τον άτυχο Ασκληπιάδη να κρατάει κατά την περιαγωγή δοχείο νυκτός....
Ακόμα και εκταφές και διαπομπεύσεις νεκρών γίνονταν στην Κωνσταντινούπολη. Όπως το πτώμα του αυτοκράτορα Λέοντος Ε´ του Αρμενίου που ύστερα από τη δολοφονία στο ναό σύρθηκε - το 820 - στους δρόμους και ρίχτηκε στον Ιππόδρομο. Ξέθαψαν τον πατριάρχη Ιωάννη «μετά του ωμοφορίου» και έφεραν τα λείψανά του στον Ιππόδρομο σε ήμέρα αγώνων. Εκεί, μπροστά στο πλήθος, αφού αποκάλυψαν και μαστίγωσαν τον σκελετό - «έτυψε μαγκλάβια» - τον έκαψαν.
ΛΟΙΠΕΣ ΦΡΙΚΑΛΕΟΤΗΤΕΣ
Μετά το πραξικόπημα και τον αποκεφαλισμό του στρατηγού Αλέξιου Βρανά ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος πρόσταξε να περιαχθούν στους δρόμους της Πόλης το κεφάλι του κι ένα πόδι καρφωμένα σε παλούκια. Αλλά δεν αρκούσε η εκπόμπευση των λειψάνων του στασιαστή. Κατά την διάρκεια του επινίκιου γεύματος στο παλάτι ο αυτοκράτορας ζήτησε το κεφάλι του Βρανά και το κύλησε στο πάτωμα ανάμεσα στους συνδαιτημόνες. Άρχισαν τότε όλοι να το λακτίζουν πέρα - δώθε, «δίκην σφαίρας», όπως γράφει ο Ν. Χωνιάτης, που περιορίζεται να χαρακτηρίσει την πράξη του αυτοκράτορα «επεισόδιον ουκ ευπρεπές».
Ο Αλέξιος Κομνηνός έβρασε κάποιον σε καζάνι και έστειλε ύστερα το πτώμα του στους οικείους του μέσα σε μεγάλο κοφίνι. Άλλον έκλεισε σε σακί και τον πέταξε στη θάλασσα. Για τον αρχηγό όμως των στασιαστών ήταν πιο εφευρετικός. Πρόσταξε να ετοιμάσουν ένα χαλκωματένιο στέμμα, άνοιξε τέσσερες τρύπες γύρω - γύρω, στερέωσε το «διάδημα» στο κεφάλι του θύματος και έμπηξε με σφυρί τέσσερα σιδεροκάρφια από τις τρύπες στο κρανίο...
Οι αυτοκρατορικοί δήμιοι άλειφαν τα γένια και τα μουστάκια του δεμένου χεροπόδορα θύματος με κηρέλαιο και έβαζαν φωτιά με αποτέλεσμα να καίγεται το κεφάλι σαν αλειμματοκέρι. Άλλοτε, αντί κηρέλαιο, χρησιμοποιούσαν πίσσα και ελαιόλαδο.
Κατά την περίοδο των ενδοχριστιανικών διενέξεων οι αντιμαχόμενες μερίδες συναγωνίζονταν σε βασανισμούς και κακουργίες, απαράλλαχτα όπως κατά τους θρησκευτικούς πολέμους στη Δύση. Έγδαραν λ.χ. το γενειοφόρο τμήμα του προσώπου ενός μοναχού βγάζοντας το δέρμα μαζί με τα γένεια.
Η Θεοδώρα βασάνιζε τους εχθρούς της τυλίγοντας και σφίγγοντας με βούνευρο το κεφάλι τους τόσο πολύ που έβγαιναν τα μάτια από τις κόχες.
ΓΔΑΡΣΙΜΟ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Ο δρουγγάριος των βυζαντινών πλωίμων (στόλαρχος) Νικήτας Ωορύφας (Θ´ αιώνας), που διακρίθηκε στις εκστρατείες κατά των Αράβων πειρατών, όταν αιχμαλώτιζε χριστιανούς εξωμότες στα εχθρικά καράβια, τους έγδερνε ζωντανούς. Χάραζε το δέρμα στον αυχένα και τραβούσε με δύναμη λωρίδες ως τις φτέρνες.
ΒΡΑΣΙΜΟ ΣΕ ΚΟΧΛΑΣΤΗ ΠΙΣΣΑ
Ο προηγούμενος Ωορύφας άλλους εξωμότες κρεμούσε με τροχαλία πάνω σε καζάνια με κοχλαστή πίσσα και τους άφηνε, χαλαρώνοντας τα σχοινιά, να βυθιστούν λέγοντας πως τους βαφτίζει στη νέα θρησκεία τους.
