Μητριαρχία.
Έν αρχή ην η μητριαρχία... Το πρώτο κοινωνικό σύστημα, ο πρώτος τύπος κοινωνίας, που ανάγεται στην ανθρώπινη προϊστορία. Πριν την εμφάνιση του αρότρου, ηγετική θέση μέσα στην οικογένεια είχε η γυναίκα. Ήταν η εποχή που ήκμασε ο θεσμός της μητριαρχίας.
Οι γυναίκες έχουν εξέχουσα θέση στις κοινωνίες αυτές κι απολαμβάνουν ιδιαίτερο κύρος και αίγλη. Ο Thomson, ένας από τους εγκυρότερους μελετητές της προϊστορίας, υποστήριξε ότι << η μητρογονική γενεαλογία δε σημαίνει ότι η κοινωνία ελέγχεται από τις γυναίκες. Αυτό είναι σωστό πέρα γι πέρα. Σε πολλές, ίσως τις περισσότερες, από τι; γνωστές σε μας μητρογονικές φυλές, ο πραγματικός έλεγχος βρίσκεται σε αρσενικά χέρια.>>Επίσης υποστηρίζει ότι στον όρο μητριαρχία δεν περιλαμβάνεται πολιτική εξουσία.
Οι άνθρωποι ζουν αρμονικά και χωρίς πολέμους, καλλιεργούν την γη κι απολαμβάνουν όλοι κι όλες τους καρπούς των κόπων τους, στη βάση ενός πρωτόγονου κομουνισμού. Ζουν κι απολαμβάνουν ελεύθερα τον έρωτα και λατρεύουν την Θεά, την Μητέρα Γη, την Μητέρα όλων των πλασμάτων, το Ιερό Θηλυκό στην τρισυπόστατη διάστασή του - ως παρθένα, ως ώριμη γυναίκα και ως γερόντισσα.
Η γυναίκα λατρεύτηκε ως θεά-Μητέρα, ως θεά της γονιμότητας, μιας και αυτή ήταν που εφερνε στον κόσμο τα παιδιά. Την σέβονταν και την εκτιμούσαν γιατί είχε κυρίαρχη θέση στην οικογένεια αλλά και στην αγωγή και στην ανατροφή των παιδιών είχε την αποκλειστική μέριμνα.
Την εποχή λοιπόν της μητριαρχίας τα παιδιά μεγάλωναν κοντά και στους δύο γονείς, τους συνόδευαν στο κυνήγι και στην αναζήτηση ριζών και τύχαιναν μεγάλου σεβασμού από την ομάδα. Ο πατέρας φρόντιζε τα παιδιά και τα μάθαινε οτιδήποτε χρήσιμο για την επιβίωσή τους καθώς και τεχνικές κυνηγιού.
Η θέση της γυναίκας ενισχυόταν και από το γεγονός ότι ήταν σίγουρη ως μάνα των παιδιών που γεννούσε, ενώ ο ο πατέρας ήταν αμφισβητούμενος.Στην μητριαρχική οικογένεια τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μητέρας και την περιουσία την έπαιρναν οι κόρες
Μητρικο Δικαιο
Με την εμφάνιση όμως του αρότρου τα πάντα ανατρέπονται. Η γυναίκα δεν έχει την σωματική δύναμη να οργώνει και έτσι η ισχύς και η εξουσία περνάνε στον άντρα . Η επικράτηση του πατέρα - συζύγου, επιδεινώνει τη θέση της μητέρας-θεάς και την κάνει σκλάβα και υποταγμένη στις απαιτήσεις του συζύγου-εξουσιαστή. Έτσι την ανατροφή των παιδιών την έχει τώρα αποκλειστικά η μητέρα χωρίς να υπάρχει η παλιότερη μυθοποίηση για το όνομά της, κάτι που της επιβάλλεται από τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν και από το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί.
Αμαζόνες
Το πιο γνωστό ίσως παράδειγμα μητριαρχικής κοινωνίας ήταν οι αρχαίες Αμαζόνες, στις οποίες αναφέρεται ο Ηρόδοτος ως προγόνους των Σαρματών: μια ομάδα Αμαζόνων κοντά στη Μαιώτιδα λίμνη μετακινήθηκε στα εδάφη της σημερινής Κριμαίας, όπου παντρεύτηκαν Σκύθες και εγκαταστάθηκαν κοντά στον ποταμό Τανάι.
Ο Ιούλιος Καίσαρας αναφέρεται στις κατακτήσεις των Αμαζόνων και της Σεμίραμις, ο Διόδωρος Σικελιώτης αφηγείται τη μάχη του Ηρακλή στη Θεμίσκυρα, ο Φιλόστρατος τις τοποθετεί κοντά στην Ταυρίδα, ενώ Προκόπιος στον Καύκασο.
Θρησκεία
Πότνια, η μεγάλη μεσογειακή θεά
Πριν την έλευση του ελλαδικού κλάδου τον λοιπών ευρωπαϊκών λαών, είχε επικρατήσει η λατρεία μιας θηλυκής θεότητας, μητέρας και πηγής ζωής, που την εικόνα της μας δίνουν οι μινωικές αναπαραστάσεις, άλλοτε με 2 αρπακτικά ζώα στα πλάγια της η με 2 φίδια στα χέρια της. Μια γυναίκα (Πότνια) παντοδύναμη, σύμβολο της γυναικείας δύναμης και δημιουργίας.
Η διαδεδομένη λατρεία μιας προϊστορικής γυναικείας θεότητας που συνδέεται στενά με τη γονιμότητα της γης, και επομένως και με την αναπαραγωγική ικανότητα της γυναίκας, δεν αποδεικνύει αναγκαστικά και την υπεροχή ή εξουσία των γυναικών και στους υπόλοιπους τομείς της κοινωνικής ζωής, όπως υποστηρίχθηκε παλιότερα
