Ο Κόσμος του Συναισθήματος και της Ατομικότητας
Από επιστημονικής πλευράς, τα συναισθήματα συνδέονται στενά με την παραγωγή συγκεκριμένων πρωτεϊνών στον υποθάλαμο (τμήμα του εγκεφάλου). Αυτές οι πρωτεΐνες αποτελούνται από μικρότερα τμήματα που ονομάζονται πεπτίδια. Με απλά λόγια, υπάρχουν χημικές ουσίες που εκκρίνονται ανάλογα με αυτό που βιώνουμε. Έτσι, υπάρχουν συγκεκριμένες χημικές ουσίες (πεπτίδια) που σχετίζονται με τη χαρά, τη λύπη, τον έρωτα, το μίσος, την απογοήτευση, την πείνα, τον θάνατο ενός αγαπημένου μας προσώπου, την παρατήρηση ενός πορφυρού ηλιοβασιλέματος, τη δυσφορία που μας προκαλεί μία ασθένεια ή ακόμα και με την ντροπή που μας προκαλεί ένα ατυχές στραβοπάτημα σε έναν πολυσύχναστο δρόμο κλπ.
Στην ουσία, ο εγκέφαλός μας λειτουργεί με ηλεκτρικό ρεύμα και γίνεται κατανοητό πως τελικά κανείς μας δεν βλέπει την ίδια τη σκέψη. Αυτό που βλέπουμε στη νευροφυσιολογία, είναι ένα σύνολο από μικρές αστραπές ως μια καταιγίδα που μαίνεται γύρω από τα διάφορα τεταρτημόρια του εγκεφάλου. Αυτές είναι περιοχές που είναι χαρτογραφημένες στο σώμα και έχουν σχετιστεί με τις ανθρώπινες αντιδράσεις. Έτσι, διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου φαίνεται πως εργάζονται και ενεργοποιούν τη σκέψη ανάλογα με το τι αντιλαμβανόμαστε. Έτσι, ο θυμός, ο φθόνος, το μίσος, η συμπόνια, η αγάπη κλπ, ως συναισθήματα ξεκινούν με τη διαδικασία της σκέψης στα διάφορα τμήματα του εγκεφάλου και μετατρέπονται στο ανάλογο συναίσθημα (πεπτίδια) στον υποθάλαμο.
Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία, κατανοούμε πως ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να κατασκευάζει τα συναισθήματα που ορίζει το εκάστοτε αισθητηριακό γεγονός. Κάτι πολύ σημαντικό σε αυτή τη διαπίστωση είναι το γεγονός πως τα συναισθήματά μας επηρεάζουν και τις διάφορες σωματικές μας λειτουργίες. Έτσι λοιπόν κατανοούμε πως με βάση το είδος των συναισθημάτων που παράγουμε, ο οργανισμός μας ωφελείται ή καταπονείται αναλόγως.
Πιο πάνω, αναφέρθηκε επιστημονικώς η διαδικασία παραγωγής των συναισθημάτων από τον εγκέφαλο. Στην ουσία, αυτό που περιγράφτηκε είναι το πρώτο στάδιο που σχετίζεται με τα συναισθήματα, καθώς έχει διαπιστωθεί πως οι χημικές ουσίες που ταυτίζονται με τα συναισθήματα, έχουν συγκεκριμένες σημαντικές επιδράσεις στο σώμα μας. Έτσι, από τη στιγμή που βιώνουμε ένα συναίσθημα στον εγκέφαλό μας, ο υποθάλαμος αμέσως θα συναρμολογήσει το ανάλογο πεπτίδιο και στη συνέχεια το ελευθερώνει μέσω της υπόφυσης στο αίμα που κυκλοφορεί. Τη στιγμή που το πεπτίδιο ελευθερώνεται στην αιματική κυκλοφορία, βρίσκει το δρόμο του για διάφορα κέντρα σε διαφορετικά σημεία του σώματός μας. Κάθε μεμονωμένο κύτταρο στο σώμα μας, έχει συγκεκριμένους υποδοχείς στο εξωτερικό του. Κάθε κύτταρο μπορεί να έχει χιλιάδες υποδοχείς που προεξέχουν στην επιφάνειά του. Είναι ένα είδος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Όταν ένα πεπτίδιο συνδεθεί σε ένα υποδοχέα ενός κυττάρου τότε κυριολεκτικά, σαν ένα κλειδί που μπαίνει σε μια κλειδαριά, επικάθεται στην επιφάνεια του υποδοχέα, συνδέεται μαζί του και ενεργοποιεί κατά κάποιο τρόπο τον υποδοχέα και όπως περίπου ένα κουδούνι στη πόρτα που χτυπάει, στέλνει ένα συγκεκριμένο μήνυμα στο κύτταρο. Έτσι, το πεπτίδιο τελικά ενεργοποιεί μια ολόκληρη σειρά βιοχημικών γεγονότων, κάποια από τα οποία καταλήγουν ακόμα και σε αλλαγές του πυρήνα του κυττάρου.