ΑΝΑΣΚΟΛΟΠΙΣΜΟΣ - ΠΑΛΟΥΚΩΜΑ
Η περιγραφή που ακολουθεί είναι από τον Σερραίο συγγραφέα Γιώργο Καφταντζή και αναφέρεται στο βιβλίο του «Η Σερραϊκή Χρονογραφία του Παπασυναδινού» (έκδοση της Μητροπόλεως Σερρών, 1989).
«Το παλούκωμα (φούρκισμα, ανασκολοπισμός) γίνονταν δημόσια και σε θέση περίοπτη με τον εξής τρόπο. Έπαιρναν μια μακριά ως 3 μέτρα σούβλα σιδερένια ή ξύλινη με σιδερένια μύτη, την οποία κουβαλούσε ο κατάδικος στον ώμο ως τον τόπο του απαίσιου μαρτυρίου. Εκεί τον ξάπλωναν καταγής μπρούμυτα γυμνό μέχρι τη μέση και χειροπόδαρα με ανοιγμένα σκέλια. Ύστερα ο μπόγιας αφού ξέσχιζε το πανταλόνι και φάρδαινε με το μαχαίρι την τρύπα του απευθυσμένου, έχωνε τη σούβλα αλοιμένη λίπος για να γλιστρά και χτυπώντας σιγανά προσέχοντας να μη βλάψει βασικά όργανα όπως τα έντερα, καρδιά, πνευμόνια, την έβγαζε από το πίσω μέρος της δεξιάς πλάτης»
ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΑΠΟΚΟΠΗ ΤΩΝ ΤΕΝΟΝΤΩΝ ΜΕ ΜΑΧΑΙΡΙ
Προκαλούσε παράλυση και φριχτούς πόνους.
ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΣ
Μια από τις πολυδοκιμασμένες μεθόδους για οριστικό παραμερισμό, για αχρήστευση και στιγματισμό εχθρών, αντιπάλων αντιφρονούντων και κυρίως νεαρών διεκδικητών ή κληρονόμων του θρόνου ήταν ο ευνουχισμός. Αναρίθμητα τα περιστατικά βίαιου ευνουχισμού για πολιτικούς λόγους.
Προσθήκη νηματοθέτη
Στο Βυζάντιο, κάποιον καλόγερο ονόματι Μεθόδιο είδαν να τηγανίζει ψάρια στη διάρκεια της Σαρακοστής. Το ηγουμενοσυμβούλιο θεώρησε το αμάρτημά του φοβερό και τον καταδίκασε στην εξής τιμωρία: Του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα και ‘κει πάνω έβαλαν ένα ωμό ψάρι. Ο καλόγερος πέθανε σύντομα μέσα σε τρομερούς πόνους. Από ‘κει έμεινε η φράση: «Μου έψησε το ψάρι στα χείλη».
(Από το βιβλίο «Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις» του Τάκη Νατσούλη, εκδόσεις ‘Σμυρνιωτάκης’).
Τα στοιχεία που ακολουθούν περιλαμβάνονται στο βιβλίο τού δημοσιογράφου και ιστορικού Κυριάκου Σιμόπουλου: «Βασανιστήρια και Εξουσία», (εκδόσεις Στάχυ). Παρατίθονται απλά ως εγκυκλοπαιδική ενημέρωση και κάθε συσχετισμός τους με το bdsm είναι άσχετος.
Μια επισκόπηση της παγκόσμιας ιστορίας αποκαλύπτει πως σε όλες τις κοινωνίες, από τις πιο πρωτόγονες ως τις πιο αναπτυγμένες, η άσκηση βίας πάνω στο άτομο αποτελεί το προνομιακό όπλο κάθε εξουσίας. Είναι επίσης ιστορικά διαπιστωμένο ότι όπου γιγαντώνεται η κεντρική εξουσία, όπου θεοποιείται το κράτος στην άλφα ή βήτα μορφή του, εμφανίζεται αυτομάτως και η καταπίεση, που εκφράζεται με την εκμηδένιση του ατόμου, την καταστολή της διαφωνίας, την ποινικοποίηση των αμφισβητήσεων και τα βασανιστήρια. Η υπερτροφική εξουσία ταυτίζεται πάντοτε με τον πολιτικό δεσποτισμό και οποιαδήποτε αντίσταση, με λόγο ή πράξη, χαρακτηρίζεται εσχάτη προδοσία -από το ρωμαϊκό crimen majestatis της αυτοκρατορικής περιόδου ως το Hochverrat του ναζισμού και την καταβροχθίζουν εκατομμύρια αντιφρονούντων πολιτών.
Το κρατικό ή εθνικό συμφέρον, η ενιαία και μονολιθική πίστη, η προστασία της κοινωνικής ευρυθμίας υπήρξαν και είναι προσωπεία για τον εξωραϊσμό ή την ιδεολογική επένδυση κάθε αυταρχισμού. Ακόμα και σε χώρες με φιλελεύθερη παράδοση και δημοκρατικούς θεσμούς τα βασανιστήρια, ως ανακριτική μέθοδος και ανομολόγητος κολασμός, συνεχίζονται με την πασίγνωση επιχειρηματολογία: "πάταξη του εγκλήματος", "εθνική ασφάλεια", "προστασία του καθεστώτος" ή του "κοινωνικού συνόλου", "εξουδετέρωση τρομοκρατών", κλπ., κ.λ.π.
Το Βυζάντιο, που δεν ήταν παρά η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθιέρωσε με ωμή βία τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας. Ο χριστιανικός κόσμος ποτέ δε θέλησε να παραδεχτεί το βίαιον της υπόθεσης, παρ' όλο που ατέλειωτες ιστορικές μαρτυρίες, γραπτές και αρχαιολογικές, βοούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Στο Βυζάντιο άναψαν οι πρώτες πυρές για την θανάτωση αιρετικών και μάγων. Καινούργιες μέθοδοι βασανισμού και εκτελέσεων εφαρμόζονται για κατάδικους και εχθρούς της εξουσίας. Όλα αυτά μαζί με τη διαφθορά του συστήματος, συνθέτουν μια τοιχογραφία φρίκης και τρόμου. Η κατάκτηση και η διατήρηση της αυτοκρατορικής ηγεμονίας, γράφει ο Μιχαήλ Ψελλός, γινόταν «φόνοις και αίμασιν»...
Βασάνιζε η αυτοκρατορική εξουσία, βασάνιζε και η πατριαρχική. Οι βασανιστές του πατριαρχείου συναγωνίζονταν τους βασανιστές του παλατιού σε σκληρότητα και εφευρετικότητα.
Η αγριότητα των βυζαντινών ηθών, ο σαδισμός και οι εκδικητικές επινοήσεις στους βασανισμούς εξεικονίζονται στα κείμενα των χρονογράφων. Αναρωτιέται ο Νικήτας Χωνιάτης, ποιός από τους πασίγνωστους τύραννους της αρχαιότητας υπήρξε τόσο θηριώδης όσο οι σύγχρονοί του ηγεμόνες. Μήπως ο Καμβύσης ή ο Ταρκύνιος, μήπως ο Έχετος ή ο Φάλαρις;
Δεν είναι επομένως περίεργο που πολλοί αυτοκράτορες χαρακτηρίζονται από Βυζαντινούς συγγραφείς αίσχιστοι, παμμίαροι, δυσεβείς, θεοβδέλυκτοι, ωμότατοι, ανόσιοι, τρισάθλιοι, θηριώδεις, αιμοχαρείς, θεομισείς, αλιτήριοι, παλαμναίοι (δηλ. δολοφόνοι, βδελυροί).
Οι ποινές στους Βυζαντινούς χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες. Σε ‘κείνες που συνεπάγονταν θάνατο, στις σωματικές ποινές και σε κείνες που όριζαν χρηματική αποζημίωση. Στις κεφαλικές ανήκαν αρχικά ο αποκεφαλισμός, η πυρά, η κρεμάλα, ο απαγχονισμός, ο καταποντισμός, ο λιθοβολισμός κι ακόμα η εξορία, ο περιορισμός και η δουλεία. Αργότερα θα προστεθούν στις θανατικές ποινές η εκτύφλωση, ο ακρωτηριασμός και το μεταλλισθήναι - ισόβια καταναγκαστικά έργα στα μεταλλεία.
Απέραντη ποικιλία αυθαίρετων βασανισμών και μαρτυρικών θανατώσεων. Ψήσιμο στη θράκα, εκδορά, θανάτωση σε κοχλαστό νερό, βραστό λάδι ή αναλείωτη πίσσα, ανασταύρωση, παλούκωμα, κατόρυξη, πυρωμένα σίδερα, φαρμάκωμα, ακόμα και ευνουχισμός.
Ο τεράστιος αριθμός των ακρωτηριασμών στο Βυζάντιο φαίνεται και από τα παρωνύμια που δίνονταν σε όσους είχαν υποστεί ρινοτομία, αποκοπή αφτιών, χεριών κ.λπ. Κοψόρρινος, Αργυρομύτης, Ασημομύτης, Χαλκομύτης - επειδή τα θύματα αντικαθιστούσαν την κομμένη ή πλαγιασμένη μύτη με ομοίωμα, ένα είδος θήκης από μέταλλο - Κουτσομύτης, Κουτσοχέρας, Κουτζοδάκτυλος, Δερμοκαΐτης. Κι ακόμα το όνομα Γάλλος που σημαίνει τον «αποτετμημένον τα αιδοία», τον ευνούχο.