Αναμφίβολα, κάθε κύτταρο είναι ζωντανό και κάθε κύτταρο έχει μία δική του συνείδηση, ιδιαίτερα αν ορίσουμε τη συνείδηση ως την οπτική γωνία ενός παρατηρητή. Υπάρχει λοιπόν πάντα η οπτική γωνία του κυττάρου. Στην πραγματικότητα, το κύτταρο είναι η μικρότερη μονάδα συνείδησης στο σώμα μας. Όλα αρχίζουν στο κύτταρο. Το κύτταρο είναι μια μηχανή παραγωγής πρωτεΐνης αλλά παίρνει τις εντολές του από τον εγκέφαλο.
Ένα από τα αξιοσημείωτα για τους υποδοχείς των κυττάρων, είναι ότι αλλάζουν την ευαισθησία τους ανάλογα με το τι δέχονται. Εάν ένας υποδοχέας ενός συγκεκριμένου φαρμάκου ή κάποιας άλλης εσωτερικής ουσίας βομβαρδίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα με μεγάλη ένταση, κυριολεκτικά θα συρρικνωθεί. Θα υπάρχουν λιγότεροι σε αριθμό, ή θα αλλάξει δομή με τέτοιο τρόπο που είτε απευαισθητοποιείται είτε ελαττώνεται. Σταδιακά, επέρχεται η εξάρτηση, η δημιουργία δηλαδή στα κύτταρά μας της ανάγκης να τραφούν όχι μόνον με τις ίδιες αλλά με περισσότερες ποσότητες πεπτιδίων και ορμονών, γιατί οι υποδοχείς καταστρέφονται από τη συχνή χρήση κι έτσι, το ίδιο αποτέλεσμα θα φέρει μόνον η μεγαλύτερη κάθε φορά δόση της ίδιας χημικής ουσίας. Τότε, το κάθε κύτταρο, έχοντας δική του συνείδηση, στέλνει τα ανάλογα σήματα στον εγκέφαλο, έτσι ώστε αυτός να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες που τελικά θα ικανοποιήσουν την νέα ανάγκη του κυττάρου.
Έτσι λοιπόν, το ίδιο ποσό φαρμάκου ή ενδογενούς ουσίας, θα προκαλέσει μια πολύ μικρότερη απόκριση. Εάν λοιπόν βομβαρδίζουμε το κύτταρο με την ίδια συμπεριφορά (άρα με το ίδιο πεπτίδιο) ξανά και ξανά σε καθημερινή βάση, όταν τελικά αυτό το κύτταρο αποφασίσει να διαιρεθεί, όταν δημιουργεί ένα ακόμα μητρικό κύτταρο ή ένα θυγατρικό κύτταρο, αυτό το επόμενο κύτταρο θα έχει περισσότερους υποδοχείς για εκείνα τα συγκεκριμένα νευροπεπτίδια συναισθημάτων και λιγότερους υποδοχείς για βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, θρεπτικά συστατικά, ανταλλαγή υγρών και ακόμα και για την απελευθέρωση αποβλήτων ουσιών ή τοξινών.
Μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία για την κατάσταση του να είμαστε ερωτευμένοι έχει να κάνει ακριβώς με τα συναισθήματα. Πως μπορεί λοιπόν κάποιος να πει πραγματικά ότι είναι ερωτευμένος με έναν συγκεκριμένο άνθρωπο; Μήπως τελικά είναι μόνον ερωτευμένος με την προσδοκία των συναισθημάτων στα οποία είναι εθισμένος; Γιατί, το ίδιο πρόσωπο που ερωτευόμαστε επειδή μας προκαλεί συγκεκριμένα συναισθήματα, θα μπορούσε να εκπέσει της εύνοιάς μας αν σταματήσει να μας προκαλεί αυτά τα συγκεκριμένα συναισθήματα που έχουμε ανάγκη (εθισμός). Στην ουσία λοιπόν δεν ψάχνουμε συγκεκριμένο ερωτικό σύντροφο, ψάχνουμε τρόπους να ικανοποιήσουμε τον εθισμό μας.