Οι Βυζαντινοί αναζητούσαν και θεωρητική κάλυψη των ακρωτηριασμών και των εκτυφλώσεων, που κυριαρχούσαν στον κολασμό των πολιτικών, κυρίως, εγκλημάτων, με θεολογικά επιχειρήματα και αναγωγές στα ιερά κείμενα. Επιστράτευαν λ.χ. την ίδια τη διδασκαλία του Χριστού, τα ευαγγελικά ρήματα.
Βγάλε το μάτι σου, κόψε το χέρι σου ή το πόδι σου αν σε σκανδαλίζει. Καλύτερα κουτσός ή κουλός παρά αρτιμελής και κολασμένος - «και εάν σκανδαλίζει σε η χειρ σου, απόκοψον αυτήν. καλόν σοι εστί κυλλόν εις την ζωήν εισελθείν, ή τας δύο χείρας έχοντα απελθείν εις την γέενναν, εις το πυρ το άσβεστον... και εάν ο πούς σου σκανδαλίζει σε, απόκοψον αυτόν. καλόν εστί σοι εισελθείν εις την ζωήν χωλόν, ή τους δύο πόδας έχοντα βληθήναι εις την γέενναν... και εάν ο οφθαλμός σου σκανδαλίζει σε, έκβαλε αυτόν. Καλον σοι κλπ.». (Μάρκος, θ´, 43-47). Αλλά και στον Ματθαίο ε´, 29: «ει δε ο οθφαλμός σου ο δεξιός σκανδαλίζει σε, έξελε αυτόν και βάλε από σου. Συμφέρει γαρ ίνα απόληται εν των μελών σου, και μη όλον το σώμα σου βληθή εις γέενναν. Και ει η δεξιά σου χειρ σκανδαλίζει σε, έκκοψον αυτήν και βάλε από σου».
Και μιά άλλη, νομικοθεολογική αυτή τη φορά, θεμελίωση. Η εκτύφλωση και οι ακρωτηριασμοί αντικαθιστούν τη θανατική ποινή δίνοντας στον δράστη του εγκλήματος την ευκαιρία να μετανοήσει... πρόκειται φυσικά για σοφιστικές προφάσεις και υποκριτικές δικαιολογίες. Οι ακρωτηριασμοί και οι εκτυφλώσεις είναι η φρικαλεότερη μορφή βασανισμού, χειρότερη ποινή κι από τον θάνατο γιατί καταδικάζει το θύμα σε ισόβια δυστυχία.
Με τη συχνότητα, πολλαπλότητα και έκταση που παρουσιάζονται στο Βυζάντιο οι αποτρόπαιες αυτές τιμωρίες, δημιουργούν τη εντύπωση πνεύματος διαστροφής και κύματος βαρβαρότητας...
ΧΕΙΡΟΚΟΠΙΑ
Ήταν η πιο συνηθισμένη ποινή, για όποιους έγδυναν νεκρούς, παραχάραζαν νομίσματα, έκοβαν ξένο αμπέλι, πυρπολούσαν αποθήκες, γκρέμιζαν φράχτες, όποιος ξέκοβε κοπάδι από βοσκοτόπι ή μαντρί, προκαλούσαν βαρύ τραύμα με γροθιά, έπαιζαν ζάρια κ.ά. Από τις αρχές του Η´ αιώνα οι ακρωτηριασμοί, με την ένταξή τους στην ποινική νομοθεσία, κατάντησαν ένα οικτρό φαινόμενο του βυζαντινού καθημερινού βίου. Σε ορισμένες περιόδους έπαιρναν διαστάσεις τρομακτικές. Σε κάθε βήμα συναντούσε κανείς ανθρώπους με κλαδεμένα μέλη.
ΡΙΝΟΤΟΜΙΑ
Ήταν ο ποιο συνηθισμένος ακρωτηριασμός. Θύματα ακόμα και αυτοκράτορες. Επιβαλλόταν για πολλά και ποικίλα εγκλήματα, πολιτικά και του κοινού δικαίου, και έπληττε άτομα όλων των τάξεων, κρατικούς αξιωματούχους, κληρικούς και απλούς πολίτες. Αποτελούσε είδος βασανιστηρίου αλλά και ηθικής, κοινωνικής και πολιτικής εξόντωσης σε περιόδους εσωτερικών αναστατώσεων ή θρησκευτικής διαμάχης, όπως στα χρόνια της εικονομαχίας. Επιβαλλόταν συνήθως στους δίγαμους, αιμομίκτες, πορνεύοντες σε μοναστήρι, βιαστές, απαγωγείς κοριτσιού κ.ά.
Επιβαλλόταν και στους μοιχούς μαζί με ξυλοδαρμό δημόσιο και κούρεμα ατιμωτικό. Σε περίπτωση μοιχείας ελεύθερης με δούλο η γυναίκα μαστιγωνόταν, κουρεύονταν και έχανε τη μύτη της ενώ ο δούλος καιγόταν ζωντανός ή θανατώνονταν με ξίφος.
Ρινοτομία στους Βυζαντινούς δεν σήμαινε πάντοτε αποκοπή της μύτης με μαχαίρι, κλάδεμα από τη ρίζα, όπως γινόταν επί τουρκοκρατίας. Έκοβαν με μια κοφτερή λαβίδα, ψαλίδιζαν δηλαδή, μόνο τον χόνδρο που χωρίζει τους δύο ρώθωνες. Έτσι η μύτη, χωρίς το εσωτερικό υποστήριγμα, έγερνε στο πλάι. Η αποκοπή του χόνδρου γινόταν από χειρουργό.
ΓΛΩΣΣΟΤΟΜΙΑ
Ποινή επί ψευδορκία. Προκαλούσε μεγάλη αιμοραγία.
ΤΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ
Πολλές φορές, έκοβαν το μέλος του σώματος που είχε προκαλέσει την εγκληματική πράξη ή επέβαλλαν την ταυτοπάθεια. Έκοβαν την γλώσσα του ψεύδορκου, έρριχναν στην πυρά τον εμπρηστή και φούρκιζαν τον φονιά ληστή στο σημείο ακριβώς που έγινε η ανθρωποκτονία.
O χρονογράφος Γεώργιος Κεδρηνός αναφέρεται στον βαρύ κολασμό με τη μέθοδο της ταυτοπάθειας μιας ομάδας αρρενοφθόρων (παιδεραστών) στον δεύτερο χρόνο της βασιλείας του Ιουστινιανού. Ανάμεσά τους και δύο επίσκοποι, ο Ησαΐας ο Ρόδιος και ο Αλέξανδρος Διοσπόλεως Θράκης. Ακρωτηριασμός των γεννητικών μορίων, έμπηξη μυτερών καλαμιών στην ουρήθρα, γύμνωση, περιαγωγή στους δρόμους, θάνατος.
ΚΑΥΛΟΚΟΠΙΑ
Ήταν θανατηφόρα εξαιτίας της αιμορραγίας που προκαλούσε. Με αποκοπή των γεννητικών οργάνων κολάζονταν και οι κτηνοβασία. Βλ. ταυτοπάθεια. Ο Ιουστινιανός και η Θεοδώρα χρησιμοποιούσαν την απειλή αποκοπής των γεννητικών μορίων ως όπλο τρομοκρατίας ή εκδικητικό μέσο εναντίον των αντιφρονούντων και μη υπάκουων. Για να εξοντώσει έναν επίφοβο εχθρό το αυτοκρατορικό ζεύγος έδινε εντολή να χαλκευθεί κατηγορία για παιδεραστία, με συνέπεια τον άμεσο ακρωτηριασμό του. Αυτή την τύχη είχε κάποιος Βασιανός που τόλμησε να μιλήσει σαρκαστικά για την Θεοδώρα.
ΕΚΤΥΦΛΩΣΗ
Στο Βυζάντιο τους ακρωτηριασμούς ακολουθεί σε συχνότητα η εκτύφλωση. Ως ποινή, βασανιστήριο, ανταπόδοση, ως προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο η εκτύφλωση κυριαρχεί στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο επί αιώνες με την τραγικότητα και τη φρίκη που προκαλεί. Η ευκολία προσφυγής σ' αυτή την αποτρόπαιη τιμωρία ή εκδίκηση εξεικονίζει, περισσότερο από κάθε άλλο κοινωνικό χαρακτηριστικό βίας και ανομίας, τα ήθη του Βυζαντίου.
Κολασμός για τα εγκλήματα κατά της εξουσίας η εκτύφλωση είχε καταντήσει καθημερινό φαινόμενο εξαιτίας των μόνιμων εσωτερικών αναστατώσεων και των αδιάκοπων πολέμων, εξωτερικών και εμφύλιων, της πολιτικής διαφθοράς, των αναρίθμητων ανταρσιών, στάσεων και στρατιωτικών κινημάτων, των πραξικοπηματικών ανατροπών, της εξοντωτικής θρησκευτικής διαμάχης, του ανταγωνισμού των φατριών και της αρχομανίας... Θύματα αυτοκράτορες, πατριάρχες, στρατηγοί, βασιλόπαιδες, αξιωματούχοι. Αλλά και ιερόσυλοι, αιρετικοί και μάγοι...
Η εκτύφλωση προβλεπόταν αρχικά από την νομοθεσία αλλά μόνο για τους ιερόσυλους. Με αυτοκρατορική, ωστόσο, εντολή ή συγκατάθεση θα επεκταθεί αυθαίρετα και στα εγκλήματα καθοσιώσεως, για κάθε δηλαδή επιβουλή κατά της εξουσίας και του βασιλικού οίκου... Ο αυτοκράτορας, επίγειος εκπρόσωπος του θεού, ενσαρκώνει το ιερό και όσιο, όποιος επιβουλεύεται τον μονάρχη και την εξουσία προσβάλλει τα ιερά και τα όσια, ασεβεί στο θείο, είναι επομένως ιερόσυλος...