Είμαστε λοιπόν, ένα σύνολο από χημικές ουσίες και συναισθήματα, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό, μέχρι που θα το περιορίσουμε όταν αρχίσουμε να βιώνουμε τα ίδια συναισθήματα σε καθημερινή βάση. Αυτό δεν μας οδηγεί πουθενά από πλευράς εξέλιξης και αλλαγών στη ζωή μας. Αυτό που συμβαίνει, είναι ότι εθιζόμαστε σε ένα σύνολο σκέψεων και συναισθημάτων και τελικά ζούμε καθημερινά με τα δεδομένα που το περιβάλλον μας έχει ορίσει ως απαραίτητα. Καθημερινά ζούμε προσπαθώντας να εκπληρώσουμε την ικανοποίηση του εθισμού μας στα ίδια συναισθήματα. Αντίθετα, κάποιος που έχει έλεγχο της ζωής του, βλέπει την κάθε μέρα που ξημερώνει με ένα διαφορετικό μάτι. Βλέπει την κάθε μέρα ως μία ευκαιρία για να δημιουργήσει οδούς προς νέες πραγματικότητες, σύμφωνες με τις επιθυμίες του. Βλέπει την κάθε μέρα ως μήτρα αγέννητων συναισθημάτων, ως το υπόβαθρο άπειρων αύριο, ως τη λαμπερή αρχή της υπόλοιπης ζωής του κι όχι απλά ως άλλη μια μέρα αυτής. Αλλαγή στη ζωή μας, σημαίνει να εγκαταλείψουμε τον παλιό εαυτό μας. Σημαίνει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τι είμαστε και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι μπορούμε και τι θέλουμε να γίνουμε. Η αλλαγή θα είναι επιτυχής μόνον όταν καταστεί μόνιμη.
Όσο περισσότερο σκεφτόμαστε κάτι συγκεκριμένο, τόσο θα παράγουμε το συναίσθημα που προκαλεί η σκέψη μας, άρα τόσο περισσότερο ο υποθάλαμος θα παράγει τα ίδια πεπτίδια και τελικά τόσο περισσότερο θα τροποποιείται ο πυρήνας των κυττάρων μας. Όταν λοιπόν σκεφτόμαστε συνεχώς τα ίδια στενάχωρα πράγματα, όπως η άσχημη οικονομική μας κατάσταση ή μία χαμένη αγάπη, βαθμιαία ο οργανισμός μας θα μας ζητά ολοένα και περισσότερο να το επαναλάβουμε, ή τουλάχιστον να συντηρούμε τη συχνότητα της σκέψης προς αυτά. Είναι προφανές πως πρέπει να απαλλαχθούμε από αρνητικές και δυσάρεστες σκέψεις και να αρχίσουμε να βομβαρδίζουμε τον εγκέφαλό μας με ευχάριστες σκέψεις και επιθυμίες, όπως το πώς θα θέλαμε να είναι η ζωή μας. Πρώτα στον εγκέφαλό μας και μετά γύρω μας, φτιάχνουμε καταστάσεις που ικανοποιούν τις συναισθηματικές (δηλαδή χημικές) ανάγκες μας.
Φυσικά, σε όλες αυτές τις εξαρτήσεις, υπάρχουν και οι θετικές όπως ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής που μας αρέσει ή ένα είδος αρώματος από λουλούδια που έχουμε στον κήπο μας, ή μία κατηγορία κινηματογραφικών ταινιών ή ένα είδος φαγητού. Όλα σχετίζονται με το πώς είναι φτιαγμένο το νευρικό σύστημα του κάθε ανθρώπου και φυσικά, σε αυτόν τον τομέα, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Αυτό όμως που είναι κοινό γνώρισμα σε όλους μας, είναι η διαδικασία της απόφασης να καταργήσουμε τις αρνητικές εξαρτήσεις μας γιατί σταδιακά μας καταστρέφουν.
Πρόσφατα, εμφυτεύτηκαν σε πειραματόζωα, ηλεκτρόδια που προκαλούσαν στον εγκέφαλό τους την παραγωγή συγκεκριμένων νευροπεπτιδίων. Τα πειραματόζωα εκπαιδεύτηκαν να πατάνε ένα κουμπί που θα προκαλούσε την παραγωγή των συγκεκριμένων νευροπεπτιδίων. Σταδιακά, τα πειραματόζωα χρειαζόντουσαν αυτά τα νευροπεπτίδια περισσότερο από εκείνα που θα παρήγαγε ο εγκέφαλός τους για το αίσθημα-ανάγκη της πείνας, της δίψας ή του ύπνου, με τελικό αποτέλεσμα τη φυσική τους κατάρρευση και τον θάνατο.
ία εφαρμογή αυτής της διαδικασίας στον άνθρωπο, είναι το stress. Είμαστε τόσο εθισμένοι στο stress που μας δημιουργεί π.χ. μία θέση εργασίας που αν και δεν μας ικανοποιεί, τελικά δεν μπορούμε να παραιτηθούμε, ή ακόμα δεν σταματάμε μία ερωτική σχέση όταν ο/η σύντροφός μας δεν μας ικανοποιεί αλλά αδυνατούμε να τη σταματήσουμε γιατί είμαστε εθισμένοι σε αυτή, γιατί ο εγκέφαλός μας έχει προγραμματιστεί με τρόπο που να παράγει χημικές ουσίες ανάλογες του τι βιώνουμε και τελικά, αυτό το σύννεφο χημικών ουσιών μας εμποδίζει από το να πάρουμε αποφάσεις για να αλλάξουμε τη ζωή μας.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα. Τα συναισθήματα είναι απλώς η εκδήλωση της ζωής. Χρωματίζουν και κατηγοριοποιούν την αφθονία των εμπειριών μας