Δεν περνούσε μέρα στην Κωνσταντινούπολη χωρίς εξομματισμούς και φονικά, γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης. ... η βασανιστική αυτή ποινή εφαρμοζόταν με δύο τρόπους. Ο πρώτος, με πυρωμένο σίδερο που κρατούσε ο δήμιος μπροστά στα μάτια του θύματος. Ο δεύτερος, με τη χρησιμοποίηση αιχμηρών αντικειμένων ή με κάποιο καυτό ή κοχλαστό υγρό.
Οι Βυζαντινοί συνήθιζαν και τις ομαδικές τυφλώσεις αιχμαλώτων. Κορυφαίο παράδειγμα, ίσως το πιο μαζικό και βάρβαρο της ιστορίας, η εκτύφλωση 15.000 Βουλγάρων στρατιωτών του Σαμουήλ, ύστερα από την μάχη του Μελένικου, το 1014.
ΚΑΨΙΜΟ «ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ» ΚΑΙ «ΜΑΓΩΝ»
Συχνότατες ήταν και οι θανατώσεις στην πυρά. Φαίνεται μάλιστα πως το Βυζάντιο έχει το προβάδισμα στο κάψιμο των «αιρετικών» και «μάγων». Στη Δύση οι φωτιές άρχισαν να φουντώνουν ύστερα από την περίφημη βούλα του πάπα Ιννοκέντιου Δ´ «ad extirpanda», - για το «ξερίζωμα των αιρέσεων - μόλις το 1252. Αλλά αιώνες πριν, στο Βυζάντιο, είχε οργανωθεί - επί Ιουστινιανού - ειδική κρατική υπηρεσία με αποστολή την ανακάλυψη και εξόντωση αιρετικών. Ο επικεφαλής αυτής της υπηρεσίας - της πρώτης στον χριστιανικό κόσμο - που υπήρξε εγκληματική όσο και η μεσαιωνική Ιερά Εξέταση, ονομαζόταν κοιαίστωρ - από το λατινικό quaestor - εξεταστής, ανακριτής.
Όπως αργότερα οι ιεροεξεταστές στη Δύση, οι Βυζαντινοί κοιαίστορες φυλάκιζαν, βασάνιζαν και θανάτωναν υπόπτους χωρίς διατύπωση κατηγορίας, χωρίς μάρτυρες, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία και, φυσικά, χωρίς δίκη. Τα πάντα ήταν σκότος. Ήταν μια μέθοδος αφανισμού των ανυπάκουων και συγχρόνως επιχείρηση κερδοσκοπίας. Γιατί η καταδίκη αιρετικού συνεπαγόταν δήμευση της περιουσίας του.
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΩΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ
Οι Βυζαντινοί είναι οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν κρατουμένους ως πειραματόζωα για ιατρική έρευνα. Έχουν, δηλαδή, τα πρωτεία στα λεγόμενα επιστημονικά βασανιστήρια. Ο Θεοφάνης μας πληροφορεί ότι επί Βασιλείου Β´ Βυζαντινοί πράκτορες πήγαν στη Βουλγαρία με αποστολή την απαγωγή ενός χριστιανού εξωμότη. Οι πράκτορες κατόρθωσαν να τον αρπάξουν και να τον μεταφέρουν δέσμιο στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, αφού του έκοψαν χέρια και πόδια, κάλεσαν τους γιατρούς. Κι εκείνοι τον άνοιξαν ζωντανό με τα νυστέρια τους από τα γεννητικά όργανα ως το στέρνο για να μάθουν τα μυστικά του ανθρώπινου σώματος.
ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ
Η διαπόμπευση, η ατιμωτική δηλαδή περιαγωγή καταδίκου στους δρόμους και η παράδοσή του στη χλεύη, στους ονειδισμούς αλλά και στις βάναυσες επιθέσεις του όχλου ήταν το κατ' εξοχήν βυζαντινό βασανιστήριο. Άγριος βασανισμός ψυχικός και σωματικός γιατί η περιφορά των θυμάτων στην Αγορά συνοδευόταν όχι μόνο από τον ηθικό εκμηδενισμό τους, με τις λοιδορίες και τις προσβολές αλλά και από βιαιοπραγίες και κάθε λογής κακώσεις.
Δεν ήταν «ιδία ποινή», αποκλειστική δηλαδή η διαπόμπευση, αλλά προσθετική, συμπληρωματική και εφαρμοζόταν πριν από την τελική τιμωρία - πριν από τη φυλάκιση, τον ακρωτηριασμό, την εκτύφλωση ή τη θανάτωση...
Πριν από την διαπόμπευση, τον «θρίαμβο» όπως την αποκαλούσαν χλευαστικά, μαστίγωναν σκληρά τον κατάδικο, τον κούρευαν «εν χρω», τον ξούριζαν (μαλλιά, γένεια, μουστάκι, φρύδια), μουτζούρωναν το πρόσωπό του με καπνιά ή το άλειφαν με πίσσα, τον στεφάνωναν με μια πλεξάνα σκόρδα, τον τύλιγαν με βρωμερά άντερα από το χασαπιό, κρεμούσαν στο λαιμό του σαπιοκοιλιές και στους ώμους του κουδούνια.
Κατά την πάνδημη περιαγωγή του στους δρόμους και στην αγορά ή στον Ιππόδρομο κάθιζαν το θύμα γυμνό ή ημίγυμνο σε γάιδαρο, παλιομούλαρο, ψωριασμένη καμήλα, ακόμα και σε γελάδα ανάστροφα και το υποχρέωναν να κρατάει την ουρά του υποζυγίου.
Στην πομπή που σχηματιζόταν προπορεύονταν σαλπιγκτές και διαλαλητές. Και το πλήθος των συγκεντρωμένων περίεργων του πετούσαν στο πρόσωπο λάσπες και ανθρώπινες ακαθαρσίες, άδειαζαν πάνω του δοχεία με ούρα, τον χτυπούσαν στο στόμα με βορβορώδη εντόσθια σφαγίων. Μουτζούρωναν παλάμες και δάκτυλα με την καπνιά και τη γάνα των τσουκαλιών και των τζακιών, ζύγωναν τον «γαϊδουροκαθισμένο» και τον πασάλειβαν. Τον έφτυναν, τον πετροβολούσαν, τον χτυπούσαν με ραβδιά και μαστίγια, τον έβριζαν, τον λοιδορούσαν.
Διαπομπεύονταν γιατροί που δεν εφάρμοζαν καλή θεραπεία με αποτέλεσμα να πεθάνει ο ασθενής. Ανάγκαζαν, μάλιστα, τον άτυχο Ασκληπιάδη να κρατάει κατά την περιαγωγή δοχείο νυκτός....
Ακόμα και εκταφές και διαπομπεύσεις νεκρών γίνονταν στην Κωνσταντινούπολη. Όπως το πτώμα του αυτοκράτορα Λέοντος Ε´ του Αρμενίου που ύστερα από τη δολοφονία στο ναό σύρθηκε - το 820 - στους δρόμους και ρίχτηκε στον Ιππόδρομο. Ξέθαψαν τον πατριάρχη Ιωάννη «μετά του ωμοφορίου» και έφεραν τα λείψανά του στον Ιππόδρομο σε ήμέρα αγώνων. Εκεί, μπροστά στο πλήθος, αφού αποκάλυψαν και μαστίγωσαν τον σκελετό - «έτυψε μαγκλάβια» - τον έκαψαν.
ΛΟΙΠΕΣ ΦΡΙΚΑΛΕΟΤΗΤΕΣ
Μετά το πραξικόπημα και τον αποκεφαλισμό του στρατηγού Αλέξιου Βρανά ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος πρόσταξε να περιαχθούν στους δρόμους της Πόλης το κεφάλι του κι ένα πόδι καρφωμένα σε παλούκια. Αλλά δεν αρκούσε η εκπόμπευση των λειψάνων του στασιαστή. Κατά την διάρκεια του επινίκιου γεύματος στο παλάτι ο αυτοκράτορας ζήτησε το κεφάλι του Βρανά και το κύλησε στο πάτωμα ανάμεσα στους συνδαιτημόνες. Άρχισαν τότε όλοι να το λακτίζουν πέρα - δώθε, «δίκην σφαίρας», όπως γράφει ο Ν. Χωνιάτης, που περιορίζεται να χαρακτηρίσει την πράξη του αυτοκράτορα «επεισόδιον ουκ ευπρεπές».
Ο Αλέξιος Κομνηνός έβρασε κάποιον σε καζάνι και έστειλε ύστερα το πτώμα του στους οικείους του μέσα σε μεγάλο κοφίνι. Άλλον έκλεισε σε σακί και τον πέταξε στη θάλασσα. Για τον αρχηγό όμως των στασιαστών ήταν πιο εφευρετικός. Πρόσταξε να ετοιμάσουν ένα χαλκωματένιο στέμμα, άνοιξε τέσσερες τρύπες γύρω - γύρω, στερέωσε το «διάδημα» στο κεφάλι του θύματος και έμπηξε με σφυρί τέσσερα σιδεροκάρφια από τις τρύπες στο κρανίο...
Οι αυτοκρατορικοί δήμιοι άλειφαν τα γένια και τα μουστάκια του δεμένου χεροπόδορα θύματος με κηρέλαιο και έβαζαν φωτιά με αποτέλεσμα να καίγεται το κεφάλι σαν αλειμματοκέρι. Άλλοτε, αντί κηρέλαιο, χρησιμοποιούσαν πίσσα και ελαιόλαδο.
Κατά την περίοδο των ενδοχριστιανικών διενέξεων οι αντιμαχόμενες μερίδες συναγωνίζονταν σε βασανισμούς και κακουργίες, απαράλλαχτα όπως κατά τους θρησκευτικούς πολέμους στη Δύση. Έγδαραν λ.χ. το γενειοφόρο τμήμα του προσώπου ενός μοναχού βγάζοντας το δέρμα μαζί με τα γένεια.
Η Θεοδώρα βασάνιζε τους εχθρούς της τυλίγοντας και σφίγγοντας με βούνευρο το κεφάλι τους τόσο πολύ που έβγαιναν τα μάτια από τις κόχες.
ΓΔΑΡΣΙΜΟ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Ο δρουγγάριος των βυζαντινών πλωίμων (στόλαρχος) Νικήτας Ωορύφας (Θ´ αιώνας), που διακρίθηκε στις εκστρατείες κατά των Αράβων πειρατών, όταν αιχμαλώτιζε χριστιανούς εξωμότες στα εχθρικά καράβια, τους έγδερνε ζωντανούς. Χάραζε το δέρμα στον αυχένα και τραβούσε με δύναμη λωρίδες ως τις φτέρνες.
ΒΡΑΣΙΜΟ ΣΕ ΚΟΧΛΑΣΤΗ ΠΙΣΣΑ
Ο προηγούμενος Ωορύφας άλλους εξωμότες κρεμούσε με τροχαλία πάνω σε καζάνια με κοχλαστή πίσσα και τους άφηνε, χαλαρώνοντας τα σχοινιά, να βυθιστούν λέγοντας πως τους βαφτίζει στη νέα θρησκεία τους.
ΑΝΑΣΚΟΛΟΠΙΣΜΟΣ - ΠΑΛΟΥΚΩΜΑ
Η περιγραφή που ακολουθεί είναι από τον Σερραίο συγγραφέα Γιώργο Καφταντζή και αναφέρεται στο βιβλίο του «Η Σερραϊκή Χρονογραφία του Παπασυναδινού» (έκδοση της Μητροπόλεως Σερρών, 1989).
«Το παλούκωμα (φούρκισμα, ανασκολοπισμός) γίνονταν δημόσια και σε θέση περίοπτη με τον εξής τρόπο. Έπαιρναν μια μακριά ως 3 μέτρα σούβλα σιδερένια ή ξύλινη με σιδερένια μύτη, την οποία κουβαλούσε ο κατάδικος στον ώμο ως τον τόπο του απαίσιου μαρτυρίου. Εκεί τον ξάπλωναν καταγής μπρούμυτα γυμνό μέχρι τη μέση και χειροπόδαρα με ανοιγμένα σκέλια. Ύστερα ο μπόγιας αφού ξέσχιζε το πανταλόνι και φάρδαινε με το μαχαίρι την τρύπα του απευθυσμένου, έχωνε τη σούβλα αλοιμένη λίπος για να γλιστρά και χτυπώντας σιγανά προσέχοντας να μη βλάψει βασικά όργανα όπως τα έντερα, καρδιά, πνευμόνια, την έβγαζε από το πίσω μέρος της δεξιάς πλάτης»
ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΑΠΟΚΟΠΗ ΤΩΝ ΤΕΝΟΝΤΩΝ ΜΕ ΜΑΧΑΙΡΙ
Προκαλούσε παράλυση και φριχτούς πόνους.
ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΣ
Μια από τις πολυδοκιμασμένες μεθόδους για οριστικό παραμερισμό, για αχρήστευση και στιγματισμό εχθρών, αντιπάλων αντιφρονούντων και κυρίως νεαρών διεκδικητών ή κληρονόμων του θρόνου ήταν ο ευνουχισμός. Αναρίθμητα τα περιστατικά βίαιου ευνουχισμού για πολιτικούς λόγους.
Προσθήκη νηματοθέτη
Στο Βυζάντιο, κάποιον καλόγερο ονόματι Μεθόδιο είδαν να τηγανίζει ψάρια στη διάρκεια της Σαρακοστής. Το ηγουμενοσυμβούλιο θεώρησε το αμάρτημά του φοβερό και τον καταδίκασε στην εξής τιμωρία: Του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα και ‘κει πάνω έβαλαν ένα ωμό ψάρι. Ο καλόγερος πέθανε σύντομα μέσα σε τρομερούς πόνους. Από ‘κει έμεινε η φράση: «Μου έψησε το ψάρι στα χείλη».
(Από το βιβλίο «Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις» του Τάκη Νατσούλη, εκδόσεις ‘Σμυρνιωτάκης’).
